Палітычны рэжым

Паліты́чны рэжы́м — спосаб функцыянаваньня палітычнай сыстэмы грамадзтва й палітычных працэсаў; тып дзяржаўнага кіраваньня са спэцыфічнымі прынцыпамі й структурамі, якія рэгулююць грамадзкія адносіны. Асноўным пытаньнем палітычнага рэжыму зьяўляецца праблема ўлады, якая ўзьдзейнічае на ўсе сфэры грамадзтва, на эканамічныя, сацыяльныя й іншыя структуры, палітычныя паводзіны й дзейнасьць людзей.

Базавыя формы кіраваньня
Крыніца ўлады
Дэмакратыя Імітацыйная · Лібэральная · Прадстаўнічая · Прамая Арыстакратыя Анакратыя · Герантакратыя · Клептакратыя · Крытархія · Мэрытакратыя · Ноакратыя · Партыкратыя · Плутакратыя · Тэхнакратыя · Тэакратыя Аўтакратыя Аўтарытарызм (Карпаратыўны · Дататалітарны · Посткаляніяльны) · Дэспатызм · Дыктатура · Ваенная дыктатура · Таталітарызм · Тыранія · Ваенна-бюракратычны рэжым · Расавая квазідэмакратыя · Султаніцкі рэжым · Інфармацыйная Анархія Анархізм · Вольная асацыяцыя · Безьдзяржаўнае грамадзтва
Форма дзяржаўнага ладу
Унітарная дзяржава · Фэдэрацыя · Канфэдэрацыя · Садружнасьць · Пратэктарат · Асацыяваная дзяржава · Дамініён · Кондамініюм · Імпэрыя · Гегемон · Джамахірыя
Формы дзяржаўнага кіраваньня
Манархія Абсалютная · Ангельскі абсалютызм · Саслоўна-прадстаўнічая · Канстытуцыйная · Дуалістычная · Парлямэнцкая · Фэадалізм · З рэспубліканскімі элемэнтамі Рэспубліка Парлямэнцкая · Прэзыдэнцкая · Зьмяшаная · Супэрпрэзыдэнцкая · Савецкая · Дырэкторыя · Тэакратычныя
Іншае
Гібрыдны рэжым · Тэакратыя · Тэхнакратыя · Матрыярхат · Патрыярхат · Дэвалюцыя
рэд · пр · разм

Клясыфікацыя

Існуе мноства крытэраў, паводле якіх клясыфікуецца палітычны рэжым. Можа быць лібэральны, аўтарытарны, дэмакратычны, аўтакратычны, монакратычны (дыктатарскі), дырэкторыя (калектыўнае кіраваньне), камбінаваны.

Клясыфікуецца таксама па сацыяльным складзе кіруючых элітаў, ступені адкрытасьці й закрытасьці, характары абароны й падтрымкі рэжыму, формах і мэтадах палітычнага ўзаемадзеяньня паміж кіруючай элітай і грамадзтвам.

Палітычны рэжым вызначае тып арганізацыі ўлады, палітычныя адносіны, сукупнасьць ідэалягічнага, інстытуцыянальнага й сацыяльнага парадку, якія садзейнічаюць фармаваньню палітычнай культуры. Тып палітычнага рэжыму вызначаецца ўзроўнем разьвіцьця й інтэнсіўнасьцю палітычных працэсаў, структурай кіруючай улады, мэханізмам яго фармаваньня, станам правоў і свабодаў чалавека ў грамадзтве, пануючым тыпам легітымнасьці, разьвітасьцю грамадзка-палітычных традыцыяў, дамінуючай палітычнай сьвядомасьцю й паводзінамі. Паводле марксісцкай тэорыі існуюць сацыялістычныя й капіталістычныя палітычныя рэжымы.