Антон тор Хеле

эстонскі лютэранскі сьвятар, перакладнік Бібліі

Анто́н тор Хе́ле (па-эстонску: Anton thor Helle; 28 кастрычніка [ст. ст. 18 кастрычніка] 1683[a], Рэвэль, Эстляндыя — 24 красавіка [ст. ст. 13 красавіка] 1748[1], Юры, Эстляндыя) — эстонскі пастар, заснавальнік сучаснай эстонскай граматыкі, першы перакладчык Бібліі на эстонскую мову.

Антон тор Хеле
Anton thor Helle
АдукацыяКільскі ўнівэрсытэт
Прафэсіялютэранскі пастар
Дзейнасьцьпераклад Бібліі на эстонскую мову
Нарадзіўся1683
Талін, Эстляндыя
Памёр24 красавіка 1748 (64 гады)
Юры, Эстляндыя

Жыцьцяпіс рэдагаваць

Нарадзіўся ў Рэвэлі ў сям’і нямецкага купца. Пачатковую адукацыю атрымаў у гімназіі. Тэалёгію вывучаў ва ўнівэрсытэце Кілю ў Нямеччыне. Пасьля вяртаньня ў Эстонію ў 1713 року быў прызначаны пастарам у царкву Юры. У 1715 годзе быў выбраны асэсарам эстляндзкай кансысторыі. Пачынаючы з 1740 року таксама выконваў абавязкі пастара ў парафіі Козэ. У 1742 року быў прызначаны пробашчам у Паўночным Хар’юмаа.

У 1713 року Хеле ажаніўся з дачкой пастара з Йыхві Катарынай Аленай. У гэтым шлюбе ў іх нарадзілася дачка. Другі раз ён ажаніўся з дачкой талінскага бюргера Марыяй Лізаветай Ольдэкап, якая нарадзіла яму пяць сыноў.

Памёр у Юры ў 1748 року.

Дзейнасьць рэдагаваць

Антон Хеле быў адным з заснавальнікаў і і актыўных удзельнікаў гуртку пастараў-піетыстаў у Таліне, дзейнасьць якіх была накіравана на разьвіцьцё пісьмовай эстонскай мовы. Пры ягоным удзеле было выпушчанае новае выданьне царкоўнай кнігі на эстонскай мове «EestiMa Kele Koddoning KirkoRamat» (Гале, 1721), якое перавыдавалася да 1850 року 46 разоў.

Пад кіраўніцтвам Гайнрыха Гутсьлефа(de) і Антона Хеле быў перапрацаваны пераклад Новага Запавету Ёганэса Гутсьлефа(de) ( 1657), і ў 1729 року было выпушчана новае выданьне. Вялікі ўнёсак у разьвіцьцё эстонскай культуры Хеле ўнёс, арганізаваўшы пераклад і рэдагаваньне Старога Запавету, дзякуючы чаму ў 1739 року была выдадзеная поўная Біблія эстонскай мовай «Piibli Ramat, se on keik se Jummala Sanna». Для гэтага была складзена граматыка эстонскай мовы(et). Хеле доўгі час зьбіраў матэрыял для граматыкі, але яе выданьне было даручана пастару талінскай царквы Пюхавайму Эбэргарду Гутсьлефу(de), паколькі сам Хеле займаўся падрыхтоўкай выданьня Бібліі[1].

Заўвагі рэдагаваць

  1. ^ Дата хрышчэньня ў царкве Нігулістэ.

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ а б Anton Thor Helle (1683 ? – 1748) (эст.). Eesti vanema kirjanduse digitaalne tekstikogu. Праверана 7 кастрычніка 2019 г.

Літаратура рэдагаваць

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць