Дом Воліна: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма апісаньня зьменаў |
Няма апісаньня зьменаў |
||
Радок 1:
{{Славутасьць
|Тып = Даходны дом
|Назва =
|Арыгінальная назва =
|Выява = Вул. Валадарскага, 10, 12 -3.JPG
Радок 23:
|Асноўныя даты = {{Славутасьць/Даты||||||}}
|Скасаваны =
|Пачатак будаўніцтва = 1900
|Канчатак будаўніцтва = 1900
|Будынкі = {{Славутасьць/Будынкі||||||}}
|Прыбудоўкі =
Радок 45:
|Commons =
}}
'''Дом
== Гісторыя ==
Дом уяўляе сабой Г-падобны ў пляне будынак са зрэзанай вуглавой часткай. Галоўны фасад дому быў арыентаваны на былую вул. Захар’еўскую (сучасны [[Праспэкт Незалежнасьці (Менск)|праспэкт Незалежнасьці]]). Фасады аздобленыя канэляванымі [[пілястра]]мі са складанымі [[Капітэль (архітэктура)|капітэлямі]] на вышыні другога й трэцяга паверхаў. Больш высокі першы паверх, другі й трэці аддзеленыя тонкапрафіляванымі [[карніз]]амі. Прасьценкі паміж арачнымі на другім паверсе й лучковымі на трэцім паверсе вокнамі дэкарыраваныя ляпным расьлінным арнамэнтам. Пачатковая пляніроўка й фасад першага паверху зьмененыя<ref name="Дойлідзтва"/>.▼
[[Файл:Скрыжаванне Захар'еўскай і Серпухаўскай.jpg|міні|зьлева|Скрыжаваньне вул. Захар’еўскай і Серпухаўскай у пач. [[XX ст.]], дом № 12 зьлева]]
Дом пабудаваны ў [[1900]] годзе. Уласьнікам зьяўляўся Волін Самуіл Лазаравіч, ягоная жонка Воліна Блюма-Фэйга, іхная дачка й пяць сыноў. Стары адрас — [[Праспэкт Незалежнасьці (Менск)|вул. Захар’еўская]] №41/12 на рагу зь Серпухаўскай (цяпер Валадарскага), у 1910—1912 — дом № 43<ref name=a>Маракоў, Л. Галоўная вуліца... С. 165</ref>.
З [[25 лютага]] [[1918]] году тут працавала [[Беларускае народнае прадстаўніцтва]] на чале з [[Раман Скірмунт|Раманам Скірмунтам]]. У наш час на першы паверсе месьцяцца гандлёвыя памяшканьні, на другім і трэцім — Цэнтральнае праўленьне таварыства глухіх<ref name="Дойлідзтва">{{літаратура/Дойлідзтва Беларусі|}}</ref>.▼
Частка пакояў здавалася пад жыльлё<ref name=a/>. У [[1901]]—[[1903]] гадах у доме месьцілася «1-я гарадзкая раскладкавая па прамысловым падатку прысутнасьць». З 1907 — піўная Жыдовіча. З 1908 — лаўка Назаравай, пральня Юзэфовіч. З [[1909]] — майстэрня шаўца Паўлоўскага. З 1910 — булачная й пякарня Хмелявец. У 1915 — упраўленьне камітэту Заходняга фронту Ўсерасейскага земскага саюзу. У [[1912]]—[[1915]] — прыёмны кабінэт лекара па нутраных і дзіцячых хваробах Палонскага Лэйбы (Льва) Мордухавіча (Маркавіча). У [[1916]]—[[1917]] тут месьцяцца кабінэт асобнаўпаўнаважанага камандаваньня Заходняга фронту Ўсерасейскага земскага саюзу, кантрольны аддзел камітэту Ўсерасейскага земскага саюзу, статыстычны аддзел Усерасейскага земскага саюзу дапамогі хворым і параненым вайскоўцам, кабінэт загадчыка аддзелу атрадаў камандаваньня Заходняга фронту Ўсерасейскага земскага саюзу, улікова-гаспадарчы аддзел Усерасейскага земскага саюзу. У 1918 тут месьціцца бакалейная крама Дубаграева Акіма Сьцяпанавіча, гадзіньнікавая крама Лямпэрта В. К., крама Мендаля Ёсіфа Абрамавіча, У 1918—[[1921]] — шавецкая майстэрня Цывеса Л. Г<ref name=b>Маракоў, Л. Галоўная вуліца... С. 169</ref>.
З [[25 лютага]] [[1918]] году тут працавала [[Беларускае народнае прадстаўніцтва]] на чале з [[Раман Скірмунт|Раманам Скірмунтам]].
У [[1920]] годзе тут месьціцца гарадзкое й павятовае бюро Наркамату юстыцыі<ref name=b/>.
У [[1921]] годзе маёмасьць нацыяналізаваная. У 1922 годзе тут месьцяцца 4 лаўкі. У 1925—1926 шавецкая майстэрня Вішнёва Герца Маісеевіча, сажная майстэрня Егера Андрэя Якаўлевіча, кравецкая майстэрня Райнеса, гадзіньнікавая майстэрня Рубінштэйна С., дзіцячы сад, кнігарня, цырульня арцелі «Мастак»<ref name=b/>.
У [[1925]]—[[1926]] уласьнік — аддзел камунальнай гаспадаркі Менскага акруговага выканаўчага камітэту (арандатар з 1 студзеня 1925 — жыльлёва-арэнднае каапэратыўнае таварыства № 10).
У [[1928]]—[[1940]] будынак займаюць Беларуская аддзяленьне Дзяржаўных выдавецтваў РСФСР, аддзел падпісных і пэрыядычных выданьняў беларускага аддзяленьня Дзяржаўных выдавецтваў РСФСР, Вайсковае выдавецтва беларускага аддзяленьня Дзяржаўных выдавецтваў РСФСР, вайскова-кніжная крама беларускага аддзяленьня Дзяржаўных выдавецтваў РСФСР<ref name=b/>. У 1934—1935 гадах тут месьціцца крама «Ваенная кніга», пчалярская крама Наркамату земляробства БССР. У 1935—1936 кантора й групкам «Менхарчгандлю». У 1940 — цырульня «Белкааппрамсьвета»<ref name=c>Маракоў, Л. Галоўная вуліца... С. 170</ref>..
▲
== Архітэктура ==
▲Дом уяўляе сабой Г-падобны ў пляне будынак са зрэзанай вуглавой часткай. Галоўны фасад дому быў арыентаваны на былую вул. Захар’еўскую (сучасны [[Праспэкт Незалежнасьці (Менск)|праспэкт Незалежнасьці]]). Фасады аздобленыя канэляванымі [[пілястра]]мі са складанымі [[Капітэль (архітэктура)|капітэлямі]] на вышыні другога й трэцяга паверхаў. Больш высокі першы паверх, другі й трэці аддзеленыя тонкапрафіляванымі [[карніз]]амі. Прасьценкі паміж арачнымі на другім паверсе й лучковымі на трэцім паверсе вокнамі дэкарыраваныя ляпным расьлінным арнамэнтам. Пачатковая пляніроўка й фасад першага паверху зьмененыя<ref name="Дойлідзтва"/>.
== Крыніцы й заўвагі ==
Радок 57 ⟶ 74:
{{Гісторыка-культурная каштоўнасьць Рэспублікі Беларусь|712Г000023}}
* {{літаратура/Дойлідзтва Беларусі|}}
* {{Кніга|аўтар = [[Леанід Маракоў]]|частка = |загаловак = Галоўная вуліца Мінска. 1880-1940 гг. Кніга I.|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = [[Менск|Мінск]]|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]]|год = 2012|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = 978-985-02-1426-3|наклад = 2000}}
* С. Харэўскі, «Тапаграфія БНР», Наша Ніва, № 10, 2007▼
* Нарысы гісторыі Беларусі. Частка 2. Мн. 1995
▲* С. Харэўскі, «Тапаграфія БНР», Наша Ніва, № 10, 2007
{{Менск}}
| |||