Нача

вёска ў Доціскім сельсавеце Вярэнаўскага раёну Гарадзенскай вобласьці Беларусі

На́ча[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Начцы. Уваходзіць у склад Доціскага сельсавету Вярэнаўскага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2009 год — 453 чалавекі. Знаходзіцца за 41 км на захад ад Вярэнава, за 35 км ад чыгуначнай станцыі Бастуны, аўтамабільная дарога на Радунь.

Нача
лац. Nača
Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі
Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі
Краіна: Беларусь
Вобласьць: Гарадзенская
Раён: Вярэнаўскі
Сельсавет: Доціскі
Насельніцтва: 453 чал. (2009)
Часавы пас: UTC+3
Тэлефонны код: +375 1594
Паштовы індэкс: 231392
Нумарны знак: 4
Геаграфічныя каардынаты: 54°3′0″ пн. ш. 24°48′0″ у. д. / 54.05° пн. ш. 24.8° у. д. / 54.05; 24.8Каардынаты: 54°3′0″ пн. ш. 24°48′0″ у. д. / 54.05° пн. ш. 24.8° у. д. / 54.05; 24.8
Нача на мапе Беларусі ±
Нача
Нача
Нача
Нача
Нача
Нача
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Нача — даўняе мястэчка гістарычнай Лідчыны (частка Віленшчыны).

Гісторыя рэдагаваць

Вялікае Княства Літоўскае рэдагаваць

Першы пісьмовы ўпамін пра Начу як уладаньне Касьцевічаў датуецца 1517 годам. У 1529 годзе Януш Касьцевіч заснаваў у мястэчку касьцёл і перанёс сюды цэнтар парафіі з Дубічаў. Пазьней мясьцінай валодалі Кішкі, Радзівілы.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Нача ўвайшла ў склад Лідзкага павету Віленскага ваяводзтва. Паводле рэвізіі 1631 году, тут існавала татарскае паселішча (цяпер жывуць толькі ў суседняй вёсцы Некрашунцы). У гэты час у мястэчку разьмяшчалася сядзіба архітэктара Людвіга Долгірда.

Пад уладай Расейскай імпэрыі рэдагаваць

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Нача апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Каняеўскай воласьці Лідзкага павету Віленскай губэрні. У лютым 1863 году ў мястэчку сфармаваўся паўстанцкі аддзел Людвіка Нарбута[2] (ягоны бацька, Тэадор Нарбут, спачыў на тутэйшых могілках каля касьцёла).

На 1886 год у Начы было 16 двароў, касьцёл, 3 карчмы, крама, таржок. На мяжы XIX—XX стагодзьдзяў у мястэчку знаходзілася сядзіба Вандаліна Шукевіча[3], які ў 1903 годзе абсьледаваў тутэйшыя могільнікі бронзавага і жалезнага вякоў і каменныя магілы XII—XIV стагодзьдзяў. Сярод знаходак былі жалезныя нажы, каменныя сякеры, бронзавыя бранзалеты, шыйныя грыўні.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Начу занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час рэдагаваць

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Нача абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР[4]. Паводле Рыскай мірнай дамовы 1921 году Нача апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Лідзкім павеце Наваградзкага ваяводзтва.

У 1939 годзе Нача ўвайшла ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году стала цэнтрам сельсавету Радунскага раёну (з 25 сьнежня 1962 году ў Вярэнаўскім раёне). Статус паселішча панізілі да вёскі.

На 1998 год у Начы было 173 двары, на 2000 год — 173. Да 5 кастрычніка 2007 году вёска ўваходзіла ў склад і была цэнтрам Нацкага сельсавету[5].

Насельніцтва рэдагаваць

Дэмаграфія рэдагаваць

  • XIX стагодзьдзе: 1885 год — 176 чал. (86 муж. і 90 жан.)[6]; 1886 год — 272 чал.
  • XX стагодзьдзе: 1998 год — 445 чал.[7]; 1999 год — 449 чал.; 2000 год — 470 чал.[8]
  • XXI стагодзьдзе: 2009 год — 453 чал.

Інфраструктура рэдагаваць

У Начы працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, фэльчарска-акушэрскі пункт, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Турыстычная інфармацыя рэдагаваць

Славутасьці рэдагаваць

Страчаная спадчына рэдагаваць

Галерэя рэдагаваць

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9. (pdf) С. 154.
  2. ^ Швед В. Ваенны начальнік Лідскага павета // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Ліды і Лідскага раёна. — Мн.: Беларусь, 2004.
  3. ^ Blombergowa M.M. Wandalin Szukiewicz. Syn Ziemi Lidzkiej ― Badacz i Społecznik (1852―1919). — Warszawa―Lida, 2010.
  4. ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
  5. ^ Решение Гродненского областного Совета депутатов от 5 октября 2007 г. № 48 «О решении вопросов административно-территориального устройства Вороновского района»(недаступная спасылка) (рас.)
  6. ^ Krzywicki J. Nacza // Słownik geograficzny... T. VI. — Warszawa, 1885. S. 853.
  7. ^ ЭГБ. — Мн.: 1999 Т. 5. С. 311.
  8. ^ БЭ. — Мн.: 2000 Т. 11. С. 245.

Літаратура рэдагаваць

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць