Віктар Ярмалковіч

Віктар Ярмалковіч (4 студзеня 1917, (23 сьнежня 1916 ст.ст.), в. Юшкі Віленскага павету — 15 сьнежня 1987) — беларускі і польскі гісторык, краязнавец.

Віктар Ярмалковіч
Дата нараджэньня	23 сьнежня 1916 (5 студзеня 1917)
Месца нараджэньня	Віленскі павет, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	15 сьнежня 1987(1987-12-15) (70 гадоў)
Месца сьмерці	Польшча
Месца вучобы	Віленская беларуская гімназія Унівэрсытэт Стэфана Баторыя (1940)
Занятак	гісторык, краязнавец

Жыцьцяпис

Вучыўся ў гімназіі пры Друйскім кляштары айцоў марыянаў, Віленскай беларускай гімназіі, скончыў Віленскі ўнівэрсытэт імя Стафана Баторыя (1940). Уваходзіў у Беларускі студэнцкі саюз, Беларускую хрысьціянскую дэмакратыю, супрацоўнічаў у газэтай «Крыніца», часопісам «Хрысьціянская думка».

У пачатку 1939 арыштаваны польскімі ўладамі і зьняволены ў Бяроза-Картускі канцэнтрацыйны лягер. Пасьля прыходу Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь (верасень 1939) працаваў архіварыюсам гарадзкой управы, сьледчым народнага суду ў Вільні. У пачатку Вялікай Айчыннай вайны арыштаваны нямецкім акупацыйнымі ўладамі, аднак як мясцовы жыхар вызвалены. 3 восені 1941 міравы судзьдзя Шчучынскага раёну.

3 1944 году ў Польшчы, з 1945 году працаваў у Ольштынскім судзе. Восеньню 1949 году арыштаваны органамі МДБ СССР і сасланы ў в. Усольле (Іркуцкая вобласьць, РСФСР). У 1951 году вярнуўся на Віленшчыну, працаваў настаўнікам польскіх школ, дырэктарам Старасельскай сямігодкі. У пачатку 1953 года зноў арыштаваны і ў лютым прыгавораны да 25 гадоў пазбаўленьня волі. Пакараньне адбываў у Кіраўскай вобласьці (Расея). Пасьля перагляду справы Камісіяй Прэзыдыюму ВС СССР восеньню 1956 году вызвалены і ў 1957 годзе рэпатрыіраваўся ў Польшчу.

Працаваў дантыстам у г. Біскупец. Зьбіраў матэрыялы па гісторыі Беларусі, друкаваўся ў польскіх пэрыядычным выданьнях, «Польскім біяграфічным слоўніку». Пісаў на беларускай (лацінкай) і польскай мовах.

Рэабілітаваны 23 ліпеня 1992 году.

Спадчына

Інстытутам беларусаведы ў г. Ляймэн (Нямеччына) выдадзены яго працы «Летапіс Віленскай беларускай гімназіі 1919—1944» (2-е выд. 1983), «Прафесар Ежы Ахманскі і гісторыя Вялікага княства Літоўскага» (1988), «Пазнавайма родны край. Ліда і Лідзкая зямля. Шчучынскі раён. Іўеўскі раён», «Права і дзяржава. Асноўныя паняцьці права з нарысам гістарычнага разьвіцьця дзяржаўнасьці і права Беларусі», «3-пад віленскіх палёў» (усе 1989), «На жыцьцёвых хвалях (успаміны)», «Меднікі» (абедзьве 1992), «Беларускі студэнцкі саюз (БСС) у Вільні», «Беларуская хрысьціянская дэмакратыя», «Касьцельная ўнія на Беларусі і яе лёс» ( усе 1993). Аўтар гістарычнага нарыса «Цярністы шлях Беларусі» (1983). У рукапісах засталіся працы «Крывы горад — Вільня», «Гісторыя Вільні», «Гістарычныя расказы пра падзеі на беларускіх землях у Хроніцы Мацея Стрыйкоўскага», «Усходнія славяне, Крывія, Русь», «Старажытная гісторыя Беларусі (да часу ўтварэнтня на беларускіх землях Вялікага Княства Літоўскага)», «Кароткі нарыс царкоўнай гісторыі Беларусі» (ч. 1—3) і інш. Працаваў над «Біяграфічным даведнікам беларускіх дзеячаў».

Літаратура

• Майсяёнак А. Ярмалковіч // ЭГБ у 6 т. Т. 6. Кн. ІІ. Мн., 2003.

Вонкавыя спасылкі

• Ярмалковіч Віктар. Пазнавайма родны край // pawet.net
• Ярмалковіч Віктар. Ліда і Лідская зямля // Лідскі Летапісец. 2017. № 3(79). С. 49-61. // на pawet.net
• Ярмалковіч Віктар. На жыццёвых хвалях // Лёс аднаго пакалення. Беласток, 1996. С. 171—212. — на pawet.net