Бітва пад Крэменем

Літоўская армія галоўнакамандуючага пад кіраўніцтвам Міхаіла Забэлы пасьля адыходу зь Бельска перайшла 19 ліпеня праз Буг у Гран. Маючы намер спыніць расейскую армію ґенэрала Крэчэтнікава на лініі Буга, Забэла ўстаў каля Дзярзбамі, каля 3,5 км ад Крэменя. Калі 22 ліпеня на дапамогу арміі Забэлы прыбыў атрад Бушэўскага, літоўская армія дасягнула стану 12000 жаўнераў і 12 гарматаў. У той жа дзень для таго, каб прарвацца праз Буг, пад Пярлеевым стаў авангард арміі Крэчэтнікава колькасьцю 4500 жаўнераў і 12 гарматаў, якім камандаваў ґенэрал-маёр Фёдар Дзянісаў. У той жа час, генэрал-лейтэнант Даўгарукаў, маючы 3000 жаўнераў, зьбіраўся перасекчы Буг каля Драгічыну і атакаваць правае крыло арміі Забэлы. Каб пазьбегнуць акружэньня, 23 ліпеня адправіўся ў Драгічын з 2000 жаўнераў ґенэрал-лейтэнант Грабоўскі. Калі ён убачыў, што расейцы здолелі прабіцца да левага берага, вярнуліся ў лягер. Даўгарукаў адмовіўся ад намеру напасьці на польскае крыло, у той час як Дзянісаў 24 ліпеня, перабіўшы літоўскіх ахоўнікаў каля Грана, авалодаў пантонным мастом. Пасьля праходжаньня праз Буг Дзянісаў пасьля артпадрыхтоўкі пачаў рушыць на літоўскія сілы. Забыло ўдалося ўрэгуляваць сытуацыю й адціснуць Дзянісава ад ракі, затым ён разьмясьціў свае войскі ў дзьве лініі й заблякаваў расейцам праход.

Калі расейцы падышлі да літоўскіх пазыцыяў, Забэла адкрыў агонь і напаў на ўсім фронце. Дзянісаў спрабаваў прарвацца на правым крыле літоўскай арміі, але літоўская кавалерыя контратакай адкінула расейскія войскі. Дзянісаў своечасова вырашыў адыйсьці, тым самым выратаваць свае войскі ад зьнішчэньня. З-за хуткага адыходу расейскіх войскаў літоўская кавалерыя ня здолела адрэзаць ім дарогу да мосту.

У бітве, якая доўжылася з 5:00 да 7:00, літоўскае войска страціла каля 100 чалавек, а расейскія войскі — каля 250 чалавек. Маючы колькасную перавагу, Забэла здолеў выцягнуць Дзянісава ў засаду, аднак ён ня змог зьнішчыць яго, бо расейскі палкаводзец занадта хутка ўбачыў небясьпеку і загадаў неадкладна адступаць. У 19:00 Забэла атрымаў паведамленьне пра марш Даўгарукава з Драгічына і таму пачаў адступаць да Вэграва.

Літаратура

• Mała Encyklopedia Wojskowa, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1967, Wydanie I, Tom 2