Чарніцы: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д r2.7.1) (робат дадаў: udm:Кудымульы |
|||
Радок 1:
{{Іншыя значэньні|Чарніцы (неадназначнасьць)}}
{{Таксанамічная інфармацыя
|Назва = Чарніцы
|Выява = Bieszczady Flora.jpg
|Подпіс да выявы = Ягады чарніц
|Надцарства =
|Царства = [[Расьліны]]
|Падцарства =
|Група =
|Разьдзел =
|Падразьдзел =
|Надтып =
|Тып =
|Падтып =
|Нададдзел =
|Аддзел = [[Кветкавыя расьліны|Пакрытанасенныя]]
|Пададдзел =
|Надкляса =
|Кляса = [[Двудольныя]]
|Падкляса =
|Інфракляса =
|Надатрад =
|Надпарадак =
|Атрад =
|Парадак = [[Верасакветкавыя]]
|Падатрад =
|Падпарадак =
|Інфраатрад =
|Інфрапарадак =
|Надсямейства =
|Сямейства = [[Верасовыя]]
|Падсямейства =
|Трыба =
|Падтрыба =
|Род = [[Вакцыніюм]]
|Падрод =
|Сэкцыя =
|Від = Чарніцы
|Віды =
|Падвід =
|Падвіды =
|Бяз рангу =
|Лацінская назва = Vaccinium myrtillus ([[Карл Лінэй|L.]])
|Даччыныя таксоны =
|Назва разьдзелу даччыных таксонаў =
|Мапа =
|Шырыня мапы =
|Подпіс мапы =
|Commons = Vaccinium myrtillus
|ITIS = 23605
|NCBI = 180763
}}
'''Чарні́цы''' ({{мова-la|Vaccinium myrtillus}}) - невялічкі вельмі галінасты куст з доўгім карэньнем ды зялёнымі трохі срэбрыстымі галінамі. Лісьцё на зіму ападае. Кветкі растуць па-адзінку (рэдка па дзьве) на кароткіх ножках.
== Этымалёгія назвы ==
== Біялягічнае апісаньне ==
[[Выява:Illustration Vaccinium myrrtillus0.jpg|міні|зьлева|220пкс|Чарніцы. Батанічная ілюстрацыя з кнігі О.В. Тамэ, 1885]]
Плод — чорна-сіняя ягада, куляпадобнай формы, зьлёгку прыціснутая каля верхавіны. Мякаць ягады сакавітая, чырвона-фіялетавая, з шматлікім дробным насеньнем.
Квітнее ў [[травень|траўні]] – на пачатку [[ліпень|ліпеня]]. Сьпее ў ліпені – [[жнівень|жніўні]].
Расьце вялікімі зарасьнікамі ў лясах разам з [[папараць|папарацьцю]], [[суніцы|суніцамі]], [[брусьніцы|брусьніцамі]].
У [[Беларусь|Беларусі]] расьце паўсюдна.
== Хімічны склад ==
Ягады чарніц утрымліваюць да 12% кандэнсаваных дубільных рэчываў, антацыяны, арганічныя кіслоты, цукар, пектынавыя рэчывы, вітаміны C, B, карацін.
== Збор і захоўваньне ==
Зьбіраюць плады цалкам сьпелыя, зрываючы іх рукамі ці счэсваючы спэцыяльным мэталічным грэбнем-гарлачом. У апошнім выпадку ягады заўсёды маюць прымешка лісьця, якое потым выдзьмухваецца.
Сушаць ягаду ў печках альбо на сонцы, пакуль яны не перастануць зьбірацца ў камякі пры сьціску. Добра высушаныя ягады ня пэцкаюць рук.
== Выкарыстаньне ==
Ужываецца ў складзе гарбаты, кісялю й узвару. Пірог з чарніцамі — распаўсюджаная кулінарная страва.
У [[народная мэдыцына|народнай мэдыцыне]] сушаныя ягады спажываюць пры [[панос]]е. Адвар лісьця п'юць пры болях у cтраўніку, [[цукровая хвароба|цукровай хваробе]].
Ягады вельмі карысныя для зроку, таксама зь ix робяць лекі для вачэй.
Дзякуючы наяўнасьці
== Чарніцы ў гісторыі, паэзіі й культуры ==
{{Верш|Са мною першае каханьне
ў чарніцах —
Дзяўчынка пасталелая мая.
He ягады —
а вочы чараўнічыя
Мне бачны ў тых далёкіх днях...
О, як яны сьляплялі сьвет мой белы —
Hя бачыў я нічога,
апроч іх!
Здавалася, як дзьве чарнічкі сьпелыя,
На гольцы шчасьця будзем удваіх...
He, не збылося —
праз гады мы разам
Схіляемся над нерушам чарніц.
Ты — мой абраз. I вечаровым часам
Прад ім адным магу я ўпасьці ніц...
|Яўген Хвалей}}
== Літаратура ==
# {{Кніга
|аўтар = Манина Л.
|частка =
|загаловак = Лекарственные растения
|арыгінал =
|спасылка =
|адказны =
|выданьне = 4-е
|месца = Минск
|выдавецтва = Наука и техника
|год = 1968
|том =
|старонкі = 161-163
|старонак = 340
|сэрыя =
|isbn =
|наклад = 55 000
}}
== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.nn.by/?c=ar&i=40497 Чарніцы будуць пастаўляць у Італію і Кітай]\\ «Наша Ніва», 1 лiпеня 2010
{{Накід:Батаніка}}
[[Катэгорыя:Ягады]]
[[Катэгорыя:Лекавыя расьліны]]
[[ar:عنب الأحراش]]
| |||