Човен: розьніца паміж вэрсіямі

'''Чо́вен''' ([[праславянская мова|праслав.]] *čьlnъ — [[пень]]) — вёславая, радзей — са здымнай [[мачта]]й [[лодка]], выдзяўбаная з адзінага камля дрэва. Звычайна ня мае [[кіль|кіля]]. Вядома з часоў [[нэаліт]]у.<ref name="nar">Народная культура Беларусі: Энцыклап. даведнік / пад агульнай рэд. В. С. Цітова. — Мн.: БелЭН, 2002. — 402-403 с.</ref>

Чоўнам у больш шырокім сэнсе таксама можа называцца любая невялікія [[лодка]].

 

 

Формы чаўноў і йх памер прыкметна адрозьніваліся ў залежнасьці ад умоў выкарыстаньня, зыходнага матэрыялу й мясцовай (тутэйшай) традыцыі.

 

 

* ''Дубы'' - выдзеўбаныя з камля [[дуб]]а вялікія чаўны

* ''Шугалеі'' - часткова абшытыя дошкамі выдзеўбаныя чаўны

 

 

Лёкькія й рухавыя чаўны, выдзеўбаныя з [[асіна|асіны]], [[ліпа|ліпы]], [[вярба|вярбы]] мелі адпаведную назву: ''асінаўка'', ''асоўка'', ''ліпаўка'', ''вярбоўка'', ''чайка''.

Такія чаўны лічацца найболей архаічнымі.<ref name="nar"/>

 

 

Таксама для перамяшчэньня грузаў і людзей (вялікай колькасьці) па рэках і вазёрах выкарыстоўвалі чаўны вялікіх памераў і дасканалай канструкцыі, устойлівыя на плаву, з адцягнутымі бартамі (дзеля гэтага барты папярэдне распарвалі й забівалі між імі распоркі).

Па Дняпры й [[Прыпяць (рака)|Прыпяці]] хадзілі ''чаўны-дубы'' даўжынёй да 10 мэтраў і болей, разьлічаныя на 300-500 [[пуд]]оў грузу. на йх перавозілі разнастайныя гаспадарчыя рэчы, выкарыстоўваліся таксама і ў якасьці [[паром]]а.<ref name="nar"/>

 

 

Пераходным варыянтам ад выдзеўбаных чаўноў да дашчатых лодак была ''шугалея'' (''абшыванка'', ''абіянік''), асновай якой быў човен, абшыты па баках у верхняй частцы дошкамі - што павялічвала вышыню й ёмістасьць судна (у больш раньні час чаўны абшывалі лазовымі віцамі замест абьбіваньня дошкамі).

* [[Каноэ]]

 

{{зноскі}}

 

[[fi:Ruuhi]]

[[sv:Stockbåt]]

[[vi:Thuyền độc mộc]]