Вікіпэдыя

Аўгустоўскі канал: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Legobot (гутаркі | унёсак)
52 250 правак
д Bot: Migrating 11 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q770907 (translate me)
Lš-k. (гутаркі | унёсак)
13 333 праўкі
Няма апісаньня зьменаў
Радок 1:
[[Файл:StudzienicznaGorczyca 04sluzowanie 2.jpg|мініthumb|200пкс220px|АўгустоўскіШлюз Горчыца канал(Польшча)]]
'''АўгустоўскіАўгусто́ўскі каналкана́л''' — гідратэхнічнае збудаваньне XIX[[19 ст.]], на тэрыторыі [[Беларусь|Беларусі]] ([[Гарадзенскі раён]]) і [[Польшча|Польшчы]]. СпалучаеДаўжыня басэйны101,2 км, у межах Беларусі 22 км. Глыбіня 1,8 м. Праходзіць з [[ВіслаНараў|Віслыр. Нараў]] йпа рэках [[НёманБебжа|Бебжа]]у., Назва[[Нета|Нета]], паходзіцьдалей адпраз горадуазёры [[АўгустоўСайна|Сайна]], ([[ПольшчаНецка|Нецка]], [[Белае|Белае]], [[Сьцюдзёнае|Сьцюдзёнае]], па [[Чорная Ганча|р. Чорная Ганча]] ў [[Нёман|Нёман]]. Беларуская частка канала налічвае 3 шлюзы — Нёмнава, Дамброўка, Валкушак (шлюз Кужынец — на мяжы Беларусі з Польшчай) і 2 плаціны. Шлюз у Нямнове самы вялікі — трохкамэрны, даўжыня яго трох камэраў — 43,5 м. Астатнія шлюзы адна й двухкамерныя.
 
Плян па пабудове канала належаў [[Францішак Друцкі-Любецкі|Францішку Друцкаму-Любецкаму]] для стварэньня воднага шляху з басэйнаў [[Вісла|Віслы]] і Нёмана да расейскх портаў на [[Балтыйскае мора|Балтыйскім моры]] ў абход тэрыторыі [[Каралеўства Прусія]], якае ўвяло вялікія правазныя пошліны. Праект, які атрымаў назву "Аўгустоўскі канал", быў цалкам распрацаваны ў [[1824]] і прадугледжваў канцавым пунктам канала порт Віндавы (цяпер [[Вэнтспілс|Вэнтспілс]]). У тым жа годзе прект ўхваліў расейскі імпэратар Алякандр І. Паводле першапачатковага праекту, агульная даўжыня канала ад р. Бебжа да порта Віндавы мусіла скласьці 395 км, але пабудавана было толькі 101,2 км, бо другая лінія канала па рэках Нёман—[[Дубіса|Дубіса]]—Віндава (цяпер [[Вента|р. Вента]]) не была пабудаваная, паколькі ў канцы 19 ст. пачаў бурна разьвівацца чыгуначны транспарт.
== Характарыстыкі ==
Агульная даўжыня — 101,2 км, у межах Беларусі — 22 км. Праходзіць з ракі [[Нараў]] па рэках [[Бобра]], [[Нета]], далей праз азёры [[Сайна]], [[Нецка]], [[Белае (Польшча)|Белае]], [[Сьцюдзёнае]], па рацэ [[Чорная Ганча]] ў [[Нёман]].
 
Праект распрацоўваўся і канал будаваўся пад кіраўніцтвам ваеннага інжынэра [[Ігнацій Прандзінскі|Ігнація Прандзінскага]], які разьлічваў, што будаўніцтва мусіла быць закончана праз 10 гадоў, а першыя судны маглі пачаць курсіраваць ужо праз 3-4 гады. Асноўныя работы былі выкананы да [[1830]] г. Будаўніцтва перапянялася за часам [[Паўстанне 1830-1831|паўстання 1830–1831]] г. і аднавілася (пад кіраўніцтвам інжынэра [[Тэадор Урбанскі|Тэадора Урбанскага]]) у 1833, закончылася ў 1839 г. На канале было 18 шлюзаў, мноства мастоў, плацінаў, службовых будынкаў. Шлюзы Аўгустоўскага канала — сапраўдныя шэдэўры інжынэрнага мастацтва, пабудаваныя надзвычай дабротна і надзейна.
Канал мае шэраг [[шлюз]]аў і [[развадны мост|развадных мастоў]]. Беларуская частка канала мае 2 плаціны і 3 шлюзы — «[[Нямнова]]», «Дамброўка», «Валкушак», а праз шлюз «Кужынец» праходзіць дзяржаўная мяжа Беларусі і Польшчы. Шлюз у Нямнове самы вялікі — трохкамэрны, даўжыня яго трох камэр — 43,5 м. Астатнія шлюзы адна- і двухкамэрныя.
[[Image:Kanal augustowski 3.jpg|thumb|220px|злева|Аўгустоўскі канал паблізу г. Аўгустаў (Польшча)]]
 
Канал выкарыстоўваўся для перавозкі мукі, солі, збожжа, крэйды, гіпсу і г.д. У [[Аўгустаў|Аўгуставе]] быў пабудаваны буйны порт і спэцыяльныя дарогі для коней, каб цягнуць баржы ўверх па цячэньні. Водная траса была разьлічана на праход суднаў да 40 м у даўжыню, да 5 м у шырыню і здольных перавозіць да 10 тон (? неяк мала) грузу. Зь сяр. 19 ст. канал пачаў паступова прыходзіць у заняпад. З 1852 па ім сплаўлялі толькі лес, а зь сярэдзіны 1860-х канал закінулі. Падчас Другой сусьветнай вайны нямецкія войскі ўзарвалі тры шлюзы, каля дзясятка мастоў і восем плацінаў. Пасьля Другой сусьветнай вайны польская частка канала была адрэстаўраваная. Беларуская частка канала за доўгія гады ператварылася ва ўнікальную экасыстэму. У 1970-я на гэтай тэрыторыі быў створаны дзяржаўны [[Батанічны заказнік Сапоцкінскі|батанічны заказнік "Сапоцкінскі"]].
== Турызм ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасьць Рэспублікі Беларусь|410Г000146}}
Пасьля рэканструкцыі пачатку ХХІ ст. беларуская частка каналу прэтэндуе на аб’ект рэкрэацыі.
 
== Вонкавыя спасылкі ==
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Аўгустоўскі_канал»