Робэрт Тамушанскі: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
пачатак |
артаграфія, дапаўненьне, выпраўленьне спасылак, інтэрвікі |
||
Радок 1:
{{Асоба
|імя = Робэрт Язэп Тамушанскі
|арыгінал імя = Robert Joseph Patry-Tamushanski
|партрэт =
|апісаньне =
Радок 11:
}}
'''Робэрт Язэп Патры-Тамушанскі''', ''(Рабэрт Тамушанскі)'' (нарадзіўся [[3 ліпеня]] [[1940]], г. Порт-Чэстэр, [[штат Нью-Ёрк]], [[ЗША]] — [[10 сьнежня]] [[1996]], [[Рым]]) - каталіцкі сьвятар усходняга абраду, рэлігійны і культурна-асьветны дзеяч беларускага замежжа, удзельнік беларускага хрысьціянскага руху, навуковец і публіцыст. Доктар
== Сям’я і карані ==
Нарадзіўся ў Амэрыцы ў каталіцкай сям’і з беларускімі, нямецкімі і францускімі каранямі. Ахрышчаны ў царкве “ Our Lady of Mercy” недалёка Нью-Ёрка. Яго бацька — Язэп Юры Патры-Тамушанскі — беларус, а маці — Ганна Маргарэт з роду Рут — нямецка-францускага паходжаньня.<ref name="BSz">Рабэрт Тамушанскі — сьвятар // “Божым шляхам”, 1967, студзень-люты, год XV, № 1 (100) с.6-7.</ref> Меў таксама малодшага брата. Ягоныя дзяды па
== Школьныя гады ==
У 1945-1952 вучыўся ў пачатковай школе, у 1952-1954 — у сярэдняй дзяржаўнай школе, а з 1954 перайшоў у каталіцкую школу, якую скончыў у 1958. У 16 гадоў быў ужо сьведамым беларусам і грэка-каталіком. У
== Манаства і навуковыя студыі ==
Пасьля выпускных іспытаў у школе, пачуўшы Божае пакліканьне, 15 жніўня 1958 уступіў у [[Ордэн базылянаў сьвятога Язафата|Закон сьв. Васіля Вялікага (Ордэн базылянаў)]], ва ўкраінскі грэка-каталіцкі манастыр сьв. мучаніка Язафата у Глен Коў (штат Нью-Ёрк).Прайшоў там двухгадовы навіцыят і склаў першыя манаскія зарокі ў 1960.<ref name="BSz">Рабэрт Тамушанскі — сьвятар // “Божым шляхам”, 1967, студзень-люты, год XV, № 1 (100) с.6-7.</ref> Затым выехаў у Канаду і год правёў у базылянскім манастыры сьвятых апосталаў Пятра і Паўла ў Мундэры, правінцыя Альбэрта (Mundare, Alberta), дзе студыяваў гісторыю і стараславянскую мову.
У верасьні 1961 пачаў вывучаць філязофію ва ўнівэрсітэце ў Атаве. Спачатку жыў у францускай духоўнай сэмінарыі, а затым у студэнцкім доме айцоў-базылянаў. З прычыны слабога здароўя ўвосень 1963 не аднавіў манаскіх зарокаў у базылянаў і далей падчас навучаньня ва ўнівэрсітэце жыў у доме францускіх манахаў-аблятаў (тады дапамог яму беларускі рыма-каталіцкі сьвятар а. [[Францішак Чарняўскі]]). З кастрычніка 1963, падчас яго далейшых студыяў у Атаве, ім пачаў апекавацца беларускі грэка-каталіцкі біскуп Часлаў Сіповіч, тагачасны Апостальскі візытататр для беларусаў-католікаў у замежжы. У 1964 скончыў унівэрсытэт у Атаве і выехаў у Эўропу, каб далей студыяваць тэалёгію ў духоўнай сэмінарыі ў Кёнігштайне (Нямеччына).
== Сьвятарства ==
31 кастрычніка 1965 быў высьвячаны на дыякана ў Рыме. 3 сьнежня 1966 біскуп Ч. Сіповіч рукапаклаў яго на грэка-каталіцкага сьвятара ў духоўнай сэмінарыі ў Кёнігштайне ў прысутнасьці нямецкага біскупа Кіндэрмана (рэктара), які шмат дапамагаў беларусам, прафэсароў сэмінарыі, беларускіх грэка-каталіцкіх сьвятароў архімандрыта [[Леў Гарошка|Льва Гарошкі]] і пралата [[Уладзіслаў Уладзімір Салавей|Уладзіміра Салаўя]], сваякоў ды амаль 200 гасьцей розных нацыянальнасьцяў.<ref name="BSz">Рабэрт Тамушанскі — сьвятар // “Божым шляхам”, 1967, студзень-люты, год XV, № 1 (100) с.6-7.</ref>▼
З 1967 Робэрт Тамушанскі жыве і служыць у Беларускай каталіцкай місіі ў Лёндане, дзе зьяўляецца намесьнікам дырэктара беларускай школы імя сьв. Кірылы Тураўскага. З сярэдзіны 1960-х гадоў прымаў удзел у рэлігійным і культурна-грамадзкім жыцьці беларускага замежжа. З 1971 - намесьнік дырэктара Беларускай бібліятэкі і музея імя Францішка Скарыны ў Лёндане, сябра англа-беларускага навуковага таварыства. Браў удзел у зьездах беларускіх каталіцкіх сьвятароў у Лёндане (1971), Рыме (1983). 17 ліпеня 1971 на ХХV зьезьдзе [[Згуртаваньне беларусаў у Вялікай Брытаніі|Згуртаваньня беларусаў у Вялікай Брытаніі]] ў Лёндане быў абраны ў склад Управы ЗБВБ. <ref>Мікола Панькоў. Хроніка беларускага жыцьця на чужыне (1945—1984). — Бібліятэка часопісу “Беларускі гістарычны агляд”, Мiнск, 2001.</ref>
▲31 кастрычніка 1965 быў высьвячаны на дыякана ў Рыме. 3 сьнежня 1966 біскуп Ч. Сіповіч рукапаклаў яго на грэка-каталіцкага сьвятара ў духоўнай сэмінарыі ў Кёнігштайне ў прысутнасьці нямецкага біскупа Кіндэрмана (рэктара), які шмат дапамагаў беларусам, прафэсароў сэмінарыі, беларускіх грэка-каталіцкіх сьвятароў архімандрыта [[Леў Гарошка|Льва Гарошкі]] і пралата [[Уладзімір Салавей|Уладзіміра Салаўя]], сваякоў ды амаль 200 гасьцей розных нацыянальнасьцяў.<ref name="BSz">Рабэрт Тамушанскі — сьвятар // “Божым шляхам”, 1967, студзень-люты, год XV, № 1 (100) с.6-7.</ref>
== Праца на Ватыканскім радыё ==
З лістапада 1974 біскуп Сіповіч накіроўвае а. Робэрта Тамушанскага ў Рым для дапмогі а. Льву Гарошку ў працы [[Радыё Ватыкана Беларуская служба|Беларускай рэдакцыі Ватыканскага радыё]]. З 1974 ён — намесьнік галоўнага рэдактара, а з 1977 — галоўны рэдактар Беларускай сэкцыі Ватыканскага радыё. На гэтай пасадзе ён адпрацаваў 19 гадоў аж да сваёй сьмерці ў Рыме ў выніку сардэчнага прыступу.<ref>С. Абламейка. Памяці айца Рабэрта Тамушанскага // “Царква”, № 7 (11), 1996, с. 14.</ref> Выступаў на Ватыканскім радыё на тэмы рэлігійнна-царкоўнай гісторыі Беларусі, а таксама з малітвамі і казаньнямі.
== Навуковая дзейнасьць ==
Айцец Робэрт Тамушанскі быў вельмі адукаваным чалавекам. Вывучаў славянскую і германскую філялёгію, арабістыку, гісторыю філязофіі і рэлігіі, беларуска-габрэйскія літаратурныя сувязі канца ХІХ — пач. ХХ ст. У школе славянскіх і ўсходнеэўрапейскіх навук Лёнданскага ўнівэрсытэту абараніў доктарскую дысэртацыю “Нямецкія запазычаньні ў беларускай мове”.<ref>Беларускія рэлігійныя дзеячы XX стагоддзя: Жыццярысы, мартыралогія, успаміны. Аўтар-укладальнік Ю.Гарбінскі. — Мінск-Мюнхен, Беларускі кнігазбор, 1999. С. 194. ISBN 985-6318-65-3</ref> Вучыўся ў Папскім Усходнім інстытуце ў Рыме, дзе займаўся вывучэньнем арабскай і мусульманскай культур і сучаснай літаратурнай арабскай мовы.<ref>Тамушанскі Роберт http://slounik.org/146929.html
Супрацоўнічаў з часопісам “[[Божым шляхам]]”, “[[The Journal of Byelorussian Studies]]”, “[[Унія часопіс|Унія]]”. Аўтар прац “Старонкі з гісторыі царквы ад пачатку да 1850 г.” (1977), “Сістэматычнае і гістарычнае выясненьне Боскае літургіі паводле бізантыйскага абраду” (1991) і інш.
== Навуковыя працы і публікацыі ==
* Robert Joseph Tamushanski. German Loanwords in Middle Byelorussian Ph.D. thesis, London University, August 1974.
* R. Patry-Tamushanski. Belarusian Renaissance Verse // The Journal of Byelorussian Studies. Vol. I, No. 1.
* R. Patry-Tamushanski. Aniol Doŭhird, philosopher of Vilna // The Journal of Byelorussian Studies. Vol. II, No. 4.
* R.J. Patry-Tamushanski. German lexical borrowings in the Chronicle of Barkulabava and the Memoirs of the Theodore Jeŭlasheŭski // The Journal of Byelorussian Studies. Vol. IV, No. 3-4.
* [http://belarus8.tripod.com/litvaki/yiddish.htm Robert J. Tamushanski. Belarusian-Yiddish Writings: Interesting Material for Ethnography and Philology] // Zapisy Belarusan Institute of Arts and Sciences in the U.S.
== Крыніцы ==
| |||