Царква Сьвятога Мікалая (Мікалаеўшчына)
| Помнік сакральнай архітэктуры | |
Царква Сьвятога Мікалая
| |
.jpg) Мікалаеўская царква, каля 1900 г.
| |
| Краіна | Беларусь |
| Вёска | Мікалаеўшчына |
| Каардынаты | 53°24′13.5″ пн. ш. 26°50′14.4″ у. д. / 53.40375° пн. ш. 26.837333° у. д.Каардынаты: 53°24′13.5″ пн. ш. 26°50′14.4″ у. д. / 53.40375° пн. ш. 26.837333° у. д. |
| Канфэсія | праваслаўе |
| Эпархія | Менская |
| Архітэктурны стыль | расейская эклектыка (тыповы праект) |
| Першае згадваньне | 1866 |
| Будаваньне | 1872—1876 гады |
| Стан | зьнішчана |
Царква Сьвятога Мікалая на мапе Беларусі   Царква Сьвятога Мікалая | |
 Царква Сьвятога Мікалая на Вікісховішчы
| |
Царква́ Сьвято́га Мікала́я Цудатво́рца — помнік гісторыі другой паловы XIX стагодзьдзя (мураўёўка) у Мікалаеўшчыне. Знаходзілася ў цэнтры мястэчка на Грудку, на месцы разабранага расейскімі ўладамі касьцёла Сьвятога Яна Хрысьціцеля. У 1960-я гады савецкія ўлады зруйнавалі будынак царквы. Твор архітэктуры расейскай эклектыкі.
У народнай вучэльні, заснаванай пры царкве, у 1890—1892 гадох навучаўся будучы клясык беларускай літаратуры Канстантын Міцкевіч (Якуб Колас)[1].
Гісторыя рэдагаваць
.jpg)
У 1866 годзе ўлады Расейскай імпэрыі зачынілі ў Мікалаеўшчыне касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і гвалтоўна далучылі мясцовых сялянаў да Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). Прызначаны сюды сьвятар Пётар Трускоўскі склаў ліст, адрасаваны менскаму архіяпіскапу Міхалу Галубовічу. У тэксце дакумэнту сьцьвярджалася, што «Жыхары мястэчка Менскага павету Мікалаеўшчыны… далучыліся да праваслаўнай царквы і… просяць, каб касьцёл іхні… быў зьвернуты ў праваслаўную царкву і пры ёй была адчынена народная вучэльня.» Таксама адзначалася, што мястэчка знаходзіцца «сярод каталіцкага насельніцтва», касьцёл у ім «драўляны, крэпкі, пабудаваны алтаром на ўсход, звонку прыгожы, з двума купаламі, годны да пераробкі ў праваслаўную царкву»[2]. Адказ архіяпіскапа быў станоўчым, аднак расейскія ўлады пастанавілі выдзяліць 3500 рублёў на пабудову новай царквы і адкрыцьцё народнай вучэльні. На працягу шасьці гадоў набажэнствы адбываліся ў будынку былога касьцёла, па чым за некалькі гадоў збудавалі новы пяцікупальны храм, асьвячэньне якога адбылося пры канцы 1876 году.
На 1878 год у склад царкоўнага прыходу ўваходзілі сяло Мікалаеўшчына і вёскі Прусінава, Сьверынава і Русаковічы. Прыхаджанаў мужчынскай стаці налічвалася 549 чалавек, жаночай — 550. Усе прыхаджане былі сялянскага паходжаньня, займаліся земляробствам[3]. Прыходзкі прыбытак на працягу году быў нязначным і не дасягаў 10 рублёў. Да царквы прыпісваліся 33 дзесяціны зямлі, у тым ліку 1 дзесяціна сядзібнай зямлі, 4 — сенажатнай і 28 — ворнай, разьмешчаныя за Нёманам, за пяць вёрстаў ад царквы. Плян і межавая кніга не складаліся. Зь ліку пабудоваў існавалі: плябанія, восець, сьвіран, хлеў, а дзеля псаломшчыка — хата і дзьве адрыны. Адзначалася, што пабудовы трухлявыя і патрабуюць капітальнага рамонту, апрача хаты сьвятара[3]. У прыходзе было двое могілак, у вёсцы Прусінаве дзейнічала прыпісная царква.
Царква значна не пацярпела ў часы Першай сусьветнай вайны, Другой сусьветнай вайны і дзейнічала да пачатку 1960-х гадоў, калі савецкія ўлады пастанавілі зруйнаваць будынак царквы ў рэчышчы змаганьня з рэлігіяй. Сёньня на месцы зьнішчанай царквы знаходзіцца будынак Мікалаеўшчынскага сельсавету.
Архітэктура рэдагаваць
Прыклад эклектычнай царкоўнай архітэктуры Расейскай імпэрыі. Збудаваная паводле «ўзорнага» праекту, мела тыповую для шматлікіх мураваных мураўёвак 3-часткавую кампазыцыю: складалася з квадратнага асноўнага аб’ёму, завершага 5 глухімі купаламі, алтара і бабінца з званіцаю[4]. У архітэктуры выкарыстоўваліся прапорцыі, формы і дэкор, гістарычна ўласьцівыя дойлідзтву Маскоўскай дзяржавы, у тым ліку купалы-цыбуліны.
Апісаньне царквы, складзенае ў 1878 годзе, паведамляла, што царква драўляная, завершаная даўгаватым крыжом зь 7 глухімі купаламі і званіцаю ва франтоннай частцы. Дах пакрыты жалезам, вокны разьмяшчаліся на адным узроўні, уваходных дзьвярэй трое; як дах, так і вонкавыя сьцены афарбаваныя. Унутраная плошча складала 30 квадратных сажаняў (136,5 квадратных мэтраў). Падлога драўляная. Да апалу царква не прыстасаваная. Іканастас пафарбаваны ў блакітны колер, з пазалочанымі карнізамі і рамамі, складаўся зь 15 абразоў, зьмешчаных у 2 ярусы. Рызьніца зьмяшчалася ў асобным прыдзеле каля алтарнай часткі. Патрэбных для набажэнстваў рэчаў удосталь, усе малакаштоўныя, з выняткам срэбранага прыбору літургічных пасудзінаў. Сьвятарскіх убораў толькі пяць, усе яны з малакаштоўнай парчы, у тым ліку адно зусім трухлявае. Эвангельле адно, у вокладцы, абкладзенай малінавым аксамітам; набажэнскіх кніг дастатковая колькасьць. У царкоўным архіве былі мэтрычныя кнігі і сьпісы прыхаджанаў толькі ад 1867 году. Царква атачалася дашчатай агароджай. У званіцы знаходзіілся тры званы вагою 8, 7 і 1 пудоў (131, 115 і 16 кіляграмаў адпаведна)[3].
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Маляўка М. Коласаў абярэг. — Менск: Мастацкая літаратура, 2011. С. 20.
- ^ О переходе жителей села Николаевщина в православие
- ^ а б в Описаніе церквей и приходовъ Минской епархіи. Минскій уездъ. — Менск: Типо-Литографія Б.И. Соломонова, 1878. — С. 104-105. — 175 с.
- ^ Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Стаўбцоўскага р-на. — Мн.: БелЭн, 2004.
Літаратура рэдагаваць
- Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Стаўбцоўскага р-на. — Мн.: БелЭн, 2004. — 831 с.: іл. ISBN 985-11-0312-8.