Самаедзкі сабака
Самае́дзкі саба́ка ці самае́д — сабачы завод. Паводле Міжнароднай кіналягічнай фэдэрацыі (FCI) належыць да групы V (шпіцы і прымітыўныя пароды).
Паходжаньне назвы і пароды рэдагаваць
Падчас селекцыі заводу выкарыстоўваліся сабакі, адабраныя ў народаў на паўночным Урале, вядомых у сучаснай беларускай тэрміналёгіі пад тэрмінамі самады́йскія народы або самады́йцы. У літаратуры заходніх краінаў выкарыстоўваецца пераважна тэрмін Samoyedic, які, у сваю чаргу, паходзіць ад састарэлага расейскага самоѣдъ — экзаэтноніму, які ўжываўся расейцамі дзеля пазначэньня шэрагу карэнных народаў Сыбіры [1]. Народная этымалёгія выводзіла значэньне дадзенае лексэмы да панятку «той, хто сам сябе есьць», што, аднак, зьяўлялася памылковай трактоўкай.
Характарыстыка пароды рэдагаваць
Выгляд рэдагаваць
Галава магутная і клінаватая. Чэрап пры аглядзе сьпераду і ўзбоч толькі крыху выпуклы. Шырокі паміж вушамі. Мочка носа добра разьвіта, пераважна чорнага колеру. Цягам пэўных пэрыядаў году пігмэнт носа можа зьнякаляроўвацца, даючы «зімовы» ці «сьнежны» нос; аднак заўсёды павінна быць цёмная акантоўка мочкі носа.
Пыса моцная і глыбокая, прыкладна такой жа даўжыні, як і чарапная частка, што паступова звужаецца да носа, але не вузкая, не грубая і не квадратная. Патылічная частка пысы простая. Вусны шчыльна прылеглыя, чорныя і крыху поўныя. Куты рота зьлёгку загінаюцца, утвараючы характэрную «самаедзкую ўсьмешку». Ідэальны прыкус — нажніцавісты. Моцныя зубы і моцныя сківіцы. Нармальны зубны апарат. Вочы цёмна-карычневага колеру, глыбока пасаджаныя, шырока расстаўленыя, крыху раскосыя, міндаляватай формы. Выраз «усьмешлівы», добры, жывое і разумнае. Абвод вачэй — чорны. Вушы пастаўленыя, даволі маленькія, тоўстыя, трохкутныя і зьлёгку закругленыя на канцах. Яны павінны быць рухомымі, высока пастаўленымі і, дзякуючы шырокаму чэрапу, шырока расстаўленымі.
Шыя моцная сярэдняй даўжыні, ганарліва выгнутая. Корпус крыху даўжэй, чым вышыня ў карку, моцны і кампактны, але гнуткі. Пастаў хваста даволі высокі. Калі сабака ўзбуджаны, а таксама пры руху, хвост трымаецца закінутым на сьпіну ці на бок. У спакойным стане можа быць апушчаны, даходзячы да скакальных суставаў.
Пярэднія канцавіны добра расстаўленыя, моцныя і мускулістыя. Пры паглядзе сьпераду пярэднія канцавіны простыя і паралельныя. Заднія канцавіны пры паглядзе ззаду простыя і паралельныя зь вельмі моцнай мускулатурай. Алюр магутны, вольны і нястомны, што выяўляецца ў працяглым кроку. З добрым махам пярэдніх канцавін і добрым магутным штуршком задніх канцавін.
Поўсьць багатая, густая, падатная, шчыльная «палярная» поўсьць. Самаед — сабака з падвойным поўсьцевым покрывам: кароткай, мяккай і густой пільсьцю і доўгай, больш цьвёрдай і простай асьцюковай поўсьцю. Поўсьць павінна ўтвараць «каўнер» вакол шыі і плячэй, апраўляючы галаву, асабліва ў сабакаў. На галаве і пярэдніх паверхнях канцавін поўсьць кароткая і роўная; на вонкавай паверхні ўшый — кароткая, якая стаіць вэртыкальна да паверхні вуха і роўная. Унутраная паверхня вушэй павінна быць добра апушана. На задняй паверхні сьцягна поўсьць утварае «порткі». Паміж пальцамі павінна расьці ахоўная поўсьць. Хвост павінен быць багата апушаны. Поўсьцевае покрыва ў сук часта карацей і мякчэй, чым у сабакаў. Поўсьць са слушнай структурай заўсёды павінна мець адменны іскрысты бляск. На марозе «распушаецца». Чым мацней мароз — тым мацней «распушаецца» сабака на вуліцы. Поўсьць валодае самаачышчальнай здольнасьцю. Калі сабаку мыюць не часта, гэта ўласьцівасьць захоўваецца на ўсё жыцьцё. То бок досыць мыць не гушчару 2-х раз на год. Каб сабака пачысьцеў — яе досыць проста рэгулярна вычэсваць. Свайго паху самаед практычна ня мае.
Колер поўсьці — белы, крэмавы ці белы зь бісквітным (асноўны колер — белы зь невялікай колькасьцю бісквітных знакаў). Ніколі не павінен вырабляць уражаньні наяўнасьці бледна-карычневага.
Тэмперамэнт рэдагаваць
Таварыскі і ветлы нораў самаедаў робіць іх дрэннымі вартавымі сабакамі, агрэсыўны самаед сустракаецца рэдка. Самаеды — выдатныя кампаньёны, вельмі «гаваркія», асабліва для маленькіх дзяцей ці іншых сабакаў, і застаюцца гульлівымі да старасьці. Калі самаедам робіцца нудна, яны могуць грызьці рэчы ці пачаць капаць.
Здароўе рэдагаваць
Для самаедаў у вэтэрынарнай літаратуры апісана трохі пародных спадчынных захворваньняў:
Цукровы дыябет, падобны, але не ідэнтычны чалавечаму тыпу І. Захворваньне сустракаецца ў самаедаў сярэдняга ўзросту, сярэдні ўзрост на момант інсцэнізацыі дыягназу складае сем гадоў. У наш час у якасьці магчымых прычын абмяркоўваюцца некалькі генэтычных маркераў [2], [3].
Прагрэсавальная атрафія сятчаткі. Захворваньне прыводзіць да павольна прагрэсавальнай страты зрокі, што ў канчатковым выніку прыводзіць да сьлепасьці. Першыя сымптомы зьяўляюцца ва ўзросьце ад двух да пяці гадоў [4].
Кароткія ногі ў спалучэньні з анамаліямі вачэй: з-за генэтычнага дэфэкту [5].
Лёгкавы стэноз часьцёў сустракаецца ў самаедаў, чым ля іншых парод. Захворваньне можа выклікаць дыхавіцу, шчую арытмію і стамляльнасьць ад руху, а таксама павялічвае рызыка застойнай сардэчнай недастатковасьці. [23]
Дысплазыя тазасьцёгнавага сустава [6].
Парода таксама можа быць паражана лоевым адэнітам, рэдкім ідыяпатычным аўтаімунным захворваньнем скуры [7].
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Balzer, Marjorie. The Tenacity of Ethnicity: A Siberian Saga in Global Perspective. — Princeton University Press, 1999. — 326 с.
- ^ Kimmel, SE; Ward, CR; Henthorn, PS; Hess, RS (2002). "Familial insulin-dependent diabetes mellitus in Samoyed dogs". Journal of the American Animal Hospital Association. 38 (3): 235–8. doi:10.5326/0380235. PMID 12022409.
- ^ Short, A. D.; Catchpole, B.; Kennedy, L. J.; Barnes, A.; Fretwell, N.; Jones, C.; Thomson, W.; Ollier, W. E.R. (2007). "Analysis of Candidate Susceptibility Genes in Canine Diabetes". Journal of Heredity. 98 (5): 518–525. doi:10.1093/jhered/esm048. PMID 17611256.
- ^ Dice, P. F. 2nd (1980). "Progressive retinal atrophy in the Samoyed". Modern Veterinary Practice. 61 (1): 59–60. PMID 7366567
- ^ Meyers, VN; Jezyk, PF; Aguirre, GD; Patterson, DF (1983). "Short-limbed dwarfism and ocular defects in the Samoyed dog". Journal of the American Veterinary Medical Association. 183 (9): 975–79. PMID 12002589.
- ^ Martin, SW; Kirby, K; Pennock, PW (1980). "Canine hip dysplasia: breed effects". The Canadian Veterinary Journal. 21 (11): 293–6. PMC 1789813. PMID 7459792.
- ^ Craig, Mark (2006). "Clinical refresher: Canine sebaceous adenitis". Companion Animal. 11 (5): 62–8. doi:10.1111/j.2044-3862.2006.tb00066.x.