Даўгелішкі

вёска ў Новадаўгелішкаўскім самакіраваньні Ігналінскага раёну Летувы

Даўгелішкі[a][1] (лет. Senasis Daugėliškis) — вёска ў Летуве, на возеры Віркшце. Цэнтар староства Ігналінскага раёну Ўцянскага павету. Насельніцтва на 2011 год — 31 чалавек. Знаходзіцца за 7 км на ўсход ад Ігналіны.

Даўгелішкі
лац. Daŭgieliški / Daŭhieliški
лет. Senasis Daugėliškis
Агульны выгляд
Агульны выгляд
Краіна: Летува
Павет: Уцянскі
Раён: Ігналінскі
Насельніцтва: 31 чал. (2011)
Часавы пас: UTC+2
летні час: UTC+3
Геаграфічныя каардынаты: 55°20′31″ пн. ш. 26°16′52″ у. д. / 55.34194° пн. ш. 26.28111° у. д. / 55.34194; 26.28111Каардынаты: 55°20′31″ пн. ш. 26°16′52″ у. д. / 55.34194° пн. ш. 26.28111° у. д. / 55.34194; 26.28111
Даўгелішкі на мапе Летувы
Даўгелішкі
Даўгелішкі
Даўгелішкі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Даўгелішкі — даўняе мястэчка гістарычнай Ашмяншчыны, старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага, на этнічнай тэрыторыі беларусаў.

Назва рэдагаваць

Асноўны артыкул: Даўгіла

Паводле францускага лінгвіста-германіста Раймонда Шмітляйна, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў, імя Даўгіла (Даўгела, Даўгяла) ёсьць вытворным ад старажытнага германскага імя Daugo[2]. Адзначалася старажытнае германскае імя Dagila (Dahilo)[3].

Яшчэ этнограф і мовазнаўца Яўхім Карскі зьвяртаў увагу на тое, што ў латыскай Курляндыі, «большасьць беларускіх населеных месцаў заканчваюцца на -ішкі»[4], пазьней у рэчышчы палітыкі летувізацыі падобныя тапонімы на -ішкі азначылі як «гістарычна балтыйскія» і нават «тыпова летувіскія»[5]. Тым часам менскі дасьледнік Алёхна Дайліда зазначае, што «ва ўсходнегерманскіх мовах быў пашыраны суфікс -isk-: такім парадкам, так менаваная «лінія Сафарэвіча» (мяжа перавагі паселішчаў з назовамі на -ішкі ў Панямоньні) не абавязкова зьнітаваная з балтамі»[6].

Гісторыя рэдагаваць

Вялікае Княства Літоўскае рэдагаваць

Упершыню Даўгелішкі ўпамінаюцца ў XIV як уладаньне Гаштольдаў. У 1511 годзе канцлер Альбэрт Гаштольд збудаваў тут замак, а ў 1526 годзе — першы драўляны касьцёл.

У 1542 годзе Даўгелішкі сталі цэнтрам староства. У 1603 годзе яны ўпамінаюцца як мястэчка. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай Даўгелішкі ўвайшлі ў склад Ашмянскага павету Віленскага ваяводзтва.

Пад уладай Расейскай імпэрыі рэдагаваць

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Даўгелішкі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Сьвянцянскім павеце Віленскай губэрні. У XIX ст. яны перайшлі ў валоданьне Плятэраў.

У 1831 годзе ў Даўгелішках збудавалі новы драўляны касьцёл.

Найноўшы час рэдагаваць

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Даўгелішкі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР[7]. У 1920 годзе Даўгелішкі апынуліся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі.

З пачаткам Другой сусьветнай вайны ў верасьні 1939 году ўлады СССР перадалі Даўгелішкі Летуве.

Насельніцтва рэдагаваць

Дэмаграфія рэдагаваць

  • XIX стагодзьдзе: ~1880 год — 370 чал.[8]
  • XXI стагодзьдзе: 2011 год — 31 чал.

Турыстычная інфармацыя рэдагаваць

 
Капліца

Славутасьці рэдагаваць

  • Капліца
  • Могілкі: татарскія, юдэйскія

Страчаная спадчына рэдагаваць

  • Замак (XVI ст.)
  • Касьцёл (1831)

Заўвагі рэдагаваць

  1. ^ таксама Даўгілішкі

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ Вялікі гістарычны атлас Беларусі. У 4 т. Т. 2. — Мінск, 2013. С. 74.
  2. ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 102.
  3. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 392.
  4. ^ Карский Е. Ф. Белорусы. Т. 1. — Минск, 2006. С. 559.
  5. ^ Зайкоўскі Э. Балты цэнтральнай і ўсходняй Беларусі ў сярэднявеччы // Спадчына. № 1, 1999. С. 61—72.
  6. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 31.
  7. ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
  8. ^ Słownik geograficzny... T. I. — Warszawa, 1880. S. 912.

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць