|
== Агульнае ==
[[Файл:Шарашоўскае ЕвангеллеЭвангельле — Šarašowskaje ЛукаEvangelle.jpg|міні|зьлева|[[Шарашоўскае Эвангельле]] (XVI ст.), разварот. Апостал Лука]]
У канон кніг [[Біблія|Бібліі]] ўваходзяць: [[Эвангельле ад Мацвея]], зь ліку [[12 вялікіх апосталаў]] Ісуса Хрыста; [[Эвангельле ад Марка]], зь ліку [[70 меншых апосталаў]], які быў спадарожнікам вялікага апостала Пятра; [[Эвангельле ад Лукі]], зь ліку меншых апосталаў, спадарожніка вялікага апостала Паўла; [[Эвангельле ад Яна]], зь ліку вялікіх апосталаў.
Тры першыя кнігі Чацьвераэвангельля (адпаводле Мацьвея, адпаводле Марка, адпаводле Лукі) у біблеістыцы названы сінаптычнымі (грэч. зводныя; падзеі, якія можна аглядаць разам), таму што яны блізкія паміж сабою кампазыцыяй і зьместам. Ад сінаптычныхсынаптычных эвангельляў, у якіх апавядаецца пераважна пра зямное жыцьцё Хрыста і цуды, створаныя ім у [[Галілея|Галілеі]], адрозьніваецца Эвангельле адпаводле Яна, дзе гутарка ідзе пра духоўны сэнс Хрыста-богачалавека, увага акцэнтуецца на боскай прыродзе Хрыста і на цудах, створаных ім у [[Юдэя|Юдэі]]. Рукапісы-першакрыніцы Чацьвераэвангельля напісаны старажытнагрэцкай мовай александрыйскай рэдакцыі, вядомай адукаваным людзям [[Рымская імпэрыя|Рымскай імпэрыі]] і суседніх дзяржаў. Некаторыя дасьледчыкі лічаць, што першае Эвангельле адпаводле Мацьвея напісана ў арыгінале на арамейскай мове. Усе чатыры Эвангельлі, узаемадапаўняльныя паводле зьместу, адзіныя паводле хрысталягічнай канцэпцыі, прызнаны [[хрысьціянства|хрысьціянскай царквою]] кананічнымі ў адрозьненьне ад некананічных, вольных інтэрпрэтацый эвангельскага зьместу (эвангельлі ад Пятра, ад Андрэя, ад ФіліпаПіліпа і інш.іншыя; гл. [[Апокрыфы]]). Кананічныя Эвангельлі складаюць асноўную крыніцу і крытэрый хрысьціянскай веры, таінстваў і догматаў, сымбалічна выяўленых у боскай літургіі і царкоўным мастацтве. Пропаведзь Эвангельля, пераўтварэньне асабістага і грамадзкага жыцьця паводле Хрыстовага закону свабоды — асноўнае прызначэньне хрысьціянскай царквы.
== Час стварэньня ==
[[Файл:P52 recto.jpg|зьлева|міні|Папірус 125 г. з тэкстам Эвангельля]]
Паводле царкоўнай традыцыі, Эвангельле напісана вучнямі Хрыста і іх пасьлядоўнікамі ў 2-й пал. I ст. Самым раньнім па часе ўзьнікненьня, відаць, зьяўляецца [[Эвангельле адпаводле Марка]], паколькі ў ім ёсьць намёкі на юдэйскае паўстаньне [[66]]-[[70-я|70-х]] гадоў. Час яго стварэньня можна аднесьці на 70-я гады. Кароткі тэкст гэтага Эвангельля паслужыў крыніцай для эвангельляў адпаводле Мацьвея і Лукі. Наяўнасьць у яго тэксьце значнай колькасьці лацінізмаў дала падставу хрысьціянскаму багаслову [[КліментКлімэнт Александрыйскі|Кліменту Александрыйскаму]] (2-3 ст.) меркаваць, што напісана яно было за межамі Палесьціны, магчыма, у [[Рым]]е. Узьнікненьне ж Эвангельля адпаводле Мацьвея навуковая літаратура зьвязвае з [[СірыяСырыя]]й, як і тэкст Эвангельля адпаводле Яна, які, паводле царкоўнай традыцыі, прывязваецца да [[ЭфесЭфэс]]ау. Запісы ж Эвангельля адпаводле Лукі адносяцца да розных месцаў ад Кесарыі да Рыма. Самае апошняе па часе свайго напісаньня [[Эвангельле адпаводле Яна]] адлюстравала ў сабе пэўныя рысы агнастыцызму, якія не ўласьцівы тром іншым кананізаваным у [[4ст.]]4 стагодзьдзі хрысьціянскай царквою эвангельлям.
== Крытыка ==
|
