Кашталян: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
афармленьне
Радок 1:
[[Файл:Kanut Rusiecki - Kaštalan. Канут Русецкі - Кашталян.jpeg|міні|Кашталян. Акварэль [[Канут Русецкі|К. Русецкага]]]]
'''Кашталян''' ({{мова-la|castellum}} — замак) — пасада ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].
 
'''Кашталян''' ({{мова-la|castellum|скарочана}}  — замак) — пасада ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].
Пасада кашталяна зьявілася ў [[13 стагодзьдзе|XIII стагодзьдзі]] ў [[Польшча|Польшчы]]. Пачаткова загадваў [[замак|замкам]], войскам у ім ды меў пэўныя судовыя функцыі (на Мазоўшчыне спрабавалі зьмяніць назву на «''грададзержца''», але беспасьпяхова). На пачатку [[14 стагодзьдзе|XIV стагодзьдзя]] страціў практычную ўладу на карысьць новаўведзеных гарадзкіх [[стараста]]ў. На нейкі час захаваў судзейства, але разглядаў толькі забойствы, калі ня быў знойдзены забойца. У [[1454]] годзе страціў і гэтае права.
 
Пасада кашталяна зьявілася ў [[13 стагодзьдзе|XIII стагодзьдзі]] ў [[ПольшчаКаралеўства Польскае|ПольшчыКаралеўстве Польскім]]. Пачаткова загадваў [[замак|замкам]], войскам у ім ды меў пэўныя судовыя функцыі (на Мазоўшчыне спрабавалі зьмяніць назву на «''грададзержца''», але беспасьпяхова). На пачатку [[14 стагодзьдзе|XIV стагодзьдзя]] страціў практычную ўладу на карысьць новаўведзеных гарадзкіх [[старастастароста]]ў. На нейкі час захаваў судзейства, але разглядаў толькі забойствы, калі ня быў знойдзены забойца. У [[1454]] годзе страціў і гэтае права.
 
Пасада, аднак, засталася, а ў выніку павелічэньня гарадоў павялічвалася і колькасьць гарадзкіх кашталянаў.
Радок 12 ⟶ 14:
Кашталян ня меў акрэсьленых функцыяў, у службовай герархіі займаў месца пасьля [[Ваявода|ваяводы]] (акрамя кашталяна кракаўскага).
У адсутнасьць ваяводы на [[Вялікае Княства Літоўскае|Літве]] кашталян склікаў соймік галаўнога павету ваяводзтва і старшынаваў на ім. Пры скліканьні [[Паспалітае рушэньне|паспалітага рушэньня]] зьбіраў шляхту з галоўнага павету (у Польшчы — з павету, ці ваколіц гораду) і перадаваў яе пад кіраўніцтва [[ваявода|ваяводы]].<ref>[[Уладзіслаў Вяроўкін-Шэлюта]]. Кашталян // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 79.</ref>.
 
Кашталян ня мог спалучаць пасады [[Ваявода|ваяводы]], [[вялікі маршалак|вялікага маршалка]], [[канцлер]]а і [[падскарбі]]я, а таксама [[гарадзкі старастастароста|гарадзкога старастыстаросты]] ці [[бурграф]]а на сваёй тэрыторыі. Затое мог, як і ваявода, стаць [[гетман]]ам.
 
== Крыніцы ==