Яўген Жаляхоўскі

украінскі лексыкограф, фальклярыст, грамадзкі дзяяч

Яўген Жаляхоўскі (па-ўкраінску: Євген Ієронімович Желехівський, 24 сьнежня 1844, Хішэвічы — 18 лістапада 1885, Станіслаў) — украінскі лексыкоґраф, фальклярыст, грамадзкі дзяяч, стваральнік «жаляхоўкі». Вучань Франья Міклашыча.

Яўген Жаляхоўскі
Євген Ієронімович Желехівський
Род дзейнасьці лексыкоґраф, фальклярыст, громадський діяч
Дата нараджэньня 24 сьнежня 1844
Месца нараджэньня вёска Хішэвічы, Гарадоцкі павет, Каралеўства Ґаліцыі і Ладамэрыі, Аўстрыйская імпэрыя
Дата сьмерці 18 лістапада 1885
Месца сьмерці Станіслаў, Станіслаўскі павет, Каралеўства Ґаліцыі і Ладамэрыі, Аўстра-Вугоршчына
Прычына сьмерці рак скуры
Месца пахаваньня
Месца вучобы Львоўскі ўнівэрсытэт
Занятак мовазнаўца, лексыкограф, фальклярыст, філёляг, школьны настаўнік, adult educator
Навуковая сфэра філялёгія[1], лексыкаграфія[1], фальклярыстыка[1] і нацыянальнае адраджэньне[d][1]
Дзеці Мікола Жаляхоўскі

Жыцьцяпіс рэдагаваць

нарадзіўся 24 сьнежня 1844 року ў вёсцы Хішэвічах (цяпер Гарадоцкі раён Львоўскае вобласьці).

У 1869 годзе скончыў філязофскі факультэт Львоўскага ўнівэрсытэту. Выкладаў украінскую ва ўкраінскіх ґімназіях Пшэмысьлю ды Станіславава. Адзін з заснавальнікаў таварыства «Просвіта» ў Львове.

Памёр 18 лістапада 1885 року ў Станіслававе (цяпер Івана-Франкоўск); пахавалі на Мэмарыяльным скверы ў Івана-Франкоўску.

Працы рэдагаваць

Аўтар 2-томнага «Маларуска-нямецкага слоўніку» (1886; выданьне ўпарадкаваў, а 2 том скончыў па матэрыялах Жаляхоўскага зь некаторымі дапаўненьнямі і выдаў Сафрон Нядзільскі). Слоўнік зьмяшчае больш за 64 000 словаў, ужываных як на Заходняй, так і на Ўсходняй Украіне. У свой час ён быў поўнаю крыніцаю для знаёмства з лексыкаю ўкраінскае мовы, адгуляў важную ролю ў пашырэньні новае ўкраінскае літаратурнае мовы ў Галічыне ды выцясьненьні з ужытку язычча.

Ужыты ў слоўніку фанэтычны правапіс (так званая жаляхоўка), які потым (1892) быў уведзены ў школах Галічыны й Букавіны як абавязковы, а таксама ўжыты ў выданьнях нарадоўцаў і НТШ, спрыяў зьбліжэньню заходнеўкраінскага правапісу ў усходнеўкраінскім. Жаляхоўскаму належаць некалькі дасьледаваньняў па фальклёры.

Выданьні рэдагаваць

  • Маларуска-нямецкі слоўнік. — Львоў, 1886.
  • Нямецка-рускі слоўнік. — Чарнаўцы, 1912.

Літаратура рэдагаваць

  • Демський М. Т. Желехівський Євген Ієронімович
  • Желехівський Євген // Енциклопедія Українознавства : Словникова частина : [в 11 т.] / Наукове товариство імені Шевченка; Гол. ред. проф., д-р В. Кубійович. — Париж; Нью-Йорк; Львів: «Молоде життя», 1991—2003.  (укр.) — Т. 2. — С. 667.
  • Худаш М. Л. Є. І. Желехівський. «Мовознавство», 1970. — № 1.

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць

  1. ^ а б в г Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі