Рабства: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д Bot: Migrating 106 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q8463 (translate me) |
дапаўненьне крыніца — https://uk.wikipedia.org/wiki/Рабство?oldid=11838129 |
||
Радок 1:
[[Файл:Geromeslavemarket.jpg|200пкс|міні|
'''Ра́бства''' — гвалтоўнае падпарадкоўваньне аднаго [[чалавек]]а іншаму альбо адной групы людзей іншай групе людзей. Слова паходзіць ад стараславянскага слова «раб», якім у [[славяне|славянаў]] называлі працоўнага-чалавека, які выконваў тую ці іншую [[гаспадарка|гаспадарчую працу]]. Пазьней з пашырэньнем у сьвеце рабаўладаньня, гэтае слова стала ўжывацца ў значэньні — чалавек, які выконвае свае абавязкі прымусова, які знаходзіцца ва ўласнасьці іншых людзей або арганізацыі й якога можна разглядаць як складнік гаспадаркі ў якасьці прылады працы. Раба можна прадаць, абмяняць, забіць бязь ягонай згоды, ён ня мае асабістх правоў.
Рабаўладальніцкія адносіны зьявіліся ў старажытнасьці, калі на [[Блізкі Ўсход|Блізкім Усходзе]] пачалі ўзьнікаць першыя дзяржавы й складаныя гаспадарчыя сыстэмы зь некалькімі ўзроўнямі кіраваньня, то бок храмавыя гаспадаркі. З часам гэты тып адносінаў распаўсюдзіўся па ўсім сьвеце, набыў больш чалавечыя рысы й у рэшце рэшт прывёў да зьяўленьня сучаснай сыстэмы працоўных адносінаў у сусьветнай гаспадарцы. Вялікае значэньне ў працэсе адмены рабаўладаньня ў ягонай антычнай форме згулялі [[вера]], [[адукацыя]] й [[навука]] ў прыватнасьці зьяўленьне й разьвіцьцё такіх сусьветных веравучэньняў як то [[хрысьціянства]], [[юдаізм]], [[іслам]], [[будызм]] і [[канфуцыянства]].
Разам з эканамічным прагрэсам паступова рабства як масавая зьява паступова зьнікла ў большасьці колькі-небудзь разьвітых і густанаселеных краінах, у іншых яно было забаронена з прычыны ўнутранай барацьбы або пад уплывам суседзяў. Зрэшты рабства да гэтага часу існуе ў некаторых кутках сьвету, а як зьява, як нелегальная форма працоўных адносінаў у большасьці краінах сьвету. Гэтае азначае, што рабства, як пэўны тып адносінаў суправаджае сусьветную гаспадарку ў працэсе ейнага разьвіцьця, набываючы вострыя формаў у пэрыяды праблемаў у глябальным грамадзтве.
Адным з гістарычна апошніх прыкладаў масавага клясычнага, то бок легальнага й адкрыта дэкляруемага рабства, было рабства неграў у заходнеэўрапейскіх калёніях, пераважна ў [[Амэрыка|Амэрыцы]] ў [[XVI стагодзьдзе|XVI]]—[[XIX стагодзьдзе|XIX стагодзьдзях]]. Мільёны афрыканцаў вывозіліся з кантынэнту ў іншыя краіны й выкарыстоўваліся як бясплатныя прылады працы, працуючы на [[плянтацыя|плянтацыях]], на здабычы карысных выкапняў, у шахтах, а пазьней на [[мануфактура]]х. Многія зь іх хутка паміралі, але ўсё роўна эканамічны плён ад падобнай эксплюатацыі быў велізарным нягледзячы на сумленьне й дэкляруемае хрысьціянамі чалавекалюбства. [[Каталіцкая царква]] заплюшчвала вочы на рабства ў краінах [[Лацінская Амэрыка|Лацінскае Амэрыкі]], бо сама выкарыстоўвала рабоў у схаванай форме. Рабства ў [[Брытанская імпэрыя|Брытанскай імпэрыі]] афіцыйна было забаронена ў [[1833]] годзе, у [[ЗША]] ў канцы [[Грамадзянская вайна ў ЗША|грамадзянскай вайны]] [[1861]]—[[1865]] гадоў, але й яно надалей нелегальна існавала ў некаторых краінах.
У сучасным разуменьні тэрмін «рабства» часам выкарыстоўваецца для абазначэньня сумежных катэгорыяў гвалтоўнага прымусу людзей для выкананьня пэўнай працы. У гэтым сэнсе [[праваабарончая арганізацыя|праваабарончыя арганізацыі]] распрацавалі пэўныя крытэры вызначэньня сучаснага рабства.
== Вонкавыя спасылкі ==
{{commons|Category:Slavery}}
* [http://www.history.com/topics/slavery Рабства]
* [http://www.africanholocaust.net/ Афрыканскі Галакост]
* [http://www.digitalhistory.uh.edu/historyonline/slav_fact.cfm Факты датычныя рабства]
* [http://www.slaverymuseum.co.uk/ Музэй рабства]
[[Катэгорыя:Дыскрымінацыя]]
| |||