Беларуска-летувіская армія
Беларуска-летувіская армія, 16-я армія (16А) — вайсковая адзінка РСЧА, сфармаванае ў часе Грамадзянскай вайны ў Расеі. Загадам Рэввайсксавету ад 11 верасьня 1918 року з Заходняга ўчастку аддзелаў заслоны быў утвораны Заходні раён абароны, пераўтвораны 15 лістапада ў Заходнюю армію з падпарадкаваньнем галоўнакамандуючаму. З 19 лютага 1919 армія ўваходзіла ў склад Заходняга фронту, 13 сакавіка 1919 пераўтвораная ў Беларуска-летувіскую армію. З 9 чэрвеня — 16-я армія. 7 траўня 1921 управа 16-й арміі была расфармаваная, войскі перайшлі ў падпарадкаваньне фронту[1][2].
| Беларуска-летувіская армія | |
| 16-я армия (16А) | |
| Гады існаваньня |
15 лістапада 1918 — 7 траўня 1921 |
|---|---|
| Тып | сухапутная |
| Функцыя | агульнавайсковая |
| Войны | Грамадзянская вайна ў Расеі |
| Удзел у | |
Склад рэдагаваць
У склад 16-й арміі ўваходзілі:[1]
- 2-я стралковая дывізія (чэрвень — жнівень 1920; кастрычнік 1920, сьнежань 1920 — травень 1921),
- 2-я пагранічная дывізія (чэрвень — ліпень 1919),
- 4-я стралковая дывізія (кастрычнік 1920 — травень 1921),
- 5-я стралковая дывізія (сьнежань 1920 — травень 1921),
- 6-я стралковая дывізія (сьнежань 1920; студзень — сакавік 1921),
- 8-я стралковая дывізія (студзень — сакавік 1919, чэрвень 1919 — травень 1921),
- 10-я стралковая дывізія (сакавік — верасень 1920, кастрычнік 1920 — студзень 1921),
- 16-я стралковая дывізія (кастрычнік 1920, лістапад 1920 — травень 1921),
- 17-я стралковая дывізія (чэрвень 1919 — кастрычнік 1920, кастрычнік 1920 — чэрвень 1921),
- 21-я стралковая дывізія (травень — чэрвень 1920),
- 27-я стралковая дывізія (ліпень — жнівень 1920, кастрычнік 1920, сьнежань 1920 — сакавік 1921),
- 29-я стралковая дывізія (сакавік — травень 1920),
- 48-я стралковая дывізія (жнівень — сьнежань 1920),
- 52-я стралковая дывізія (лістапад 1918 — сакавік 1919, чэрвень — лістапад 1919),
- 56-я стралковая дывізія (верасень 1920),
- 57-я стралковая дывізія (сакавік — травень 1920, кастрычнік — лістапад 1920),
- Латыская стралковая дывізія (верасень 1919),
- Летувіская стралковая дывізія (лістапад 1918 — сакавік 1919),
- Асобная стралковая дывізія войскаў ваенізаванай аховы (жнівень — кастрычнік 1920),
- 10-я Кубанская кавалерыйская дывізія (лістапад — сьнежань 1920).
У кастрычніку 1920 р. у склад арміі ўвайшлі ўсе войскі 4-й арміі, у сьнежні 1920 зь ейнай управай была зьлітая ўправа 3-й арміі.
Баявыя дзеі рэдагаваць
У лістападзе 1918 — студзені 1919 16-я армія дзейнічала супраць нямецкіх войскаў на тэрыторыі Беларусі й Летувы.
Улетку 1919 року вяла баі супраць польскага войска, адступала на панявеска-маладэчанскім і менскім кірунках. У сярэдзіне верасьня заняла абарону на рацэ Бярэзіне, утрымліваючы Гомельскі чыгуначны вузел. У сакавіку — красавіку 1920 року зладзіла колькі безвыніковых спробаў вярнуць захоплены польскімі войскамі Мазыр. У красавіку, у час агульнага наступу суперніка, часткі 16-й арміі адышлі на левы бераг Бярэзіны і пакінулі места Рэчыцу[1][2].
У часе Травеньскай апэрацыі Заходняга фронту 16-я армія фарсіравала Бярэзіну і заняла пляцдарм на ейным правым беразе, пасьля была вымушаная адысьці. У пэрыяд Ліпеньскай апэрацыі (1920)]] Заходняга фронту заняла Ігумен, Бабруйск, аказала судзеяньне 3-й арміі ў захопе Менску, фарсіравала раку Шчару, заняла Баранавічы, Слонім, Ваўкавыск, Берасьце-Літоўскае. У хадзе Варшаўскай апэрацыі (1920) ў пачатку жніўня фарсіравала Заходні Буг і прасунулася да Віслы, выйшаўшы на падыходы да Варшавы. У выніку контранаступу польскага войска, які пачаўся ў сярэдзіне жніўня 1920 р., вымушаная была сысьці з тэрыторыі Польшчы зь цяжкімі ар’ергарднымі баямі.
У верасьні — кастрычніку армія прыкрыла кірункі Ваўкавыск — Баранавічы — Бабруйск — Менск і замацавалася на мяжы рэк Шчара і Ясельда. У лістападзе—сьнежні 1920 року вяла барацьбу з фармаваньнямі Станіслава Булак-Балаховіча[1][2].
Даводзтва рэдагаваць
Камандуючыя:[1]
- Андрэй Сьнесараў (15 лістапада 1918 — 13 сакавіка 1919),
- Філіп Міронаў (в. а., 9—14 чэрвеня 1919),
- Аляксандар Новікаў (14 чэрвеня — 22 ліпеня 1919),
- Васіль Глаголеў (22 ліпеня — 14 жніўня 1919),
- Мікалай Салагуб (14 жніўня 1919 — 21 верасьня 1920),
- Аляксандар Кук (26 верасьня 1920 — 24 красавіка 1921),
- Яўген Шылоўскі (в. а. 24 красавіка — 7 траўня 1921).
Крыніцы рэдагаваць
Літаратура рэдагаваць
- Гражданская война и военная интервенция в СССР. Энциклопедия. М.: Советская энциклопедия, 1983.
- Центральный государственный архив Советской армии. В двух томах. Том 1. Путеводитель. ЦГАСА, 1991 c 348—350