Янаў Падляскі

	Янаў Падляскі; лац. Janaŭ Padlaski
	польск. Janów Podlaski
	; Агульны выгляд
Герб Янава Падляскага
Краіна:	Польшча
Ваяводзтва:	Люблінскае
Павет:	Бельскі
Насельніцтва:	2720 чал. (2013)
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	+48 83
Паштовы індэкс:	21-505
Геаграфічныя каардынаты:	52°10′59.9″ пн. ш. 23°12′0.0″ у. д. / 52.183306° пн. ш. 23.2° у. д.Каардынаты: 52°10′59.9″ пн. ш. 23°12′0.0″ у. д. / 52.183306° пн. ш. 23.2° у. д.
	Янаў Падляскі на мапе Польшчы Янаў Падляскі
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
	Афіцыйны сайт

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Янава, Янаў (неадназначнасьць), Янова (неадназначнасьць).

Я́наў Падля́скі (польск. Janów Podlaski) — вёска ў Польшчы, на рацэ Крыўцы. Цэнтар сельскай гміны Бельскага павету Люблінскага ваяводзтва . Насельніцтва на 2008 год — 2655 чалавек. Знаходзіцца за 20 км на поўнач ад Белай, за 115 км на паўночны ўсход ад Любліна, каля беларуска-польскай граніцы.

Янаў — даўняе магдэбурскае места гістарычнай Берасьцейшчыны, побач зь якім праходзіць паўднёва-заходняя мяжа этнічнай тэрыторыі беларусаў. Да нашага часу тут захаваліся замак луцкіх біскупаў, касьцёлы Найсьвяцейшай Тройцы і Сьвятога Яна Хрысьціцеля (дамініканскі), помнікі архітэктуры XV—XIX стагодзьдзяў.

Гісторыя рэдагаваць

Вялікае Княства Літоўскае рэдагаваць

Упершыню Янаў упамінаецца ў XIV ст. як вёска Порхаў^[1], якую ў 1423 вялікі князь Вітаўт падараваў Луцкаму катэдральнаму касьцёлу^[2]. У 1428 годзе Вітаўт заснаваў у Порхаве касьцёл. У 1465 годзе біскуп Ян Ласовіч заклаў тут мястэчка, якое атрымала Хэлмінскае права і новую назву Янаў у гонар біскупа. У 1497 годзе вялікі князь Аляксандар выдаў мястэчку прывілей на 3 кірмашы.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Янаў увайшоў у Берасьцейскі павет Берасьцейскага ваяводзтва. У XVI ст. луцкія біскупы мелі тут сваю рэзыдэнцыю, якая разьмяшчалася ў замку, умацаваным 4 бастыёнамі. На 1575 год у мястэчку было больш за 500 будынкаў^[2].

У 1648 годзе ў Янаве адкрылася каталіцкая духоўная сэмінарыя, таксама ў мястэчку дзейнічала драўляная царква. У 1735 годзе скончылася будаваньне мураванага касьцёла Найсьвяцейшай Тройцы. У 1788—1796 гадох у Янаве жыў і памёр Адам Нарушэвіч; тут яго пахавалі.

Пад уладай Расейскай імпэрыі рэдагаваць

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Янаў апынуўся ў складзе Аўстрыі, з пачатку XIX ст. — у складзе Расейскай імпэрыі, у Канстантынаўскім павеце^[3] Седлецкай губэрні. Гэта адарвала мястэчка ад губэрняў зь пераважна беларускім насельніцтвам. На 1827 год ў мястэчку было 228 будынкаў, на 1861 год — 217.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Янаў занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Старая графіка Янава
Замак біскупаў, 1876 г.
Траецкі касьцёл
Капліца-пахавальня Адама Нарушэвіча

Найноўшы час рэдагаваць

Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Кодань апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стаў цэнтрам Канстантынаўскага павету. З пачаткам Другой сусьветнай вайны ў 1939 годзе Янаў занялі войскі Трэцяга Райху. У 1940 годзе ён страціў статус места.

У 1944 годзе Янаў занялі савецкія войскі, па чым яго зноў перадалі Польскай Народнай Рэспубліцы.

Места на старых здымках
Траецкі касьцёл, 25.04.1916 г.
Дамініканскі касьцёл па маскоўскай перабудове
Вуліца, 25.04.1916 г.
Сынагога, каля 1936 г.

Насельніцтва рэдагаваць

Дэмаграфія рэдагаваць

XIX стагодзьдзе: 1827 год — 1380 чал.; 1861 год — 1960 чал., у тым ліку 448 юдэяў^[4]
XXI стагодзьдзе: 2008 год — 2655 чал.; 2011 год — 2720 чал.