Вікіпэдыя

Валяр’ян Пратасевіч: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
афармленьне
выявы, дапаўненьне, удакладненьне, стыль
Радок 1:
{{Шляхціч
[[Файл:Walerian Protasewicz.PNG|міні|150пкс|Валяр’ян Пратасевіч-Шышкоўскі на Люблінскім сойме (з карціны яна Матэйкі)]]
| Імя = Валяр’ян Пратасевіч
'''Валяр’я́н Пратасе́віч-Шышко́ўскі''' ({{мова-pl|Walerian Protasewicz, Walerian Protaszewicz-Szuszkowski}}; каля [[1505]], маёнтак Шушкова каля [[мястэчка]] [[Крайск]], цяпер вёска [[Лагойскі раён|Лагойскага раёну]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] — [[31 сьнежня]] [[1579]], паводле іншых зьвестак [[1580]], [[Вільня]]) — рымска-каталіцкі й палітычны дзеяч [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]].
| Поўнае імя =
| Арыгінальнае імя =
| Жанчына =
| Партрэт = Valarjan Pratasievič. Валяр’ян Пратасевіч (XIX).jpg
| Шырыня партрэту =
| Подпіс партрэту = В. Пратасевіч. Мастак Я. Марачынскі, [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]]
| Герб =
| Шырыня гербу =
| Подпіс гербу = Герб «[[Дравіца]]»
| Пасады =
| Нарадзіўся = каля [[1505]]
| Месца нараджэньня= [[Шушкова]] [[Менскі павет|Менскага павету]]
| Памёр = {{Памёр|31|12|1579}}
| Месца сьмерці = [[Вільня]]
| Род = [[Пратасевічы]]
| Бацька =
| Маці =
| Жонка =
| Дзеці =
| Рэлігія =
| Рэгаліі =
}}
'''Валяр’я́н Пратасе́віч''' (''Пратасе́віч-Шушко́ўскі''; каля [[1505]], маёнтак [[Шушкова]] каля [[мястэчка]] [[Крайск]] [[Менскі павет|Менскага павету]] — [[31 сьнежня]] [[1579]]<ref>Пратасевіч Валяр’ян // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 464.</ref>, [[Вільня]]) — рэлігійны й дзяржаўны дзяяч [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. [[Пісар вялікі літоўскі]] (з [[1544]]), біскуп [[біскуп луцкі|луцкі]] (з [[1549]]), [[біскуп жамойцкі|жамойцкі]] і [[біскуп віленскі|віленскі]] (з [[1556]])
 
== Біяграфія ==
Прадстаўнік шляхецкага роду [[Пратасевічы|Пратасевічаў]] гербу «[[Дравіца]]». Быў пісарам канцылярыі вялікай княгіні [[Бона Сфорца|Боны]]. З [[1533]] пробашч у [[Крожы|Крожах]]<ref>Валер’ян Пратасевіч-Шушкоўскі // {{Літаратура/Рэлігія і царква на Беларусі|к}}</ref>, адначасна зрабіўся [[канонік]]ам [[Жамойць|жамойцкім]], а ў [[1537]] — [[Вільня|віленскім]].
[[Файл:Skargi8.jpg|зьлева|міні|150пкс|Мэмарыяльная шыльда ў памяць Валяр’яна Пратасевіча-Шышкоўскага ў [[Віленскі ўнівэрсытэт|Вялікім двары Віленскага ўнівэрсытэту]]]]▼
З баярскага роду герба «[[Дравіца]]». Быў пісарам канцылярыі вялікай княгіні [[Бона Сфорца|Боны]]. У [[1533]] стаў [[Жамойць|жамойцкім]] [[канонік]]ам, у [[1537]] — [[Вільня|віленскім]]. У [[1544]] стаў [[Вялікі пісар літоўскі|вялікім пісарам літоўскім]] і сакратаром [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]], да [[1549]] кіраваў рускай канцылярыяй. Удзельнік шэрагу соймаў ВКЛ, займаўся дыпляматычнымі справамі. У [[1547]] прызначаны [[Луцкая дыяцэзія|біскупам луцкім]], у [[1549]] [[Жамойцкая дыяцэзія|жамойцкім]], а ў [[1555]] — [[Віленская дыяцэзія|віленскім]] (афіцыйна з [[1556]]). Супрацьстаяў націску [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]] за часамі яе найвялікшага ўздыму, але ў барацьбе з пратэстантамі не выкарыстоўваў гвалтоўных сродкаў. Паставіў свой подпіс над [[Віленскі прывілей 1563 году|Віленскім прывілеем 1563 року]] аб роўных правах хрысьціянскай шляхты. Быў прыхільнікам аб’яднаньня ВКЛ з [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Каралеўствам Польскім]] на прынцыпах [[фэдэрацыя|фэдэрацыі]], а не інкарпарацыі. У [[1569]] запрасіў у ВКЛ [[езуіты|езуітаў]]. У [[1570]] заснаваў [[віленскі езуіцкі калегіюм]], якому [[Стафан Баторы]] ў [[1578]] надаў правы [[Віленскі ўнівэрсытэт|ўнівэрсытэту]]. Рабіў ахвяраваньні на будаўніцтва касьцёлаў і каталіцкіх навучальных установаў.
 
У [[1544]] атрымаў пасаду [[Пісар вялікі літоўскі|пісара вялікага літоўскага]] і сакратара [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]], да [[1549]] кіраваў рускай канцылярыяй. Удзельнік шэрагу соймаў Вялікага Княства Літоўскага, займаўся дыпляматычнымі справамі.
Паводле тэстамэнту біскупа яго багатая бібліятэка была падараваная бібліятэцы Віленскай калегіі; ацалелыя да нашых дзён кнігі захоўваюцца ў [[Бібліятэка Віленскага ўнівэрсытэту|бібліятэцы Віленскага ўнівэрсытэту]]. Пахаваны ў [[Катэдральны сабор Сьвятога Станіслава (Вільня)|віленскім Катэдральным саборы]].▼
 
У [[1547]] атрымаў прызначэньне [[Луцкая дыяцэзія|біскупа луцкага]], у [[1549]] [[Жамойцкая дыяцэзія|жамойцкага]], а ў [[1555]] — [[Віленская дыяцэзія|віленскага]] (афіцыйна з [[1556]]).
 
Супрацьстаяў націску [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]] за часамі яе найвялікшага ўздыму, але ў барацьбе з пратэстантамі не выкарыстоўваў гвалтоўных сродкаў. Паставіў свой подпіс над [[Віленскі прывілей 1563 году|Віленскім прывілеем 1563 року]] аб роўных правах хрысьціянскай шляхты.
 
Быў прыхільнікам аб’яднаньня Вялікага Княства Літоўскага з [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Каралеўствам Польскім]] на прынцыпах [[фэдэрацыя|фэдэрацыі]], а не інкарпарацыі. Люблінскую унію ([[1569]]) ад імя В. Пратасевіча падпісаў ягоны прадстаўнік А. Р. Мялескі.
 
У [[1569]] запрасіў у Вялікае Княства Літоўскае [[езуіты|езуітаў]]. У [[1570]] заснаваў [[Віленскі езуіцкі калегіюм]], якому [[Стэфан Баторы]] ў [[1578]] надаў правы [[Віленскі ўнівэрсытэт|ўнівэрсытэту]]. Рабіў ахвяраваньні на будову касьцёлаў і каталіцкіх навучальных установаў.
 
У [[1570-я]] пераканаў перайсьці ў каталіцтва сваіх апанэнтаў князёў [[Радзівілы|Радзівілаў]]. Сын [[Мікалай Радзівіл «Чорны»|М. Радзівіла «Чорнага»]] [[Юры Радзівіл (біскуп)|Юры]] зрабіўся ў [[1574]] ягоным каад’ютарам (памочнікам-намесьнікам).
 
▲Паводле тэстамэнту біскупа яго[[тастамэнт]]у багатая бібліятэка былаВ. падараванаяПратасевіча бібліятэцыперайшла Віленскайда бібліятэкі Віленскага калегіікалегіюму; ацалелыя да нашых дзён кнігі захоўваюцца ў [[Бібліятэка Віленскага ўнівэрсытэту|бібліятэцы Віленскага ўнівэрсытэту]]. ПахаваныПахавалі біскупа ў [[Катэдральны саборкасьцёл Сьвятога Станіслава (Вільня)|віленскімВіленскім Катэдральным саборыкасьцёле]].
 
== Галерэя ==
<center><gallery widths=150 heights=150>
Файл:Valarjan Pratasievič. Валяр’ян Пратасевіч (XVIII).jpeg|Валяр’ян Пратасевіч. Невядомы мастак, [[XVIII стагодзьдзе|XVIII ст.]]
Файл:Valarjan Pratasievič. Валяр’ян Пратасевіч (XVIII, Vilnia).jpg|Валяр’ян Пратасевіч. Фрэска ў [[Віленскі ўнівэрсытэт|Вялікім двары Віленскага ўнівэрсытэту]], [[XVIII стагодзьдзе|XVIII ст.]]
Файл:Valarjan Pratasievič. Валяр’ян Пратасевіч (1836-1837).jpg|Валяр’ян Пратасевіч. Невядомы мастак, [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]]
▲[[Файл:Skargi8.jpg|зьлева|міні|150пкс|Мэмарыяльная шыльда ў памяць Валяр’янаВ. Пратасевіча-Шышкоўскага ў [[Віленскі ўнівэрсытэт|Вялікім двары Віленскага ўнівэрсытэту]]]]
</gallery></center>
 
== Крыніцы ==
{{Зноскі}}
 
== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* Валер'ян Пратасевіч-Шушкоўскі // {{Літаратура/Рэлігія і царква на Беларусі}}
* Wileński słownik biograficzny,. — Bydgoszcz, 2002,. ISBN 83-87865-28-1.
* Protasevičius-Šuškovskis Valerijonas // Lietuvių dvasinikai kūrėjai. Kūriniai. Gyvenimai / Sudarytojas Ričardas Jakutis, vyr. red. kun. Vaclovas Aliulis.. — Vilnius: Poli, 2000. — 728 с. — 2000 экз. — ISBN 9986-511-10-0. — С. 678.
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Walerian Protasewicz}}
 
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Пратасевіч-Шышкоўскі, Валяр’ян}}
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Валяр’ян_Пратасевіч»