Басьнійскі арабскі альфабэт
Басьні́йскі ара́бскі альфабэ́т, мясцовая назва арэ́біца, ара́біца (па-басьнійску: arebica, arabica, عَرَبٖىڄا) — сыстэма пісьма, якая выкарыстоўваецца для запісу басьнійскае мовы. Пераважная большасьць тэкстаў басьнійскай арабіцай напісаная ў пэрыяд паміж XVI ды XIX стагодзьдзямі. Перад Першаю сусьветнаю вайной басьнійскія мусульмане намагаліся зрабіць арабіцу трэцім афіцыйным альфабэтам басьнійскае мовы, побач з лацінкай ды кірыліцай.
Гісторыя рэдагаваць
Басьнійская арабіца заснаваная на пэрсыдзка-арабскім шрыфце, які выкарыстоўваўся ў Асманскай імпэрыі. У басьнійскай арабіцы ад пачатку выкарыстоўваліся літары-адпаведнікі c, lj, nj, якіх няма ў іншых мадыфікацыях арабскага альфабэту. Пазьней галосныя таксама пачалі пісаць асобнымі літарамі. Аўтарам апошняй кадыфікацыі басьнійскай арабіцы зьяўляецца Мэхмэд Джэмалудын Чаўшэвіч (па-басьнійску: Mehmed Džemaludin Čaušević). Ягоная вэрсія арабіцы неафіцыйна называлася матуфовіца альбо мэктэбіца (бо выкарыстоўвалася ў рэлігійных школах, мэктэбах).
Сучаснасьць рэдагаваць
Першая пасьля 1941 году кніга басьнійскаю арабіцай, Hadži Sefko i Hadži Mefko, была апублікаваная ў 2005 годзе (аўтары: Амір аль-Зубі ды Мэліха Чычак аль-Зубі). У красавіку 2013 году на арабіцы выйшаў падручнік для ўстановаў высокай адукацыі Epohe fonetske misle kod Arapa i arebica. У абедзьвюх гэтых кнігах выкарыстоўваецца нязначна зьменены альфабэт Чаўшэвіча.
Альфабэт рэдагаваць
| Лацінка | Кірыліца | Арабіца | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Формы літары | Ізаляваная | ||||
| Напрыканцы | У сярэдзіне | На пачатку | |||
| A a | А а | ـآ | آ | ||
| B b | Б б | ـب | ـبـ | بـ | ب |
| C c | Ц ц | ـڄ | ـڄـ | ڄـ | ڄ |
| Č č | Ч ч | ـچ | ـچـ | چـ | چ |
| Ć ć | Ћ ћ | 
|
|
|
|
| D d | Д д | ـد | د | ||
| Dž dž | Џ џ | ـج | ـجـ | جـ | ج |
| Đ đ | Ђ ђ | ||||
| E e | Е е | ـە | ە | ||
| F f | Ф ф | ـف | ـفـ | فـ | ف |
| G g | Г г | ـغ | ـغـ | غـ | غ |
| H h | Х х | ـح | ـحـ | حـ | ح |
| I i | И и | ـاٖى ـٖى |
ـاٖىـ ـٖىـ |
اٖىـ | اٖى |
| J j | Ј ј | ـي | ـيـ | يـ | ي |
| K k | К к | ـق | ـقـ | قـ | ق |
| L l | Л л | ـل | ـلـ | لـ | ل |
| Lj lj | Љ љ | ـڵ | ـڵـ | ڵـ | ڵ |
| M m | М м | ـم | ـمـ | مـ | م |
| N n | Н н | ـن | ـنـ | نـ | ن |
| Nj nj | Њ њ | ـںٛ | ـٮٛـ | ٮٛـ | ںٛ |
| O o | О о | ـۉ | ۉ | ||
| P p | П п | ـپ | ـپـ | پـ | پ |
| R r | Р р | ـر | ر | ||
| S s | С с | ـس | ـسـ | سـ | س |
| Š š | Ш ш | ـش | ـشـ | شـ | ش |
| T t | Т т | ـت | ـتـ | تـ | ت |
| U u | У у | ـۆ | ۆ | ||
| V v | В в | ـو | و | ||
| Z z | З з | ـز | ز | ||
| Ž ž | Ж ж | ـژ | ژ | ||