Крывічы: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д робат дадаў: lt:Krivičiai |
дапаўненьне, выява, стыль |
||
Радок 1:
{{Іншыя значэньні|Крывічы (неадназначнасьць)}}
[[Файл:Kryvičy. Крывічы (XV).jpg|міні|300пкс|Мініятура [[Радзівілаўскі летапіс|Радзівілаўскага летапісу]]: «Ад іх жа і крывічы сядзяць на верх [[Волга|Волгі]], і на верх [[Дзьвіна|Дзьвіны]], на верх [[Дняпро|Дняпра]]. Іх жа горад ёсьць [[Смаленск]]»]]
'''Крывічы́''' (гістарычна '''крэвы''', магчыма ''скрэвы''<ref>{{Літаратура/Старажытная Беларусь|к}}</ref>) — буйная этнічная супольнасьць [[сярэднявечча]], якая займала тэрыторыі ад верхняга [[Панямоньне|Панямоньня]], сярэдняга ды верхняга [[Прыдзьвіньне|Прыдзьвіньня]], верхняга [[Падняпроўе|Падняпроўя]] ды [[Паволжа]], а таксама басэйны рэк [[Вялікая (рака)|Вялікай]] ды [[Ловаць|Ловаці]].
Паводле зьвестак розных пісьмовых крыніцаў, крывічам належалі тэрыторыі, дзе пазьней утварыліся [[Полацкае княства|Полацкае]], [[Смаленскае княства|Смаленскае]] ды [[Пскоўскае княства|Пскоўскае]] княствы. Крывічы
== Назва ==
Існуе некалькі меркаваньняў датычна паходжаньня [[этнонім
Найбольш аргумэнтаванай выглядае гіпотэза, згодна зь якой этнічны назоў паходзіць ад імя мітычнага пачынальніка пэўнай рэлігійнай традыцыі — найвышэйшага сьвятара ''[[Крывэ|Крыва (Крыва-Крывейтэ)]]'', культ якога быў уласьцівы большасьці [[балты|балцкіх]] народаў. Гэтую вэрсію падтрымлівалі [[Гэрард Мілер|Г. Мілер]], [[Мікалай Карамзін|М. Карамзін]], [[Тэадор Нарбут|Т. Нарбут]], [[Адам Кіркор|А. Кіркор]], [[Міхал Касторскі|М. Касторскі]], [[Павал Трацьцякоў|П. Трацьцякоў]], [[Валянтын Сядоў|В. Сядоў]], [[Барыс Рыбакоў|Б. Рыбакоў]], [[Дзьмітры Мачынскі|Дз. Мачынскі]], [[Герасім Лебедзеў|Г. Лебедзеў]], [[Эдвард Зайкоўскі|Э. Зайкоўскі]], [[Уладзімер Тапароў|У. Тапароў]] і інш. Паводле іншых вэрсіяў назва паходзіць ад слова «крэўныя» — блізкія
== Паходжаньне ==
Паводле найбольш распаўсюджанага меркаваньня, крывічы сфармаваліся ў выніку асыміляцыі прышлымі славянамі мясцовых балцкіх і заходнефінскіх плямёнаў, паступова славянізаваных
Тым часам шэраг навукоўцаў уважаюць крывічоў за балцкі этнас, роднасны [[літва|літве]], [[латышы|латышам]], [[латгалы|латгалам]], [[прусы|прусам]], [[яцьвягі|яцьвягам]], [[жамойты|жамойтам]], які ў выніку культурнага ўплыву зь першай паловы ІХ ст. пачаў пераходзіць на славянскую мову
== Гісторыя ==
Першы ўспамін пра крывічоў (відаць, пскоўскіх) зьмяшчаецца ў [[Аповесьць мінулых часоў|Аповесьці мінулых часоў]] і датуецца [[859]] годам. Яны ўдзельнічалі ў паходах [[Алег]]а ([[907]]) і [[Ігар]]а ([[944]]) супраць [[Бізантыя|Бізантыі]].
У канцы [[X стагодзьдзе|X ст.]] на тэрыторыі расьсяленьня крывічоў склалася [[Полацкае княства]], насельніцтва якога называлася крывічамі ў летапісах пад [[1127]], [[1129]], [[1140]], [[1162]] гадамі<ref>[[Георгі Штыхаў|Георгій Штыхаў]]. Крывічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 270.</ref>.
Апошнія згадкі непасрэдна пра крывічаў адносяцца да [[1128]] году, аднак назвы «крывіцкі», «Крывія» захаваліся да нашага часу. Так, у [[латыская мова|латыскай мове]] слова «Крыевія» (''Krievija'') азначае [[Расея]], адпаведна «Балткрыевія» (''Baltkrievija'' — Белая Крыевія) — [[Беларусь]].▼
Назва «Крывіцкія землі» захоўваліся ў асобных выпадках за тэрыторыяй паўночнай Беларусі да 1-й чвэрці [[XIV стагодзьдзе|XIV ст.]]<ref>[[Георгі Штыхаў|Георгій Штыхаў]]. Крывічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 270—271.</ref>
▲
Ад [[этнонім]]а «крывічы», відаць, паходзяць назвы вёсак на [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзеншчыне]], [[Менская вобласьць|Меншчыне]], [[Віцебская вобласьць|Віцебшчыне]] і ў іншых мясьцінах Беларусі<ref>[[Георгі Штыхаў|Георгій Штыхаў]]. Крывічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 271.</ref>.
== Глядзіце таксама ==
Радок 30 ⟶ 37:
== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Старажытная Беларусь}}
* {{Літаратура/Гісторыя Беларусі (у кантэксьце сусьветных цывілізацыяў)}}
* [http://jivebelarus.net/our-heritage/krivichy.html Беларускія плямёны. Крывічы] // [[Ян Станкевіч|Станкевіч Я.]] Гістарычныя творы. — Мн.: «Энцыклапедыкс», 2003. — 776 с.
* [[Аляксей Дзермант]]. [http://kryuja.org/artykuly/dziermant/kryviczy.html Крывічы. Гістарычна-этнагенетычны нарыс] // «Druvis»
* Krzywiczanie // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|4}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/806 806]
| |||