Габрыель Юзэф Андрэй кн. Агінскі (польск. Gabriel Józef Andrzej ks. Ogiński; 30 лістапада 178426 сьнежня 1842, Вільня) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Кавалер Ганаровага Легіёну, кавалер Ордэну Wirtuti Militari, брыгадны генэрал, вайсковы дарадца і віцэ-прэзыдэнт Часовага Ўраду Літвы (паўстаньне 1830—1831 гадоў), пляменьнік дзяржаўнага дзеяча і кампазытара Міхала Клеафаса Агінскага.

Габрыель Агінскі
польск. Gabriel Józef Andrzej ks. Ogiński
Габрыель Юзэф Андрэй кн. Агінскі. Невядомы мастак, XIX ст.
Габрыель Юзэф Андрэй кн. Агінскі. Невядомы мастак, XIX ст.

польск. Oginiec
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся 30 лістапада 1784
Памёр 26 сьнежня 1842 (58 гадоў)
Вільня
Пахаваны
Род Агінскія
Бацькі Ігнат Агінскі[d]
Юзэфа Сафія Агінская[d]
Жонка Кунэгунда з гр. Броэль-Плятэраў
Дзейнасьць скрыпач

Біяграфія рэдагаваць

Паходзіў са старэйшай княскай лініі роду Агінскіх. Нарадзіўся ў 1784 годзе ў сям’і Ігнацыя Агінскага (польск. Ignacy Ogiński, 1755—1787) і ягонай жонкі Юзэфы Сафіі (польск. Józefa Zofia ks. Ogińska, 1762—1841), старэйшай сястры Міхала Клеафаса Агінскага.

З 22 сьнежня 1803 году быў жанаты з графіняй Кунэгундай з Броэль-Плятэраў (Kunegunda hr. Broel-Plater, 1783—1865). Шлюб быў бязьдзетны.

У 1806 годзе ўступіў на вайсковую службу да войска Вялікага герцагства Варшаўскага, а пасьля фармаваньня 1-га палка польскіх шэвалежэраў Імпэратарскай гвардыі (франц. 1er Regiment de Chevau-legers polonais de la Garde Imperiale) быў пераведзены ў гэты элітны аддзел у афіцэрскім чыне, прымаў удзел у Аўстрыйскай кампаніі 1809 году, Расейскай выправе 1812 году (у якасьці ачольцы Ганаровай варты Імпэратара, складзенай з прадстаўнікоў знаных сем’яў Літвы), Саксонскай кампаніі 1813 году і Францускай кампаніі 1814 году, узьведзены ў палкоўнікі.

Пасьля заканчэньня баёвых дзеяньняў адмовіўся перайсьці на службу ў Царства Польскае і зьехаў у свае літоўскія маёнткі, у 1816 году — Прэзыдэнт Літоўскага галоўнага суду.

Быў чальцом таемнага таварыства Вольных муляроў. У 1816—1822 гг. меў ранг наглядчыка Літоўскай правінцыйнай масонскай ложы «Дасканалая еднасьць» (польск. Doskonała Jedność).

У пачатку Паўстаньня 1830—1831 гг. ачоліў паўстанцаў рэгіёну Трoкаў, на чале якіх далучыўся ля Вільні да польскіх войскаў што ішлі ў Літву на дапамогу. Цягам паўстаньня ўзьведзены ў брыгадныя генэралы, прызначаны вайсковым дарадцам і абраны віцэ-прэзыдэнтам Часовага Ўраду Літвы. Пасьля паразы паўстаньня зьбег у Прусію, а затым у Парыж, дзе ў прадмесьці Сэнт-Анарэ (франц. Saint-Honore) адчыніў пераплётную майстэрню.

У 1840 годзе атрымаў дазвол на вяртаньне ў Літву, але ў пачатку 1842 году быў арыштаваны ў Вільні і зьмешчаны ў вязьніцу, дзе і памёр пасьля 11-месячнага зьняволеньня 26 сьнежня 1842 году ў веку 58 гадоў.

Літаратура рэдагаваць