Вікіпэдыя

Ёган Готфрыд Гэрдэр: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
34 504 праўкі
д Ёган Готфрыд Гердэр перанесеная ў Ёган Готфрыд Гэрдэр: памылка ў назове
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
34 504 праўкі
вікіфікацыя, стыль, артаграфія, шаблён
Радок 1:
{{Філёзаф
[[Файл:Johann Gottfried Herder.jpg|міні|200пкс|Ёган Готфрыд Гердэр]]
| Імя = Ёган Готфрыд Гэрдэр
 
| Арыгінальнае імя =
'''Гердэр, Ёган Го́тфрыд''' ([[нямецкая мова|па-нямецку]]: Johann Gottfried von Herder) ([[25 жніўня]] [[1744]] – [[18 сьнежня]] [[1803]]) — [[Нямеччына|нямецкі]] [[паэт]], [[крытык]], [[тэоляг]], [[філёзаф]]. Ён быў эстэтыкам і гісторыкам [[культура|культуры]].▼
| Жанчына = <!-- любое значэньне, калі так -->
| Партрэт = Herder_by_Kügelgen.jpg
| Памер = 240пкс
| Апісаньне =
| Імя пры нараджэньні =
| Дата нараджэньня = [[25 жніўня]] [[1744]]
| Месца нараджэньня = Марунгэн, Каралеўства Прусія
| Дата сьмерці = [[18 сьнежня]] [[1803]]
| Месца сьмерці = [[Ваймар]], [[Сьвяшчэнная Рымская імпэрыя]]
| Школа = [[Рамантычны нацыяналізм]]
| Пэрыяд = [[эпоха Асьветніцтва]]
| Кірунак = нямецкая філязофія
| Зацікаўленасьці =
| Ідэі =
| Папярэднікі = [[Ёган Георг Гаман]], [[Імануіл Кант]]
| Наступнікі = [[Людавіт Штур]], [[Георг Вільгельм Фрыдрых Гэгель|Г. В. Ф. Гэгель]], [[Ёган Вольфганг фон Гётэ]]
| Грамадзянства =
| Сайт =
| ВікіКрыніца = :de:s:Johann_Gottfried_Herder
| ВікіКрыніца пераклады на беларускую =
}}
▲'''Гердэр, Ёган Го́тфрыдГотфрыд Гэрдэр''' ([[нямецкая {{мова-de|па-нямецку]]: Johann Gottfried von Herder}}) ([[25 жніўня]] [[1744]] – — [[18 сьнежня]] [[1803]])  — [[Нямеччына|нямецкі]] [[паэт]], [[літаратурны крытык]], [[тэолягбагаслоў]], [[філязофія|філёзаф]]. Ён быў эстэтыкам і гісторыкам [[культура|культуры]].
 
== Біяграфія ==
 
Нарадзіўся ў Марунгэне, невялікім мястэчку ва Ўсходняй Прусіі, у сям'ісям’і школьнага настаўніка. ПасьляПа заканчэньнязаканчэньні школы, знаёмы расейскі вайсковы хірург пераканаў яго заняцца [[мэдыцына|мэдыцынай]]й і адвёз у [[Кёнігсбэрг]]. Але ГердэрГэрдэр прыняў іншае рашэньне і ў [[1762]] паступіў на багаслоўскі факультэт КёнігсбэргскагаКёнігсбэрскага ўнівэрсытэту. Там ён слухаў лекцыі магістра філязофіі [[Імануіл Кант|Імануіла Канта]]. Кант меў вялікі ўплыў на Гэрдэра, аднак іхнія погляды на філязофію і культуру не супадалі.
 
Кант меў вялікі ўплыў на Гердэра, але іх погляды на філязофію і культуру не супадалі.
 
Пасьля Кёнігсбэргу ГердэрГэрдэр пераязжаепераязджае ў [[Рыга|Рыгу]], спалучаючы дзейнасьць сьвятара з пэдагагічнай працай і літаратурнымі заняткамі. ПразПразь пяць гадоў ён пераязжаепераязджае ў [[Парыж]], дзе знаёміцца з ідэямі [[Шарль Люі дэ Мантэск'ё|Шарля дэ Мантэск'ё]], Да-лямбэра[[Жан ля Рон д'Аламбэр|Жана Д'Алямбэра]] і [[Дэні Дыдро]]. У [[1770-я]] гады ён вяртаецца ў [[Нямеччына|Нямеччыну]], стварае трактат «Пра паходжаньне мовы», атрымоўвае прэмію ў Бэрлінскай Акадэміі навук.
 
З [[1784]] па [[1791]] ГердэрГэрдэр выдае сваю асноўную працу па культуралёгіі  — «Ідэі да філязофіі гісторыі чалавецтва».
ПамёрГэрдэр Гердэрпамёр у [[1803]] у [[Ваймар|Ваймары]]ы.
 
== Ідэі ==
 
Яго асноўная праца называецца «Ідэі да філязофіі гісторыі чалавецтва». У ёй ГердэрГэрдэр ставіць пытаньне: што такое [[культура]], у чым яе сэнс і ці спрыяе яна [[шчасьце|шчасьцю]] чалавецтва. Як асьветнік ён лічыць галоўнай асаблівасьцю чалавека яго [[розум|разумнасьць]], якая адрозьнівае людзей ад [[жывёлы|жывёльнага]] сьвету. Розум  — не прынароджаная якасьць, але ён разьвіваецца ў працэсе жыцьцядзейнасьці; разумнасьць дасягаецца. Разьвіцьцё розуму адбываецца ў [[грамадзтва|грамадзтве]], а сувязі чалавека зь іншымі людзьмі забясьпечвае [[слова]], якое ён лічыў найважнейшай асновай [[культура|культуры]].
 
Увогуле, ён выдзяляе тры фундамэнты [[культура|культуры]]: розум, грамадзтва і [[мова|мову]]. Да гэтага дадаюцца [[мастацтва]], рамёствы, сям'ясям’я, [[дзяржава]], [[рэлігія]]. ГердэрГэрдэр разумеў культуру вельмі шырока. Ён падкрэсьлівае значэньне нацыянальных культураў і мовы як паказальніка нацыянальнай спэцыфікі культуры.
 
Сэнс культуры ён бачыць у тым, што яна «мусіць спрыяць разьвіцьцю рэлігіі і гуманнасьці».
 
ГердэрГэрдэр адным зь першых назваў чалавека царом прыроды. У разуменьні культуры ён надаваў вялікае значэньне духоўным фактарам, прыцягваў увагу да неабходнасьці вывучэньня нацыянальных культураў.
 
== Вонкавыя спасылкі ==
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Ёган_Готфрыд_Гэрдэр»