|
| Імя пры нараджэньні = Vincent Willem van Gogh
| Дата нараджэньня = [[30 сакавіка]] [[1853]]
| Месца нараджэньня = вёска [[Грот Цундэрт]] у нідэрляндскайнідэрляндзкай [[Брабанцыя|Брабанцыі]], каля мяжы з [[Бэльгія|Бэльгіяй]].
| Дата сьмерці = [[29 ліпеня]] [[1890]]
| Месца сьмерці = [[Овер-сюр-Уаз]], [[Францыя]]
| Працы = Ядучы бульбу, Сланечнікі, Зорная ноч
}}
'''Вінцэнт ван Гог''' ({{мова-nl|Vincent Willem van Gogh}}) ([[30 сакавіка]] [[1853]] — [[29 ліпеня]] [[1890]]) — сусьветна вядомы [[Нідэрлянды|нідэрляндскінідэрляндзкі]] [[мастак]], творчасьць якога належыць да накірунку [[постімпрэсіянізм]]. Фарбы служылі ван Гогу для выражэньня сваіх ўнутраных перажываньняў ў большай ступені, чым у іншых мастакоў. Ня меў прызнаньня сярод сваіх сучасьнікаў, уз нашыясярэдзіны XX ст. і да жцяперашняга часычасу набыўмае вялікую папулярнасьць.
== Дзіцячыя ій юнацкія гады ==
Нарадзіўся [[23 сакавіка]] [[1853]] году ў вёсцы [[Грот Цундэрт]] у нідэрляндскайнідэрляндзкай [[Брабанцыя|Брабанцыі]], каля мяжы з Бэльгіяй. Бацька яго быў [[пратэстантызм| пратэстаскімпратэстанцкім]] [[пастыр]]ам, а маці паходзіла зь сям’і [[мастак]]оў. Апрача яго ў сям’і было яшчэ пяцёра дзяцей: Ганна, Тэа, Элізабэтта, Вільгельм і Карнэлія. У пятнаццаць гадоў скончыў сваю адукацыю. Маляваў зь дзяцінства, але сур’ёзна сутыкнуўся з гэтым мастацтвам у [[Гаага|Гаазе]], дзе, маючы 16 гадоў, працаваў у галерэі. Сюды яго скіравала маці. Напачатку меў цесную сувязь з мастацкай нідэрляндскайнідэрляндзкай традыцыяй, паказваючы асаблівасьці прадметаў праз багацьце гульні сьвятла. Выкарыстоўваў дастаткова цёмную, імпаставую манэру, тыповую, напрыклад, для [[Франс Гальс|Франса Гальса]]. ▼
У [[1873]] ([[1874]]) годзе Вінцэнт ван Гог пачаў працу ў [[лёндан]]скім філіяле галерэі. Тут ён закахаўся ў дачку сваіх гаспадароў — [[Яўгенія Лойер|Яўгенію Лойер]]. Аднак яна, будучы ўжо заручанай, адкідае прапанову сужэнтвасужэнства з боку мастака. Гэтае расчараваньне выклікае дэпрэсію ій нэрвовы ўпадак, у выніку чаго ў [[1876]] годзе ван Гог страчвае працу ў галерэі ій вяртаецца дадому. Гэта былі першыя праявы хваробы нервовайнэрвовай сыстэмы, якая будзе спадарожнічаць яму ўсё жыцьцё. ▼▲Нарадзіўся [[23 сакавіка]] [[1853]] году ў вёсцы [[Грот Цундэрт]] у нідэрляндскай [[Брабанцыя|Брабанцыі]], каля мяжы з Бэльгіяй. Бацька яго быў [[пратэстантызм|пратэстаскім]] [[пастыр]]ам, а маці паходзіла зь сям’і [[мастак]]оў. Апрача яго ў сям’і было яшчэ пяцёра дзяцей: Ганна, Тэа, Элізабэтта, Вільгельм і Карнэлія. У пятнаццаць гадоў скончыў сваю адукацыю. Маляваў зь дзяцінства, але сур’ёзна сутыкнуўся з гэтым мастацтвам у [[Гаага|Гаазе]], дзе, маючы 16 гадоў, працаваў у галерэі. Сюды яго скіравала маці. Напачатку меў цесную сувязь з мастацкай нідэрляндскай традыцыяй, паказваючы асаблівасьці прадметаў праз багацьце гульні сьвятла. Выкарыстоўваў дастаткова цёмную, імпаставую манэру, тыповую, напрыклад, для [[Франс Гальс|Франса Гальса]].
У [[1876]] годзе вярнуўся ў [[ АнгліяАнгельшчына| АнгліюАнгельшчыну]] як інкасатар у адну зь лёнданскіх школ. Уражаны беднасьцю, адмовіўся зьбіраць грошы ій таму ізноў стаў беспрацоўным. ▼▲У [[1873]] ([[1874]]) годзе Вінцэнт ван Гог пачаў працу ў [[лёндан]]скім філіяле галерэі. Тут ён закахаўся ў дачку сваіх гаспадароў — [[Яўгенія Лойер|Яўгенію Лойер]]. Аднак яна, будучы ўжо заручанай, адкідае прапанову сужэнтва з боку мастака. Гэтае расчараваньне выклікае дэпрэсію і нэрвовы ўпадак, у выніку чаго ў [[1876]] годзе ван Гог страчвае працу ў галерэі і вяртаецца дадому. Гэта былі першыя праявы хваробы нервовай сыстэмы, якая будзе спадарожнічаць яму ўсё жыцьцё.
У [[1878]]—[[1880]] гадахгадох, жадаючы дапамагаць бедным і праводзіць місіянэрскую дзейнасьць, Вінцэнт ван Гог становіцца пратэстанскімпратэстанцкім [[казнадзей|казнадзеем]] (абвяшчальнікам навукі), працягваючы сямейныя традыцыі. Ён вучыцца тэалёгіі, але навучаньне для яго было вельмі цяжкім. За дапамогу бедным [[шахцёр]]ам у [[Бэльгія|бэльгійскім]] [[вугальны басэйн|вугальным басэйне]] ў [[Борынаж]] за кошт маёмасьці пратэстанскайпратэстанцкай супольнасьці ў [[1880]] годзе яго звольнілі. ▼▲У [[1876]] годзе вярнуўся ў [[Англія|Англію]] як інкасатар у адну зь лёнданскіх школ. Уражаны беднасьцю, адмовіўся зьбіраць грошы і таму ізноў стаў беспрацоўным.
▲У [[1878]]—[[1880]] гадах, жадаючы дапамагаць бедным і праводзіць місіянэрскую дзейнасьць, Вінцэнт ван Гог становіцца пратэстанскім [[казнадзей|казнадзеем]] (абвяшчальнікам навукі), працягваючы сямейныя традыцыі. Ён вучыцца тэалёгіі, але навучаньне для яго было вельмі цяжкім. За дапамогу бедным [[шахцёр]]ам у [[Бэльгія|бэльгійскім]] [[вугальны басэйн|вугальным басэйне]] ў [[Борынаж]] за кошт маёмасьці пратэстанскай супольнасьці ў [[1880]] годзе яго звольнілі.
== Рашэньне стаць мастаком ==
[[Файл:Vincent_Willem_van_Gogh_128.jpg|thumbміні|leftзьлева|Нацюрморт: ''«Сланечнікі»'', натурморт ([[1888]])]]
Ван Гог выязжаевыяжджае ў [[Брусэль]], дзе вырашае стаць мастаком. У [[1881]] годзе з-за далейшых фінансавых праблем вяртаецца да бацькоў у [[Этэн]]. Там ён стварае першыя карціны, якія пазьней стануць шырока вядомымі (напрыкл.напрыклад «Сейбіт»). У гэты час закахаўся ў сваю стрыечную сястру Кі Вос з дома Стрыкер, муж якой памёр. Нягледзячы на тое, што яна адкідае яго заляцаньні, Вінцэнт выязжаевыяжджае за ёй у [[Амстэрдам]]. Паводзіны ван Гога выклікаюць частыя канфлікты. Пасьля сваркі наконт будучых плянаў, зрывае кантакты з бацькам і пераезжаепераяжджае ў ГагуГаагу. Там вучыцца маляваньню ў АнтонаАнтоніё MauveМаўвэ. У 1882 годзе закахаўся ў Сіен Горнік з г. зв. вулічных жанчын, якая становіцца яго мадэльлю ій сяброўкай па жыцьці. Ціск і абурэньне з боку сям’і выклікаюць у ван Гога нарастаючую дэпрэсію. У гэтым самым годзе зьяўляюцца першыя карціны напісаныя маслам.
У жніўні 1883 году ван Гог адыходзіць ад Сіен, пакідае ГагуГаагу ій накіроўваецца ў Дрэнтэ ў паўночнай Галяндыі. Там, жывучы ў спартанскіх умовах, праводзіць шмат часу на прагулках па ваколіцах, малюючы пэйзажы ій сцэны з жыцьця звычайных людзей. Яму не хапае сродкаў для набыцьця матэрыялаў для маляваньня, што вымушае яго вярнуцца дадому.
Пад канец [[1883]] году згаджаецца з бацькамі ій вырашае пасяліцца ў іх новым доме ў Ное. Там жыве да сьмерці бацькі ў [[1885]] годзе. У гэты пэрыяд былі створаны такія карціны як «Мёртвая натура з адчыненай [[Біблія]]йБібліяй» або, «Ядучы [[бульба|бульбу]]».
У лістападзе [[1885]] году Вінцэнт выязжаевыяжджае ў [[Антвэрпэн]], каб вучыцца ў Каралеўскай акадэміі мастацтваў. У гэты час ён вельмі хварэе, церпіцьтрывае ад [[сіфіліссыфіліс]]у, а хворы страўнік нішчыцца ад недахопу ежы. Ван Гог хутка адмаўляецца ад навукі, бо яго празьмерна індывідуальная тэхніка ня мае прызнаньня ў акадэміі. Расчараваны, ён едзе ў [[Парыж]].
У Парыжы жыве разам з малодшым братам Тэо на Montmartre[[Манмартр]]ы. Вялікае ўражаньне на яго робяць працы [[імпрэсіянізм|імпрэсіяністаў]]. Некаторыя зь іх дапамагаюць ван Гогу, сярод іх: [[Эміль Брэнрад]] i [[Поль Гаген]]. Асабліва пасябраваў з [[Гаген]]ам.
Ван Гога пачынаюць пакідаць сябры ій знаёмыя, калі выпіваючы ўжоён ужо ня зможаможа кантраліравацькантраляваць сваіх паводзін. Вырашае выехаць з ПарыжаПарыжу. У тыя часы панавала захапленьне японскім мастацтвам, якое меў і ван Гог. Таму пераезжаеён пераяжджае ў месца якое б нагадвала яму [[Японія|Японію]].
== Арль ==
[[Файл:Van Gogh - Starry Night - Google Art Project.jpg|thumbміні|leftзьлева|250px|''«[[Зорная ноч]]»'', ([[1889]])]]
У [[1888]] годзе перасяляецца ў [[Арль]] у, [[Праванс]]е. Там цалкам сфармаваўся яго стыль маляваньня, які характэрызуюцьхарактэрныя інтэнсіўныя колеры, якія адбіваюцца ад прадметаў ды кантрасная грубая фактура ій дэфармацыя. Паўстае шмат цудоўных карцін. Ван Гог жадаў зрабіць з АрльАрлю мастацкі цэнтар, пераконвае ў гэтым Поля Гагена, які прыбыў у Арль у кастрычніку [[1888]] году. Ван Гог наймае «жоўты дом», дзе працуе па шаснаццаць гадзін на суткі. Паміж Вінцэнтам і [[Поль Гаген|Гагенам]] здараюцца канфлікты. 23-га сьнежня мела месца сварка, падчасьпадчас якой п’яны ван Гог атакуе Гагена брытвай. Той здолеў уцячы, ван Гог жа адразае сабе кавалак правага вуха. З гэтага моманту галюцынацыі ій нэрвовыя зрывы здараюцца ў яго ўсё часьцей, пераплятаючыся зь пэрыядамі добрага самаадчуваньня ій яснасьці думкі. У гэты час ён стварае найбольш сваіх знакамітых твораў.
У сакавіку [[1889]] году жыхары [[Арль]]Арлю выправажваюцьвыправаджваюць ван Гога з горадагораду. У траўні ён дабраахвотнадобраахвотна лечыцца ў псыхіятрычным шпіталі ў St. RemyСэн-Рэмі. Там яму быў пастаўлены дыягназ эпілепсія, аднак цяпер лічыцца, што ён хварэў на парфірыюпарфіраю.[[Файл:Van-willem-vincent-gogh-die-kartoffelesser-03850.jpg|міні|250пкс|''«Ядучы бульбу»'' (1885), Музэй ван Гога, [[Амстэрдам]]]] Падчас больш спакойных месяцаў, калі хвароба, як выдавалася, адступала, яму дазвалялі пакідаць шпіталь, каб маляваць. У гэты час ван Гог стварае 200 карцін. На пачатку 1890 году была апублікавана першая пазітыўнаяпазытыўная ацэнка яго прац, аўтарам якой быў [[Альбэрт Ар’е]].
Яшчэ раз ван Гог спрабуе пачаць нармальнае жыцьцё. Наведаўшы ў Парыжы любімага брата [[Тэа ван Гог|Тэа]], яго жонку ій сына, [[21 траўня]] [[1890]] году прыязжаепрыяжджае ў [[Овэр-сюр-Уаз]] на поўначы Францыі ій пасяляецца ў гасьцініцыгатэлі. Знаходзіцца пад апекай доктара Гачэта, лекара ій мэценатамэцэната мастакоў. У нанятым пакоі над кавярняй за некалькі дзён стварае каля 70-ці палотнаў. Сярод іх «Поле пшаніцы з крумкачамі», якое лічыцца апошнім творам мастака.
[[27 ліпеня]] [[1890]] году Вінцэнт ван Гог у наплыве дэпрэсіі, выйшаўшы з домадому, з рэвальверарэвальвэру стрэліў сабе ў грудзі. Ён вярнуўся дадому, дзе цэлую ноч праляжаў палячы трубку. Памёр [[1 жніўня]] з-за атрыманых ран, не дазволіўшы аказаць сабе дапамогу.
== Найбольш вядомыя творы ==
| 