Паскім

Паскі́м (וֹסְקִים, літаральна «якія выносяць рашэньні», адзіны лік — пасе́к) — тэрмін, што пазначае навукоўцаў, якія прысьвяцілі сябе рашэньню практычных праблем Галахі, у адрозьненьне ад мэфаршым (літаральна «тлумачальнікі», «камэнтатары»), што займаліся яе тэарэтычным вывучэньнем і тлумачэньнем.

У сярэднія стагодзьдзі паскім звалі, асабліва ў Нямеччыне, духоўных лідэраў суполак: разьдзелаў іешыў, рабінаў, старшыняў рэлігійных судоў (Бэт-дын) і наогул талмудысцкіх навукоўцаў, паколькі іх пастановы насілі характар псака — практычнага рашэньня з нагоды актуальнай галахічный праблемы. Пастанова пасе́ка была абавязковай толькі для тых, хто прымаў яго аўтарытэт, бо пасе́к усталёўваў халаху ў адпаведнасьці зь мясцовай традыцыяй і для чальцоў сваёй суполкі. Посек карыстаўся аўтарытэтам за сваю выбітную кампэтэнцыю ў рабіністычнай літаратуры і за тое, што ён вучыўся ў мясцовых навукоўцаў і працягваў іх традыцыі. Зь цягам часу, калі ва ўжываньне ўвайшлі зборы і паказальнікі, якія рабілі лягчэйшым пошук рэлевантных крыніц для вынясеньня галахічнага псака, а асабліва — з шырокім распаўсюджваньнем «Шулхан арух» Ёсефа Кара ў другой палове 16 ст., адбылося прынцыповая зьмена ў дзейнасьці паскім. З гэтага часу пасе́к больш не займаецца тэарэтычным выкладам праблемы; яго аўтарытэт зараз ў асноўным не на глыбіні і аб’ёме тэарэтычных ведаў, а на практычным досьведзе, на прызнаньні сучасьнікамі-навукоўцамі і на харызматычнасьці яго характару. Да паскім нярэдка зьвяртаюцца па пытаньнях, мала або наогул не асьветленым у «Шулхан арух».