Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Чарнаўчыцы)

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы.

Помнік сакральнай і абарончай архітэктуры
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы
Траецкі касьцёл
Краіна	Беларусь
Вёска	Чарнаўчыцы
Каардынаты	52°13′04.32″ пн. ш. 23°44′28.4″ у. д. / 52.2178667° пн. ш. 23.741222° у. д. / 52.2178667; 23.741222Каардынаты: 52°13′04.32″ пн. ш. 23°44′28.4″ у. д. / 52.2178667° пн. ш. 23.741222° у. д. / 52.2178667; 23.741222
Канфэсія	каталіцтва
Эпархія	Пінская дыяцэзія
Архітэктурны стыль	готыка
Заснавальнік	Мікалай Крыштоф Радзівіл «Сіротка»
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы на мапе Беларусі Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы на Вікісховішчы

Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы — помнік архітэктуры XVI ст. у Чарнаўчыцах. Знаходзіцца ў цэнтры колішняга мястэчка, на Берасьцейскай вуліцы. Дзейнічае. Твор архітэктуры з элемэнтамі готыкі і рэнэсансу. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Утварае адзіны ансамбль з 3-яруснай званіцай, якая стаіць на паўночны захад ад касьцёла.

Гісторыя рэдагаваць

Вялікае Княства Літоўскае рэдагаваць

Першы драўляны касьцёл у Чарнаўчыцах збудавалі з фундацыі Ільлінічаў у 1471 годзе. Будаваньне мураванага касьцёла вялося ў 1585—1595 гадох з фундацыі Мікалая Радзівіла «Сіроткі» (даваў фундушы ў 1585 і 1587 гадох). У 1600 годзе пры касьцёле збудавалі мураваны шпіталь, у якім пазьней разьмясьцілася плябанія.

У XVII ст. да касьцёла прыбудавалі закрысьцію, рызьніцу і вежу.

Пад уладай Расейскай імпэрыі рэдагаваць

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Чарнаўчыцы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзейнічаць. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1867 годзе расейскія гвалтоўна перарабілі касьцёла пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы).

Наноўшы час рэдагаваць

Арнат

У 1918 годзе ўлады міжваеннай Польскай Рэспублікі вярнулі касьцёл каталікам. Па Другой сусьветнай вайне савецкія ўлады адабралі ў касьцёла плябанію, дзе сьпярша месьціўся шпіталь, пазьней — музычная школа.

У 1998 годзе плябанію вярнулі каталікам.

Архітэктура рэдагаваць

Помнік архітэктуры готыкі і рэнэсансу. Гэта 1-нэфававая базыліка з рудымэнтальным трансэптам і паўкруглай разьвітай апсыдай, да якіх далучаюцца квадратныя ў пляне больш нізкія прыбудовы з 1-схільнымі дахамі, што стварае паступовае насычэньне аб'ёмаў і надае кампазыцыі мастацкую выразнасьць. З паўднёвага боку да апсыды далучаецца круглая ў пляне вежа з самастойным шатровым дахам і вітымі ўсходамі ўсярэдзіне, да галоўнага фасада — бабінец. Асноўны аб'ём і апсыда накрываюцца высокім 2-схільным дахам з трыкутнымі шчытамі на тарцах^[1]. Шчыт на галоўным фасадзе аздабляецца роўнымі прастакутнымі і круглымі нішамі, тонкімі карнізамі, вэртыкальнымі цягамі. Атынкаваныя масіўныя сьцены (таўшчыня 1,3 м) бакавых фасадаў умацоўваюцца контрфорсамі, праразаюцца вузкімі паўцыркульнымі вокнамі і завяршаюцца прафіляванымі карнізамі^[2].

Унутраная прастора перакрываецца цыліндрычнымі скляпеньнямі на распалубках, дэкараванымі ляпнымі нэрвюрамі прыгожага геамэтрычнага малюнка. Сьцены, узведзеныя ў тэхніцы гатычнай муроўкі з цэглы на вапнава-пясковая рашчыне, падзяляюцца пілястрамі. Інтэр'ер аздабляюць тры барокавыя драўляныя скульптуры. У рызьніцы захоўваецца арнат, аблямаваны слуцкім поясам^[3].

У чарнаўчыцкім касьцёле Сьвятой Тройцы знаходзіўся цудатворны абраз Маці Божай Чарнаўчыцкай — Уладаркі Суцяшэньня. На ім Марыя трымае ў руках белыя лілеі — сымбаль дзявочай чысьціні і беззаганнасьці. Выява Маці Божай паказана ў лодцы, якая сымбалізуе Царкву і збаўленьне ад граху. Дзякуючы заступніцтву Маці Божай у Чарнаўчыцах і ваколіцы адбылося шмат цудоўных падзеяў, зьвязаных з ацаленьнямі, пра што сьведчыла вялікая колькасьць вотаў з срэбра, золата і іншых ахвяраваных каштоўнасьцяў, якія ўдзячныя вернікі, выбаўленыя ад хваробаў і нягодаў, прыносілі да цудоўнага абраза Маці Божай Чарнаўчыцкай. У Першую сусьветную вайну, калі касьцёл Сьвятой Тройцы належаў праваслаўным, бацюшка Калінскі падчас эвакуацыі ў 1915 г. вывез у Расею цудатворны абраз Маці Божай Чарнаўчыцкай і яшчэ шмат прадметаў культу разам з пяцьцю званамі.

Вернікі спрабавалі там адшукаць сваю сьвятыню, але беспасьпяхова, і да гэтага часу яна лічыцца згубленай. Пошукі іконы ў савецкі час веў ксёндз Антон Грыбоўскі. Ён знайшоў і зрабіў павялічаную выяву пячаткі чарнаўчыцкай рыма-каталіцкай парафіі, на якой адлюстраваны вобраз Найсьвяцейшай Дзевы Марыі з цудоўнай іконы.

Галерэя рэдагаваць

Гістарычныя здымкі рэдагаваць

Старыя здымкі
3 траўня 1916 г.
да 1939 г.
да 1939 г.
да 1939 г.

да 1939 г.
да 1939 г.
да 1939 г.
да 1939 г.

Сучасныя здымкі рэдагаваць

Сучасны стан
Галоўны фасад
З боку апсыды
Званіца
Інтэр'ер

Крыніцы рэдагаваць

^ Лапцэвіч Л., Чантурыя У., Кушнярэвіч А. Чарнаўчыцкі Троіцкі касцёл // Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 481.
^ ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 738.
^ Лапцэвіч Л., Чантурыя У., Кушнярэвіч А. Чарнаўчыцкі Троіцкі касцёл // Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 482.

Літаратура рэдагаваць

Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
Кулагін А. Каталіцкія храмы на Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. Кулагін; маст. І. Бокі. — 2-е выд. — Менск: БелЭн, 2001. — 216 с.: іл. ISBN 985-11-0199-0.

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць

[1] Лапцэвіч Л., Чантурыя У., Кушнярэвіч А. Чарнаўчыцкі Троіцкі касцёл // Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 481.

[2] ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 738.

[3] Лапцэвіч Л., Чантурыя У., Кушнярэвіч А. Чарнаўчыцкі Троіцкі касцёл // Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 482.

[1]

[2]

[3]