Базыліка Сьвятых Пятра і Паўла (Познань)

Катэдра
Катэдральны сабор Сьвятых Пятра і Паўла Bazylika archikafedralna Świętyh ApostoŁów Piotra i PawŁa w Poznaniu

Краіна	Польшча
Горад	Познань
Каардынаты	52°24′41″ пн. ш. 16°56′52″ у. д. / 52.41139° пн. ш. 16.94778° у. д. / 52.41139; 16.94778Каардынаты: 52°24′41″ пн. ш. 16°56′52″ у. д. / 52.41139° пн. ш. 16.94778° у. д. / 52.41139; 16.94778
Канфэсія	каталіцтва
Эпархія	Познанская архідыяцэзія
Тып будынка	базыліка
Архітэктурны стыль	цагляная готыка
Дата заснаваньня	X стагодзьдзе
Дата скасаваньня	15 лютага 1945
Статус	катэдральны сабор
Сайт	katedra.archpoznan.pl
Катэдральны сабор Сьвятых Пятра і Паўла на мапе Польшчы Катэдральны сабор Сьвятых Пятра і Паўла
Катэдральны сабор Сьвятых Пятра і Паўла на Вікісховішчы

Архікатэдра́льная базы́ліка сьвяты́х Пятра́ і Па́ўла ў По́знані (па-польску: Bazylika archikafedralna Świętyh ApostoŁów Piotra i PawŁa w Poznaniu) — адзін з найстаражытнейшых касьцёлаў Польшчы, найстаражытнейшая польская катэдра, заснаваньне якой адносіцца да X стагодзьдзя. Катэдральны сабор архідыяцэзіі Познані. Разьмяшчаецца на востраве Тумскім, які знаходзіцца на паўночным усходзе ад цэнтру гораду Познань.

Гісторыя рэдагаваць

Першапачаткова будынак катэдры быў узьведзены ў другой палове X стагодзьдзя на тэрыторыі ўмацаванага паселішча (грод) Познані, якое знаходзілася на цяперашнім востраве Тумскім («Катэдральным востраве»). Гэтае паселішча было адным з найважнейшых палітычных цэнтраў раньняй польскай дзяржавы і ўключала ў сябе княскі палац (раскапаны археолягамі ў 1999 годзе пад касьцёлам Найсьвяцейшай Дзевы Марыі, які знаходзіцца ў пярэдняй частцы катэдры). Палац уключаў у сябе капліцу, магчыма пабудаваную для Дубраўкі, жонкі-хрысьціянкі першага князя Польшчы Мешка I. Сам Мешка І ахрысьціўся ў 966 годзе, што стала важнай вехай у хрысьціянізацыі Польшчы і ўмацаваньні дзяржавы. У гэты ж прыкладна час і быў узьведзены сабор; статус катэдральнага ён атрымаў у 968 годзе, калі першы біскуп Польшчы Ёрдан быў прызначаны папам Янам XIII.

У якасьці свайго сьвятога апекуна катэдра атрымала Апостала Пятра, бо была першай катэдрай у краіне. Першы будынак катэдры быў выкананы ў дараманскім стылі і складаў 48 мэтраў у даўжыню. Фрагмэнты гэтага будынка да гэтага часу можна ўбачыць у сутарэньнях цяперашняй катэдры. Першы касьцёл праіснаваў каля 70 гадоў да пэрыяду масавага паўстаньня язычнікаў і захопу Познані чэскім князем Бржэціславам I (1034—1038). У далейшым катэдра была адноўленая ўжо ў раманскім стылі, рэшткі гэтага будынку бачныя ў паўднёвай вежы сучаснага збудаваньня.

У XIV—XV стагодзьдзях катэдра была перабудаваная ў гатычным стылі. У гэты ж час быў даданы вянец капэлаў. Пажар 1622 году прычыніў храму такія вялікія страты, што ён патрабаваў поўнай рэканструкцыі, якая была праведзена ў стылі барока. У наступны раз катэдра была сур’ёзна пашкоджаная агнём у 1772 годзе і адноўленая ў нэаклясычным стылі. У 1821 годзе Піюс VII павысіў статус катэдры да Metropolitan Archicatedral і дадаў ёй другога сьвятога апякуна — Апостала Паўла. Апошнія вялікія разбурэньні храм выпрабаваў 15 студзеня 1945 году, падчас вызваленьня Познані ад немцаў. Разбурэньні былі настолькі сур’ёзнымі, што катэдру было вырашана аднаўляць у ранейшым гатычным стылі, грунтуючыся на руінах сярэднявечнага будынку, якія адкрыліся ў выніку пажару. Катэдра была наноў адбудаваная 29 чэрвеня 1956 году. У 1962 годзе папа Ян XXIII надаў храму ганаровы статус малой базылікі.