Кузьніца
Кузьніца (польск. Kuźnica) — вёска ў Польшчы, на рацэ Ласасянцы. Цэнтар сельскай гміны Сакольскага павету Падляскага ваяводзтва. Знаходзіцца за 15 км на паўночны ўсход ад Саколкі, за 54 км на паўночны ўсход ад Беластоку, каля беларуска-польскай граніцы.
Кузьніца лац. Kuźnica | |||||
польск. Kuźnica | |||||
Касьцёл Провіду Божага | |||||
| |||||
Краіна: | Польшча | ||||
Ваяводзтва: | Падляскае | ||||
Павет: | Сакольскі | ||||
Насельніцтва: |
| ||||
Часавы пас: | UTC+1 | ||||
летні час: | UTC+2 | ||||
Тэлефонны код: | 85 | ||||
Паштовы індэкс: | 16-123 | ||||
Геаграфічныя каардынаты: | 53°30′0.0″ пн. ш. 23°37′59.9″ у. д. / 53.5° пн. ш. 23.633306° у. д.Каардынаты: 53°30′0.0″ пн. ш. 23°37′59.9″ у. д. / 53.5° пн. ш. 23.633306° у. д. | ||||
Кузьніца | |||||
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы |
Кузьніца — даўняе места гістарычнай Гарадзеншчыны (частка Троччыны), на беларускай этнічнай тэрыторыі.
Гісторыя рэдагаваць
Вялікае Княства Літоўскае рэдагаваць
Каля 1504 году на беразе ракі Ласасянкі заснавалі рудню, пры якой неўзабаве ўзьнікла дзяржаўная вёска. У 1536 годзе Юры Зеляпуха заснаваў тут мястэчка Кузьніцу, якое ўваходзіла ў склад Гарадзенскага павету Троцкага ваяводзтва. 12 чэрвеня 1546 году каралева і вялікая княгіня Бона Сфорца надала Кузьніцы прывілей на гандаль (існуе меркаваньне, што існаваў прывілей на Магдэбурскае права). У 1545 годзе ў мястэчку збудавалі касьцёл.
На 1679 годзе ў Кузьніцы існаваў Рынак і 4 вуліцы. У 1731 годзе ўладальнік Кузьніцы падкаморы гарадзенскі Казімер Мацюта перадаў маёнтак Супрасьлеўскаму манастыру пры ўмове, каб у мястэчку заснавалі базылянскі манастыр.
Пад уладай Расейскай імпэрыі рэдагаваць
У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Кузьніца апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Гарадзенскім павеце Гарадзенскай губэрні. 8 чэрвеня 1808 году яна атрымала афіцыйны статус заштатнага места. 27 лютага 1875 году зьявіўся праект гербу Кузьніцы: срэбная тарча з выявай кавальскага молата ў чырвоным полі, ня якім разьмяшчаецца дзевяць залатых падковаў[2].
За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Кузьніцу занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
Найноўшы час рэдагаваць
25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Кузьніца абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР[3]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Кузьніца апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Гарадзенскім павеце Беластоцкага ваяводзтва. У 1930 годзе статус паселішча панізілі да вёскі.
З пачаткам Другой сусьветнай вайны 15 верасьня 1939 году Кузьніцу акупавалі войскі Трэцяга Райху, але праз тыдзень вёску перадалі СССР згодна з пактам Молатава-Рыбэнтропа. У лістападзе 1939 году Кузьніца ўвайшла ў склад БССР, у Беластоцкую вобласьць. З чэрвеня 1941 да верасьня 1944 году вёска зноў знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. 16 жніўня 1945 году ўлады СССР перадалі Кузьніцу Польскай Народнай Рэспубліцы.
Насельніцтва рэдагаваць
Дэмаграфія рэдагаваць
- XIX стагодзьдзе: ~1884 год — 1083 чал., зь іх 445 каталікоў, 38 праваслаўных і 438 юдэяў[4]
- XXI стагодзьдзе: 2013 год — 1767 чал.
Турыстычная інфармацыя рэдагаваць
Славутасьці рэдагаваць
- Касьцёл Провіду Божага (1907—1913)
- Могілкі: каталіцкія, юдэйскія
Страчаная спадчына рэдагаваць
- Царква Аляксандра Неўскага (2-я палова XIX ст.; мураўёўка)
Крыніцы рэдагаваць
- ^ https://bdl.stat.gov.pl/api/v1/data/localities/by-unit/062013711052-0033293?var-id=1639616&format=jsonapi
- ^ Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў. — Менск, 1998. С. 180.
- ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
- ^ Słownik geograficzny... T. V. — Warszawa, 1884. S. 13.
Літаратура рэдагаваць
- Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў / Маст. А. Бажэнаў. — Менск: «Полымя», 1998. — 287 с.: іл. ISBN 985-07-0131-5.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce. — Warszawa, 1884.