Сяргей Чаранкевіч
Сярге́й Чаранке́віч (нарадзіўся 20 ліпеня 1942 году, в. Палянічыцы, Берасьцейская вобласьць) — савецкі й беларускі біяфізык. Акадэмік Нацыянальнае акадэміі навук Беларусі (2009; сябар-карэспандэнт з 2004), доктар навук (1989), прафэсар (1990).
Сяргей Чаранкевіч | |
| Дата нараджэньня | 20 ліпеня 1942 (81 год) |
|---|---|
| Месца нараджэньня | в. Палянічыцы, Берасьцейская вобласьць, БССР |
| Месца вучобы | Фізычны факультэт БДУ |
| Занятак | фізык |
| Навуковая сфэра | фізыка, біяфізыка |
| Месца працы | Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт |
| Навуковая ступень | доктар біялягічных навук[d] (1989) |
| Узнагароды |     |
Жыцьцяпіс рэдагаваць
Чаранкевіч нарадзіўся ў в. Палянічыцы (Баранавіцкі раён, Берасьцейская вобласьць). У 1959 скончыў Сталовічскую сярэднюю школу і атрымаў на фізычны факультэт БДУ, які скончыў у 1964 годзе на катэдры ядзернае фізыкі і паступіў у асьпірантуру БДУ. У 1969 годзе абараніў кандыдацкую дысэртацыю па адмысловасьці «оптыка», працаваў на катэдрах ядзернае фізыкі і біяфізыкі (пасьля яе заснаваньня ў 1973 годзе). Стажываўся ў Ілінойскім тэхналяґічным інстытуце, Пэнсыльванскім унівэрсытэце, Каліфарнійскім унівэрсытэце, Нідэрляндзкім інстытуце раку. З 1980 па 2017 рок узначальваў катэдру біяфізыкі БДУ. У 1989 годзе абараніў доктарскую дысэртацыю па адмысловасьці «біяфізыка». З 2017 року прафэсар катэдры біяфізыкі ў Беларускім дзяржаўным унівэрсытэце[1].
Пад кіраўніцтвам Чаранкевіча абаронена 29 кандыдацкіх ды 3 доктарскія дысэртацыі, ён ёсьць аўтарам шэрагу курсаў ды адмыскурсаў, чытаемых на фізычным факультэце БДУ («Фізыка біясыстэмаў», «Біяфізыка вузы», «Фізыка мэмбранных сыстэмаў», «Біяфізыка складаных сыстэмаў» і інш.).
Навуковая дзейнасьць рэдагаваць
Навуковыя работы Чаранкевіча прысьвечаныя вузавай біяфізыцы, вузавай інжынэрыі, Біяінфарматыцы. У 1967 годзе скончыў асьпірантуру. Апісаў люмінэсцэнтныя ўласьцівасьці азотыстых асноваў ды нуклійных кісьляў (1969). У 1969 годзе абараніў кандыдацкую дысэртацыю па адмысловасьці «оптыка». Званьне дацэнта атрымаў у 1970 годзе.
Вывучаў паводзіны вузаў у зьменлівых (у тым ліку экстрэмальных) умовах. Абґрунтаваў ідэю пра ўдзел унутрывузавых рэдокс-фактараў у падтрыманьні гамэастаза вузы, сфармуляваў спосаб апісаньня стану вузы пры дапамогі паняцьцяў пра эфэктыўны рэдокс-патэнцыял ды рэдокс-буфэрнае ёмістасьці. Апісаў шэраг зьяваў у вузах крові, імуннай сыстэме, пухлівых вузаў, выявіў сыґнальныя функцыі актыўных формаў кісьляроду, у прыватнасьці ґідраґену пэраксыду. Распрацаваў прынцыпы функцыянаваньня вылічальных сыстэмаў на аснове нэйронных сеткаў, усталяваў новы закон для іх навучаньня. Разьвіў шэраг прыкладных дыяґнастычных мэтадаў ды спосабаў пераверкі эфэктыўнасьці лекаў.
Узнагароды рэдагаваць
- Нагрудны знак «Вынаходнік СССР»
- Выдатнік адукацыі Рэспублікі Беларусі (1999)
- Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусі (2002)
Публікацыі рэдагаваць
Чаранкевіч ёсьць аўтарам 48 патэнтаў і больш за 570 навуковых работаў[1], сярод якіх:
- G.P. Gurinovich, T.E. Zorina, S.B. Melnov, N.I. Melnova, I.F. Gurinovich, L.A. Grubina, M.V. Sarzhevskaya, S.N. Cherenkevich. Photodynamic activity of chlorin and chlorin ethyelenediamide in vitro and in vivo // Journal of photochemistry and photobiology B. — 1992. — Т. 13. — № 1. — С. 51—57.
- A.V. Timoshenko, S.N. Cherenkevich, H.J. Gabius. Viscum album agglutinin-induced aggregation of blood cells and the lectin effects on neutrophil function // Biomed Pharmacother. — 1995. — Т. 49. — № 3. — С. 153—158.
- J.A. Razumovitch, D. Fuchs, G.N. Semenkova, S.N. Cherenkevich. Influence of neopterin on generation of reactive species by myeloperoxidase in human neutrophils // Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - General Subjects. — 2004. — Т. 1672. — № 1. — С. 46—50.
- A.A. Krjukov, G.N. Semenkova, S.N. Cherenkevich, V. Gerein. Activation of redox-systems of monocytes by hydrogen peroxide // BioFactors. — 2006. — Т. 26. — № 4. — С. 283—292.
- С. Н. Чаранкевіч й інш. Структура і ўласцівасьці іённых каналаў біяляґічных мэмбранаў. — Менск: БДУ, 2004.
- С. Н. Чаранкевіч, А. І. Хмяльніцкі, Г. Г. Мартыновіч. Транспарт рэчываў праз біяляґічныя мэмбраны. — Менск: БДУ, 2007.
- Г. Г. Мартыновіч, С. Н. Чаранкевіч. Акісьляльна-аднаўленчыя працэсы ў клетках. — Менск: БДУ, 2008.
Глядзіце таксама рэдагаваць
Крыніцы рэдагаваць
- ^ а б Черенкевич Сергей Николаевич. Методичекие материалы физического факультета БГУ.
Вонкавыя спасылкі рэдагаваць
- Сяргей Чаранкевіч на сайце НАН Беларусі
- Сяргей Чаранкевіч у базе зьвесткаў «Гісторыя беларускае навукі ў тварах» Цэнтральнае навуковае бібліятэкі імя Я. Коласа НАН Беларусі
- Сяргей Чаранкевіч на сайце Міхайла Шпілеўскага