Быхаўская сынагога

Помнік сакральнай і абарончай архітэктуры
Быхаўская сынагога
Быхаўская сынагога
Краіна	Беларусь
Места	Быхаў
Каардынаты	53°31′10.59″ пн. ш. 30°15′18.76″ у. д. / 53.5196083° пн. ш. 30.2552111° у. д. / 53.5196083; 30.2552111Каардынаты: 53°31′10.59″ пн. ш. 30°15′18.76″ у. д. / 53.5196083° пн. ш. 30.2552111° у. д. / 53.5196083; 30.2552111
Канфэсія	юдаізм
Архітэктурны стыль	Адраджэньне
Дата заснаваньня	XVII ст.
Статус	Ахоўная зона
Быхаўская сынагога на мапе Беларусі Быхаўская сынагога
Быхаўская сынагога на Вікісховішчы

Быхаўская сынагога — помнік архітэктуры XVII стагодзьдзя ў Быхаве. Знаходзіцца на гістарычным Рынку, на паўночны захад ад замка^[a]. Дзейнічала да першай паловы XX ст. Твор архітэктуры рэнэсансу. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Гісторыя рэдагаваць

У панараме места, 1840 г.

Вялікае Княства Літоўскае рэдагаваць

Мураваную сынагогу ў Быхаве збудавалі ў пачатку XVII ст.

Пад уладай Расейскай імпэрыі рэдагаваць

Па першым падзеле Рэчы Паспалітай (1772 год), калі Быхаў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, сынагога працягвала дзейнічаць. У XIX ст. бажніцу часткова перабудавалі.

Найноўшы час рэдагаваць

Савецкія ўлады зачынілі сынагогу, з гэтага часу помнік знаходзіцца ў занядбаным стане.

Архітэктура рэдагаваць

Малюнак А. Наліваева, 1967 г.

Помнік архітэктуры позьняга рэнэсансу^[1]^[2]. Гэта цэнтрычны мураваны абарончы будынак, амаль квадратны ў пляне, завершаны пакатым 4-схільным дахам. Фасады падзяляюцца тонкім карнізам на 2 ярусы. Нізкі другі ярус сьпярша праразалі прастакутныя і круглыя байніцы (пазьней іх замуравалі). Цяпер роўніцы муроў другога яруса падзяляюцца неглыбокімі прастакутнымі нішамі. Тоўстыя сьцены (1,75 м) першага яруса праразаюцца высокімі паўцыркульнымі вокнамі з раструбамі ў абодва бакі. Аконныя праёмы аб’ядноўваюцца на ўсю сьцяну нішай, якая злучаецца падугамі з кутнімі пілястрамі, апрацаванымі рустам. Галоўны заходні фасад зь левага боку вылучаецца круглай абарончай вежай з сходамі, якая зьвязвала сутарэньне і гарышча.

Цэнтральнае месца ў інтэр’еры займае 2-ярусная трыбуна-біма, пляцоўка якой абмяжоўваецца 4 магутнымі 8-граннымі слупамі, злучанымі паміж сабой аркамі. Яны зьяўляюцца канструкцыйнай асновай цыліндрычных скляпеньняў з распалубкамі. Кутнія часткі перакрываюцца крыжовымі скляпеньнямі. Ніжні ярус бімы мае паўсфэрычнае перакрыцьце, апрацаванае стукавым шматкаляровым расьлінным арнамэнтам, верхні праразаюць паўцыркульныя праёмы. У цэнтры ўсходняй сьцяны паміж пілястрамі знаходзіцца алтар-ніша, аблямаваны стукавай ляпнінай.

Галерэя рэдагаваць

Гістарычныя здымкі рэдагаваць

Старыя здымкі
1911 г.
1918 г.
А. Вінэр, 1937 г.
А. Вінэр, 1937 г.

А. Вінэр, 1937 г.
А. Вінэр, 1937 г.
А. Вінэр, 1937 г.
А. Вінэр, 1937 г.

А. Вінэр, 1937 г.
А. Вінэр, 1937 г.
А. Вінэр, 1937 г.
1941 г.

1941 г.
1941 г.
1941 г.
1941 г.

Сучасныя здымкі рэдагаваць

Сучасны стан
Агульны выгляд
Агульны выгляд
З боку вежы
Інтэр'ер

Заўвагі рэдагаваць

^ Цяперашні афіцыйны адрас — завулак Савецкі, 2

Крыніцы рэдагаваць

^ Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 97.
^ ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 90.

Літаратура рэдагаваць

Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць

Быхаўская сынагога , Radzima.org

[1] Цяперашні афіцыйны адрас — завулак Савецкі, 2

[2] Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 97.

[3] ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 90.

[a]

[1]

[2]