Дэні Дыдро: розьніца паміж вэрсіямі

У вачах францускіх асьветнікаў Расея, як адзначаў Ф. Энгельс, была самай прагрэсіўнай краінай, айчынай лібэральных прынцыпаў. Кацярыне II атрымалася ўвесьці ў зман вельмі праніклівыя розумы, у тым ліку і Вальтэра. Менавіта ў кацярынінскай Расеі ўгледзеў ён той ідэал філязофскай дзяржавы, «асьветніцкай манархіі», якое магло б адначасова і ўтаймаваць "анархізм" мас і забясьпечыць балазе ўсіх падданак. Але толькі Дыдро вырашыўся адправіцца на край сьвету, у Расею. Дыдро прабыў у Пецярбургу з верасьня 1773 па сакавік 1774 году. Ён прыехаў з надзеяй спрыяць далейшаму прагрэсу «асьветніцкай манархіі». Імпэратрыца сустракалася з услаўленым французам ці ледзь не кожны дзень, ветла размаўляла, пакорліва выслухвала парады прыслабіць прыгоннае права, увесьці канстытуцыйна-прадстаўнічае кіраванне й значна менш адказвала на даведкі датычна становішчы ў краіне, дзе ўжо разгаралася паўстаньне Пугачова. Аблашчаны Дыдро выехаў з Расеі сапраўдным чальцом Акадэміі навук і ганаровым чальцом Акадэміі майстэрстваў. Кацярына II ведала, з кім гутарыць, але зразумеў гэта й Дыдро.