Батары

Батары, таксама Баторыі, Батуры (па-вугорску: Báthory) — вугорскі шляхоцкі род, адгалінаваньне Ґуткеледаў. У Позьнім Сераднявеччы адыгрывалі значную ролю ў Вугорскім каралеўстве, займаючы высокія вайсковыя, адміністратыўныя й касьцёльныя пасады. У раньні Новы час з роду выйшлі шэраг князёў Трансыльваніі й адзін кароль Польшчы й вялікі князь літоўскі.

Батары
Báthory
Герб Батараў
Краіна паходжаньня:	Вугоршчына
Адгалінаваньне роду:	Ґуткеледы
Адгалінаваньні ад роду:	Батары-Шом'ё, Батары-Сімоліны, Батары-Санісьлёфі, Батары-Эчэды

Паходжаньне

Батары былі адгалінаваньнем роду Ґуткелед, заснавальнікамі якога былі браты Ґут і Келед, якія за кіраваньнем Пэтэра Урсэоля (1038—1046) перасялілся ў Вугоршчыну зь Нямеччыны.

Уласна Батары паходзяць ад Андраша Лысага з Ракамэжу, які ў 1250 быў патронам кляштару Сарвар у графстве Сатмар. У 1279 кароль Ласла IV узнагародзіў брата Андраша Ходаша й сыноў Андраша Дзёрдзя (?—1307), Бэнэдэка (?—1321) і Бэрэцка (?—1322) за іхныя вайсковыя заслугі замкам Батар у графстве Сабальч. Батар да таго моманту быў уладаньнем Вайды сына Лянгаша, які ажаніўся са сваячкай Андраша, але не пакінуў нашчадкаў. У 1310 Батар стаў уласнасьцю толькі Бэрэцка пасьля дамоўленасьці таго з пляменьнікам Міхаем і стрыечным братам Відам. Ад таго моманту нашчадкі Брыцыюса пачалі звацца Батары.

Адгалінаваньні

Ад нашчадкаў Бэрэцка пайшоў шэраг галін роду. Найстарэйшая галіна — Батары-Шом'ё — паходзіць ад сына Янаша, графа Сатмару, першынца Бэрэцка, Лясьлё (?—1373). Лясьлё, граф Сабальчу, ажніўся з Ганнай Медзешы ды атрымаў у пасаг замак Шом’ё. Брат Ласлы Дзёрдзь быў заснавальнікам роду Сімолін (пазьней Батары-Сімоліны). Далейшы падзел адбыўся пры праўнуках Лясьлё: Янаш і Іштван сталі заснавальнікамі роду Батары-Санісьлёфі, Міклаш жа працягнуў лінію Батары-Шом’ё.

Малодшая галіна — Батары-Эчэды — паходзіць ад Лёкёша, малодшага сына Бэрэцка. Лёкёш валодаў землямі ў Сатмары, а пасьля атрымаў ад караля Карая Робэрта яшчэ й Эчэд, дзе збудаваў замак Хршэі. Часам гэтая галіна яшчэ называецца Ньірбатар (Новыя Батары).

Герб

Паводле легенды, адзін зь першых прадстаўнікоў роду Ґуткельдаў Вітус выклікаўся забіць цмока, які пасяліўся ў балотах ля замку Эчэд (насамрэч, збудаваны ў 14 стагодзьдзі) і паляваў на мясцовае насельніцтва. Вітус забіў яго трыма ўдарамі свае дзіды й ува ўзнагароды атрымаў Эчэд. Удзячныя людзі празвалі яго Батар (па-вугорску, мужны, паранаўнай — батур, багатыр) і «animus magnanimus». У 1325 сыны Бэрэцка атрымалі герб зьвязаны з гэтай легендай: тры гарызантальныя зубы цмока, які кусае свой жа хвост.

Сучаснасьць

Нешматлікія прадстаўнікі роду сёньня жывуць у Вугоршчыне й Польшчы ды, верагодна, у Нямеччыне й Харватыі. Прозьвішча аднак у іх звычайна зьмененае: замест напісаньня Báthory часам ужываецца Batory (Баторы), Batori ці Batorić (Батарыч).

Радавод

N з роду Ґуткеледаў

1. сын
   1. Фэліцыян, заснавальнік роду Зэлемэры
   2. Янаш, заснавальнік роду Сальмадзі
   3. Лёкач
      1. Фэліцыян, узгадваецца ў 1310
      2. Янаш, узгадваецца ў 1310
2. Міклаш
   1. Ходаш, узгадваецца ў 1270—1291, заснавальнік роду Сакаі
   2. Іштван, узгадваецца ў 1310
   3. Андраш Лысы з Ракамэжу, узгадваецца ў 1250
      1. Дзёрдзь з Энчэнчу, узгадваецца ў 1276—1307
         1. Янаш (?—1355/1356), ж. — N Дамахідзі
            1. Скалястыка, узгадваецца ў 1356-1371, м. — Іштван Сэпэшы
            2. Ана, узгадваецца ў 1356-1381, м. — Якаб Боґаці
         2. Кляра, узгадваецца ў 1370
         3. Міхай (?—1356/1367)
            1. Пэтэр (?—1367/1369)
            2. Міклаш, узгадваецца ў 1355
            3. Шыман, узгадваецца ў 1355
            4. Каталін, узгадваецца ў 1369
         4. Бэнэдэк дэ Санісьлё, узгадваецца ў 1279—1321
            1. Поч, узгадваецца ў 1345-1355
            2. Іванха, узгадваецца ў 1371, м. — Тывадар Часар
         5. Бэрэцк Батар, узгадваецца ў 1276—1320, ж. — N, д. Маргарда Надабі
            1. Андраш (?-1345), біскуп Вялікага Вараду ад 1329
            2. Янаш, узгадваецца ў 1312—1350, жупан Сатмару
               1. Лясьлё (?-1373/1379), жупан Сабальчу, заснавальнік роду Батары-Шом'ё, ж. — Ана Мэдзешы (узгадваецца 1351—1355)
               2. Дзёрдзь, узгадваецца ў 1350—1373
                  1. Янаш, узгадваецца ў 1377—1397, ж. — Маргіт Другет
                  2. дачка, узгадваецца ў 1373, м. — Міклаш Вардаі (1330-1373)
               3. Іштван, узгадваецца ў 1353—1366
            3. Лёкёш (?-лістапад 1330, Валахія), заснавальнік роду Батары-Эчэды
            4. Міклаш (Мохуз) (?-1357/1363)
               1. Міклаш (?-каля 1363)
               2. Агнэш, узгадваецца ў 1363-1380
               3. Барбаля, узгадваецца ў 1363, м. — Янаш Пэцёфі з Санты (?-1393/1395)

Глядзіце таксама

• Ґуткеледы
• Батары-Шом'ё
• Батары-Эчэды
• Батары-Сімоліны

Вонкавыя спасылкі

Батары — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Радавод