Юзэф Аляксандар Ябланоўскі: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д артаграфія |
дапаўненьне, артаграфія, стыль |
||
Радок 2:
| Імя = Юзэф Аляксандар Ябланоўскі
| Поўнае імя =
| Арыгінальнае імя =
| Жанчына =
| Партрэт = Juzef Alaksandar Jabłanoŭski. Юзэф Аляксандар Ябланоўскі (XVIII).jpg
| Партрэт =Józef Aleksander Jabłonowski 1.PNG▼
| Шырыня партрэту =
| Подпіс партрэту = Ю. А. Ябланоўскі. Невядомы мастак, [[XVIII стагодзьдзе|XVIII ст.]]
| Герб = Herb Jabłonowskich.PNG
| Шырыня гербу =
| Подпіс гербу = Герб «[[Прус ІІІ (герб)|Прус ІІІ]]»
| Пасады =
{{Шляхціч/Пасада
| Пасада = [[
| Герб =
| Пасьлядоўнасьць пасады =
Радок 18:
| Пачатак пэрыяду = [[1744]]
| Заканчэньне пэрыяду = [[1755]]
| Папярэднік = [[Пётар Павал Сапега]]
| Наступнік = [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]]
}}
{{Шляхціч/Пасада
| Пасада = [[ваяводы наваградзкія|
| Герб =
| Пасьлядоўнасьць пасады =
Радок 32:
}}
| Імя пры нараджэньні =
| Нарадзіўся =
| Месца нараджэньня = [[
| Памёр =
| Месца сьмерці = [[Ляйпцыг|Ліпск]]
| Род = [[Ябланоўскія]]
| Бацька = [[Аляксандар Ян Ябланоўскі]]
| Маці =
| Жонка = [[Караліна Тэрэза Радзівіл]] <br /> [[Францішка Вікторыя
| Дзеці =
| Колер =
| Колер загалоўку =
}}
'''Юзэф Аляксандар Ябланоўскі''' ({{мова-pl|Józef Aleksander Jabłonowski}}; {{Нарадзіўся|4|2|1711}}, [[Тыхомель]] на [[Валынь|Валыні]] — {{Памёр|1|3|1777}}, [[Ляйпцыг|Ліпск]]) — дзяржаўны дзяяч [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], гісторык, бібліёграф, мэцэнат мастацтва. [[Стольнік вялікі літоўскі]] ([[1744]]—[[1755]]), [[ваявода наваградзкі]] ([[1755]]—[[1772]]), сябра шматлікіх эўрапейскіх акадэміяў і навуковых таварыстваў.
== Біяграфія ==
З магнацкага роду [[Ябланоўскія|Ябланоўскіх]] гербу «[[Прус ІІІ (герб)|Прус ІІІ]]», сын [[Аляксандар Ян Ябланоўскі|Аляксандра Яна]] і Тэафіліі зь [[Сяняўскія|Сяняўскіх]].
Атрымаў хатнюю адукацыю, падарожнічаў па [[Францыя|Францыі]], [[Італія|Італіі]], [[Нямеччына|Нямеччыне]], [[Галяндыя|Галяндыі]], [[Ангельшчына|Ангельшчыне]]. Неаднаразова абіраўся [[Пасол соймавы|паслом]] на соймы.
Пад час другога панаваньня [[Станіслаў Ляшчынскі|Станіслава Ляшчынскага]] быў яго прыхільнікам. Зьяўляўся паслом ад яго да францускага Людвіка XV. У [[1743]] ад імпэратара Кароля VII атрымаў тытул князя. Пасьля першага падзелу Рэчы Паспалітай сышоў з сэнатарскага ўраду.▼
У [[1740]] ажаніўся з Каралінай Радзівіл, дачкой канцлера вялікага літоўскага [[Караль Станіслаў Радзівіл (канцлер вялікі літоўскі)|К. С. Радзівіла]], што дало яму магчымасьць набыць маёнткі і пасады ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]]<ref name="evkl">[[Валерый Пазднякоў|Валеры Пазднякоў]]. Ябланоўскі Юзаф Аляксандр // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 774.</ref>.
Напісаў некалькі значных прац па гісторыі. Дзякуючы яго прапанове і фінансаваньню ў [[Парыж]]ы ў [[1772]] годзе выйшаў вядомы атлас ''Rizziego-Zannoniego'', першы польскі атлас «''Carte de Pologne...''»▼
▲
Заснаваў у [[1774]] ва унівэрсытэце ў [[Ляйпцыг|Ліпску]] Навуковае Таварыства Ябланоўскіх (лац. Societas Jablonoviana), якое існуе да сёньня. У [[18 стагодзьдзе|18 стагодзьдзі]] выдавала яно працы па гісторыі Польшчы, матэматыцы, эканоміцы.▼
Падтрымліваў [[Барская канфэдэрацыя|Барскую канфэдэрацыю]], па паразе якой адмовіўся ад пасады наваградзкага ваяводы, каб ня ўдзельнічаць у санкцыянаваньні [[першы падзел Рэчы Паспалітай|першага падзелу Рэчы Паспалітай]]<ref name="evkl"/>.
Здоляў выключыць з забароненых прац досьледы [[Мікалай Капэрнік|Мікалая Капэрніка]], папулярызаваў яго працы. У [[1761]] выкупіў маёнтак у [[Чарнолесьсе|Чарнолесьсі]] каб захаваць памяць пра [[Ян Каханоўскі|Каханоўскага]].▼
== Дзейнасьць ==
▲Напісаў некалькі значных
▲Заснаваў у [[1774]] ва
▲
Напісаў: «Ostafi... tudzież nauka o wierszach i wierszopisach polskich» ([[1751]], вершам), «Museum Polonum» ([[1752]]), «L’Empire des Sarmates» ([[1748]]) і працы па генэалёгіі.
Меў рэзыдэнцыі ў [[Падхорцы|Падхорцах]] каля [[Стрый|Стрыю]], Ябланове
== Крыніцы ==
{{Зноскі}}
== Літаратура ==
{{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
== Вонкавыя спасылік ==
{{Шаблён:Наваградзкія ваяводы}}
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ябланоўскі, Юзэф Аляксандар}}
[[Катэгорыя:Стольнікі вялікія літоўскія]]
[[de:Józef Aleksander Jabłonowski]]
| |||