У вайны не жаночае аблічча
«У вайны́ не жано́чае аблі́чча» (па-расейску: У войны не женское лицо) — дакумэнтальна-нарысавая кніга беларускай пісьменьніцы Сьвятланы Алексіевіч. У гэтай кнізе сабраныя аповяды жанчын, якія бралі ўдзел у Вялікай Айчыннай вайне. Назва кнігі — першыя радкі з раману беларускага пісьменьніка Алеся Адамовіча «Вайна пад дахамі» (1960)[2]. Зьяўляецца першай часткай мастацка-дакумэнтальнае нізкі «Галасы ўтопіі».
| У вайны не жаночае аблічча | |
| рас. У войны не женское лицо | |
| Жанр: | Аповесьць |
|---|---|
| Аўтар: | Сьвятлана Алексіевіч |
| Мова арыгіналу: | расейская |
| Год напісаньня: | 1983 |
| Публікацыя: | 1984 |
| Асобнае выданьне: | 1985 |
| Выдавецтва: | Мастацкая літаратура |
| Сэрыя: | Галасы Ўтопіі |
| Колькасьць старонак: | 270 |
| Пераклад на беларускую: | 1991 |
| Перакладчык: | Мікола Гіль[1] |
| Носьбіт: | Папера |
| Наступны твор: | «Апошнія сьведкі» |
| ISBN: | 5-340-00629-8 |
Публікацыя рэдагаваць
Кніга напісаная ў 1983 годзе, упершыню апублікаваная ў часопісе «Октябрь» (бел. «Кастрычнік») на пачатку 1984 року, яшчэ колькі разьдзелаў выйшлі ў тым жа годзе ў часопісе «Нёман». Частка ўспамінаў была выкрэсьленая цэнзарамі (якія вінавацілі аўтарку ў пацыфізме, натуралізьме і разьвянчаньні гераічнага аблічча савецкай жанчыны) ці самой Сьвятланай Алексіевіч[3][4]; у пазьнейшых выданьнях шмат якія з гэтых выразак узноўленыя[4]. У 1985 годзе адразу ў некалькіх выдавецтвах выйшла асобная кніга, у першым менскім выданьні яна атрымала назву «У войны — не женское лицо…»[5]. Агульны наклад да канца 1980-х дасягнуў 2 млн асобнікаў[6]. Перакладзеная на мноства моваў сьвету.
Прэміі рэдагаваць
За кнігу «У вайны не жаночае аблічча» аўтарка ўганараваная шэрагам прэміяў:
- Літаратурная прэмія імя Мікалая Астроўскага Саюзу пісьменьнікаў СССР (1984)[7]
- Прэмія часопісу «Октябрь» (1984)[7]
- Літаратурная прэмія імя Канстанціна Федзіна Саюзу пісьменьнікаў СССР (1985)[7]
- Прэмія Ленінскага камсамолу (1986)[7]
- Прэмія Цэнтральнаэўрапейскай літаратурнай прэміі Ангелус (2011)[8]
- Прэмія імя Рышарда Капусьцінскага (2011)[9]
- Нобэлеўская прэмія ў галіне літаратуры (2015)[10]
У культуры рэдагаваць
Фільмы рэдагаваць
- Асноўны артыкул: У вайны не жаночае аблічча (тэлесэрыял)
Выданьню кнігі папярэднічала стварэньне сэрыі сямі дакумэнтальных тэлефільмаў пад агульнай назвай «У вайны не жаночае аблічча», сфільмаваных паводле сцэнару Сьвятланы Алексіевіч рэжысэрам Віктарам Дашуком у 1981—1984 роках на студыі «Летапіс» «Беларусьфільму». В. Н. Дашук за нізкі дакумэнтальных фільмаў «Я з вогненнай вёскі» і «У вайны не жаночае аблічча» атрымаў Дзяржаўную прэмію СССР 1985 року. Цыкль таксама адзначаны «Срэбным галубом» на міжнародным кінафэстывалі ў Ляйпцыгу[11].
Пастановы рэдагаваць
Паводле матываў кнігі было пастаўлена мноства спэктакляў, у тым ліку — па напісанай Сьвятланай Алексіевіч п’есе[12]:
- «У вайны не жаночае аблічча» — Омскі дзяржаўны акадэмічны тэатар драмы, 1985. Рэжысэр Генадзь Трасьцянецкі[13]. У 1985 року спэктакль атрымаў Дзяржаўную прэмію РСФСР імя Станіслаўскага. У 1988 року выйшла тэлевэрсія спэктаклю[14].
- «У вайны не жаночае аблічча» — Тэатар на Таганцы, 1985. Рэжысэр Анатоль Эфрас[13], кампазытар Булат Акуджава, сцэнограф Зьміцер Крымаў. У 1988 року выйшла тэлевэрсія[14]
- «У вайны не жаночае аблічча» — Валгаградзкі моладзевы тэатар, 2008. Рэжысэр Аляксей Сяроў[15].
- «Выпадковы вальс» (п’еса Аляксандра Рэмеза), рэжысэр Яўген Радкевіч, Маскоўскі дзяржаўны тэатар эстрады[16].
- «У вайне няма нічога жаночага» — Тэатар імя Стэфана Ярача ў Ольштыне, 2010, рэжысэр Кшыштаф Папёлек[17]
- «Сяброўкі» — Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны моладзевы тэатар на Фантанцы, 2012, рэжысэрка Марына Одзіна[18].
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Алексіевіч, С. У вайны не жаночае аблічча / перакл. з рас. Мікола Гіль. — Менск: Мастацкая літаратура, 1991. — 270 с. — 23 600 ас. — ISBN 5-340-00629-8
- ^ Сивакова Н. А. Функции заглавий в повествовательной структуре документальных произведений С. Алексиевич // Известия Гомельского гос. ун-та им. Ф. Скорины. — 2011. — 2(65). — С. 179—181:
«Заглавие первой книги „У войны — не женское лицо…“ — цитата из романа А. Адамовича „Война под крышами“: „У войны не женское лицо. Но ничто на этой войне не запомнилось больше, резче, страшнее и прекраснее, чем лица наших матерей“. Автор ставит в конце многоточие как знак незавершенности — цитата должна быть осмыслена полностью — и вводит в структуру предложения тире, усиливающее отрицание (не женское)». - ^ Биография С. Алексиевич.
- ^ а б У войны не женское лицо, стр. 14-20
- ^ Алексиевич, Светлана Александровна У войны — не женское лицо…. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1985. — 317 с.
- ^ Светлана Алексиевич получила Нобелевскую премию по литературе — первую в истории Беларуси
- ^ а б в г Сергей Чупринин: Русская литература сегодня: Зарубежье. М.: Время, 2008 г. ISBN 978-5-9691-0292-7
- ^ Białoruska pisarka zdobyła nagrodę Angelusa. PolskieRadio.pl.
- ^ Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego. www.press.pl.
- ^ https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2015/summary/
- ^ Алексіевіч Святлана // Беларускія пісьменнікі (1917—1990). Даведнік.
- ^ М. Г. Зайонц Светлана Алексиевич. Так посмотреть, чтобы увидеть все, как оно есть… // Театр Анатолия Эфроса. — М.: Артист. Режиссер. Театр, 2000. — С. 142-147. — ISBN 5-87334-041-2
- ^ а б Svetlana Alexievich — Светлана Алексиевич. Персональная страница. Театрю
- ^ а б А. Ю. Соколова, А. В. Балукова, Анатолий Высторобец Фильмы-спектакли: аннотированный каталог. — Гостелерадиофонд, 2002.
- ^ http://molod-theatre.ru/u-voynyi-ne-zhenskoe-litso/
- ^ Роли 80-х-2000-х годов :: Биография :: сайт актрисы Элины Быстрицкой
- ^ Wraca baba z wojny i mówi… (пол.). Newsweek.pl.
- ^ Подруги