Вікіпэдыя

Фашызм: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.3
Няма апісаньня зьменаў
Меткі: Скасаванае Візуальная праўка Рэдагаваньне з мабільнай прылады Праўка праз мабільную вэрсію сайту
Радок 3:
г.д.) — каля 28 мільёнаў чалавек.
 
Фашызм быў заснаваны ў Італіі Беніта Мусаліні пасля [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў адказ на цяжкае сацыяльна-эканамічнае становішча й рост працоўнага руху. З цягам часу фашысцкія рэжымы усталявалася і ў некаторых іншых краінах ([[Нямецкі Райх|Нямеччына]], [[Аўстрафашызм|Аўстрыя]], [[Франкісцкая Гішпанія|Гішпанія]] і інш.).
[[Файл:Дружба народов Германии и Советского Союза, скрепленная кровью, имеет все основания быть длительной и прочной (Сталин, 23.12.1939).jpg|значак|Афіцыйная падзяка [[Сталін]]а [[Гітлер]]у і [[Ёахім фон Рыбэнтроп|Рыбэнтропу]]: «''Сяброўства народаў [[Трэці Райх|Нямеччыны]] і [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|Савецкага Саюзу]], змацаванае крывёю, мае ўсе падставы быць працяглым і трывалым''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Дружба народов Германии и Советского Союза, скрепленная кровью, имеет все основания быть длительной и прочной»|скарочана}}}}. [[Праўда (газэта)|Праўда]], 25.12.1939 г.<ref>Гелагаеў А. [https://reform.by/139787-masko-skaja-akupacyja-praz-damovu-pra-dapamogu-jak-nashyh-susedzja-zahapili-1940-m-bez-adzinaga-strjelu Маскоўская акупацыя праз «дамову пра дапамогу». Як нашых суседзяў захапілі ў 1940-м без адзінага стрэлу], Reformation, 17 чэрвеня 2020 г.</ref>]]
 
Лічыцца, што гэты палітычны рух як аб'яднаньне правых і левых палітычных спэктраў заснаваў [[Бэніта Мусаліні]], адзін зь лідэраў [[Італьянская сацыялістычная партыя|Італьянскай сацыялістычнай партыі]]. Аднак [[Нобэлеўская прэмія|нобэлеўскі ляўрэат]] [[Іван Паўлаў]] меркаваў, што крыніцай фашызму стаў [[Бальшавікі|бальшавіцкі]] [[Кастрычніцкі пераварот|пераварот]] у [[Расея|Расеі]]<ref>[https://web.archive.org/web/20200922184412/http://old.ihst.ru/projects/sohist/document/letters/pav95ist.htm «Пощадите же родину и нас». Протесты академика И. П. Павлова против большевистских насилий] // Источник. № 1 (14), 1995. С. 138—144.</ref>. Ангельскі гісторык [[Арнольд Тойнбі]] зьвяртаў увагу на тое, што фашысцкі рэжым у Італіі быў пасьлядоўнікам [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|камуністычнага рэжыму ў Расеі]]<ref>Тойнбі А. Дослідження історії. Том 2 / Пер. з англ. В. Митрофанова, П. Таращука. — К.: Основи, 1995. С. 178.</ref>. Тым часам паводле аўстрыйскага пісьменьніка [[Франц Боркенаў|Франца Боркенаў]], аўтара кнігі «Таталітарны вораг», [[бальшавізм]] ад самага пачатку быў разнавіднасьцю фашызму<ref name="Vaskievic">Вашкевіч Ю. [https://web.archive.org/web/20201114031055/https://belcollegium.by/yury-vashkevich-try-tatalitaryzmy/ Тры таталітарызмы], Беларускі калегіюм, 9 красавіка 2016 г.</ref>. Адзін з пачынальнікаў беларускага нацыянальнага руху, гісторык і літаратуразнаўца [[Антон Луцкевіч]] ставіў у адзін шэраг фашызм, [[нацызм]] і бальшавізм<ref>[[Анатоль Сідарэвіч|Сідарэвіч А.]] [http://library.fes.de/pdf-files/bueros/ukraine/15423.pdf Беларускі сацыялістычны рух і беларуская дзяржаўнасць]. — Кіеў: Фонд імя Фрыдрыха Эберта, 2019. С. 37.</ref>.
 
У верасьні 2020 году беларускі палітык [[Зянон Пазьняк]] ахарактаразаваў [[рэжым Лукашэнкі]] ў [[Беларусь|Беларусі]] як расейскі антыбеларускі фашызм ([[рашызм]]), які выкарыстоўвае тыпова фашысцкія акупацыйныя мэтады рэпрэсіяў супраць мірнага беларускага насельніцтва<ref>[[Зянон Пазьняк]]. [http://www.bielarus.net/archives/2020/09/30/5746 Яшчэ раз пра расейскі фашызм у Беларусі], [[Беларуская Салідарнасьць]], 28 верасьня 2020 г.</ref>. У лістападзе 2020 году больш за 200 беларускіх пэдагогаў засьведчылі ў калектыўным звароце, што палітыка [[Аляксандар Лукашэнка|Лукашэнкі]] наблізілася да фашысцкай<ref>[https://web.archive.org/web/20210514050909/https://euroradio.fm/bolsh-za-200-pedagogau-vystupili-suprac-cisku-i-zvalnennya-nyazgodnyh Больш за 200 педагогаў выступілі супраць ціску і звальнення нязгодных], [[Эўрапейскае радыё для Беларусі]], 19 лістапада 2020 г.</ref>.
Радок 21 ⟶ 19:
Слова «фашысты» часта асацыюецца зь [[Нямецкая Нацыянал-Сацыялістычная Рабочая Партыя|нямецкімі нацыянал-сацыялістамі]], хоць сябе яны фашыстамі ніколі ня звалі. Такое не зусім слушнае ўжываньне назову пачалося зь «[[піўны путч|піўнога путчу]]» 1923 году, калі амэрыканскія газэты назвалі путчыстаў «баварскімі фашыстамі», праводзячы паралелі зь дзяржаўным пераваротам, ажыцьцёўленым Бэніта Мусаліні ў Італіі ў 1922 годзе. Гэтая назва, асабліва ў краінах былога [[СССР]], больш за ўсё асацыюецца зь нямецкімі захопнікамі, што распачалі [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]].
 
Таксама, слова «фашызм» можна ўжыць да ўсякага палітычнага ладу, рэжыму, дзяржавы, якія грунтуюцца на ўжываньні гвалту да іншадумцаў. Напрыклад, рэжым [[Чырвоны фашызм|«чырвонага фашызму»]]<ref name="Vaskievic">Вашкевіч Ю. [https://web.archive.org/web/20201114031055/https://belcollegium.by/yury-vashkevich-try-tatalitaryzmy/ Тры таталітарызмы], Беларускі калегіюм, 9 красавіка 2016 г.</ref> ў СССР, калі ў лясным масіве [[Курапаты|Курапатах]] ([[Менск]], [[Беларусь]]) [[НКВД]] учыніў масавыя растрэлы ў 1937—1941 гадох. У [[Карэйская Народна-Дэмакратычная Рэспубліка|Паўночнай Карэе]] пры падтрымцы [[СССР|савецкіх]] войскаў утварылася камуністычная дзяржава, якая таксама ёсьць фашысцкай. Адным з крытэраў гэтага адзначаюць наяўнасьць [[Хвэронскі канцлягер|Хвэронскага канцэнтрацыйнага лягеру № 22]].
 
== Прыкметы фашызму ==
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Фашызм»