Іван Лучыц-Федарэц

Беларускі мовазнаўца

Іва́н Іва́навіч Лу́чыц-Федарэ́ц (26 лістапада 1938, Акрутнае, цяпер Дарагічынскі раён Берасьцейскай вобласьці — 14 верасьня 2016, Менск, Беларусь) — беларускі мовазнаўца і перакладчык. Адзін са складальнікаў «Этымалягічнага слоўніка беларускай мовы» (ЭСБМ).

Іван Лучыц-Федарэц
Дата нараджэньня 26 лістапада 1938(1938-11-26)
Месца нараджэньня Сьцяг Польшчы Акрутнае, Палескае ваяводзтва
Дата сьмерці 14 верасьня 2016(2016-09-14) (77 гадоў)
Месца сьмерці Сьцяг Беларусі Менск
Месца вучобы Львоўскі нацыянальны ўнівэрсытэт імя Івана Франко
Занятак навуковец
Навуковая сфэра філялёгія
Месца працы Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа
Вядомы як мовазнаўца, дыялектоляг, славіст, этымоляг, перакладнік

Жыцьцяпіс рэдагаваць

Іван Іванавіч Лучыц-Федарэц нарадзіўся ў вёсцы Акрутнае ў 1938 року. Пасьля сканчэньня першае клясы сям’я пераехала ў Дарагічын, бо ягонаму бацьку, інваліду Вялікай Айчыннай вайны, прасьцей было жыць у горадзе.

Пасьля школы паступіў у Львоўскі ўнівэрсытэт імя Івана Франко на чэскае аддзяленьне. Атрымаўшы вышэйшую адукацыю, працаваў экскурсаводам-перакладчыкам у Львоўскім аддзяленьні «Інтурысту», дзе авалодаў дадаткова польскай, славацкай, сэрбскай ды іншымі мовамі.

Пазьней атрымаў запрашэньне на працу ў Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа пры Беларускай акадэміі навук і ўсё далейшае жыцьцё прысьвяціў разьвіцьцю лінгвістыкі.

Памёр Іван Лучыц-Федарэц у Менску 14 верасьня 2016 року, не дажыўшы месяц да свайго 78-годзьдзя.

Навуковая дзейнасьць рэдагаваць

Пачаў навуковую дзейнасьць з удзелу ў распрацоўцы калектыўнай манаграфіі «Лексіка Палесься ў прасторы і часе» (1971), у якой ягонаму пяру належыць вялікая частка. Яна паслужыла асновай абароненай праз два гады кандыдацкай дысэртацыі «Лінгва-геаграфічная характарыстыка і рэканструкцыя адной групы лексікі Палесься (жылыя і гаспадарчыя пабудовы)».

Палеская тэма з тых часоў аказалася адной з самых значных у ягонай творчасьці: сэрыі артыкулаў, слоўнікавых падборак, яшчэ адной калектыўнай працы пад ягонай рэдакцыяй — «Лексіка гаворак Беларускага Прыпяцкага Палесься. Атлас. Слоўнік» (2008). Акрамя таго, Іван Лучыц-Федарэц удзельнічаў ва ўкладаньні перакладных слоўнікаў: беларуска-латыскага, латыска-беларускага[1] й іншых.

Аднак самыя істотныя дасягненьні ў беларускай лінгвістыцы і адначасова славістыцы ў цэлым зьвязаныя з трыццацігадовай працай І. Лучыца-Федарца ў складзе аўтарскага калектыву «Этымалягічнага слоўніку беларускай мовы» (ЭСБМ). Імя Івана Іванавіча значыцца ў выходных зьвестках 9-ці з 13-ці тамоў, выдадзеных да гэтага часу, прычым 6-ты том напісаны ім цалкам. Значны аб’ём слоўнікавых артыкулаў напісаны таксама для падрыхтаванага да друку 14-га тому ЭСБМ. Увесь гэты творчы здабытак складае ня меней за 8 тысяч слоўнікавых артыкулаў, гэта значыць, каля чвэрці выданьня ў цэлым, што зьяўляецца сьведчаньнем зусім унікальнага ўнёску ў беларускую этымалёгію.

Акрамя славянскіх моваў Іван Іванавіч дасканала валодаў ангельскай, нямецкай і францускай мовамі, займаўся перакладамі з гэтых моваў.

Іван Лучыц-Федарэц як беларускі мовазнаўца, буйны славіст і этымоляг, быў шырока вядомы па-за межамі Беларусі. Працяглы час ён займаў пасаду старшыні этымалягічнай камісіі пры Міжнародным камітэце славістаў.

З 1995 року быў адным з заснавальнікаў, актыўным удзельнікам і старшынём менскага аддзяленьня Заходнепалескага навукова-краязнаўчага таварыства.

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць

  1. ^ БелаПАН. (5 траўня 2011) В Минске состоялась презентация белорусско-латышского и латышско-белорусского словаря (рас.) Open.by Праверана 17 студзеня 2017 г.