Вікіпэдыя

Язэп Руцкі: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д дзяяч
вікіфікацыя, выявы, дапаўненьне, удакладненьне
Радок 4:
| Арыгінальнае імя =
| Жанчына =
| Партрэт = JosephJazep RutskyRucki. Язэп Руцкі.jpg
| Шырыня партрэту =
| Подпіс партрэту = Язэп Руцкі
| Герб = This is Joseph Rutsky's family arms.jpg
| Шырыня гербу =
| Подпіс гербу = гербГерб Вужака«[[Вуж (герб)|Вуж]]»
| Пасады =
{{Шляхціч/Пасада
| Пасада =
| Пасада = Протаархімандрыт Ордэна базылянаў сьвятога Язафата
| Сьцяг =
| Герб =
| Пасьлядоўнасьць пасады = 1
| Рымскі лік пасьлядоўнасьці = I
| Пачатак пэрыяду = [[1617]]
| Заканчэньне пэрыяду = [[1621]]
| Папярэднік =
| Наступнік = [[Леў Крэўза Ржавускі]]
}}
{{Шляхціч/Пасада
| Пасада = Уніяцкі Мітрапаліт кіеўскі, галіцкі йі усяеўсяе Русі
| Сьцяг =
| Герб =
Радок 37:
| Папярэднік =
| Наступнік =
| Імя пры нараджэньні = Іван (Ян) Вельямін-Руцкі
| Нарадзіўся = [[1574]]
| Месца нараджэньня =
| Месца нараджэньня = [[Файл:Pogon White Ruthenia.png|{{{1|25px}}}|Сьцяг Вялікага княства Літоўскага]] маёнтак [[Рута]] ля [[Новагародак|Новагародку]], [[Вялікае княства Літоўскае]]
| Памёр = [[5 лютага]] [[1637]]
| Месца сьмерці = {{Сьцяг Польшчы}} [[Дэрмань]], [[Каралеўства Польскае]]
| Род = [[Руцкія]]
| Бацька = [[Фэлікс Руцкі]]
| Маці = [[Багуміла Корсакз [[Корсакі|Корсакаў]]
| Жонка =
| Дзеці =
| Рэлігія =
| Рэлігія = [[кальвінізм]], [[каталіцтва]] (спачатку [[рымскі абрад|заходняга абраду]], пасьля [[бізантыйскі абрад|бізантыйскага]])
| Рэгаліі =
| Колер =
| Колер загалоўку =
}}
'''Язэп Руцкі'''<ref>Таксама: '''Ёсіф Руцкі'''</ref> (у сьвеце '''Іван Фэліксавіч Вельямін-Руцкі'''; [[1573]] або [[1574]]<ref>[[Уладзімер Кароткі|Уладзімір Кароткі]]. Руцкі (Велямін-Руцкі) Іосіф // {{Літаратура/ЭВКЛ|2}} С. 522.</ref>, маёнтак [[Рута]] лякаля [[Новагародак|Новагародку]] — [[5 лютага]] [[1637]], [[Дэрмань]], цяпер [[Ровенская вобласьць]], [[Украіна|Украіны]]) — беларускі пісьменьнік і рэлігійны дзяяч РэчыУніяцкай Паспалітайцарквы, трэцістваральнік [[СьпісБазыляны|Базылянскага уніяцкіхордэна]]. мітрапалітаў[[Протаархімандрыты Ордэна базылянаў сьвятога Язафата|ўніяцкіПротаархімандрыт мітрапалітОрдэна базылянаў сьвятога Язафата]] ([[1617]]—[[1621]]), стваральнік [[БазыльянскіКіеўскія ордэнўніяцкія мітрапаліты|БазыльянскагаМітрапаліт ордэнакіеўскі, галіцкі й усяе Русі]]. Лічыў сябе(з [[Русіны|русінам1613]]{{Няма крыніцы}}).
 
Язэп Руцкі — адзін з ініцыятараў стварэньня асобнай літоўскай (беларускай) уніяцкай патрыярхіі.
 
== Дзяцінства й адукацыя ==
БыўЗ сынамшляхецкага Фэліксароду Руцкага (?-[[1590Руцкія|Руцкіх]]) гербу «[[вужакаВуж (герб)|ВужакаВуж]]», йсын Фэлікса (?—[[1590]]) і Багумілы з [[Корсакі|Корсакаў]]. Прозьвішча паходзіць ад маёнтку Рута. Бацькі былі кальвінскага веравызнаньня, але іхнысвайго сынсына ІванІвана (ЯнЯна) быў ахрышчаныахрысьцілі ў [[праваслаўе]]. У [[1580-я]] навучаўся ў новагародзкіх [[анабаптызм|анабаптыстаў]] Ліцынія, Майсея, Цімоха, пасьля — ў [[Вільня|Віленскай]] кальвінскай школе. Пазьней навучаўся ў [[Прага|Праскім]] [[Карлаў унівэрсытэт|Карлавым]] (ад [[1590]]) і ў [[Вюрцбурскі ўнівэрсытэт|Вюрцбурскім]] (у [[1593]]—[[1596]]) унівэрсытэтах. У [[1592]] пад уплывам [[езуіты|езуітаў]] у Празе перайшоў у [[рымаРымска-каталіцтвакаталіцкая царква|каталіцтва заходняга абраду]], за што быўмаці пазбаўленыпазбавіла маціяго спадчыны.
 
Каля [[1600]] паступіў у [[Грэцкі калегіюм]] ў [[Рым]]е і перайшоў ува [[уніяцтва|ўсходні абрад]]. У [[16021603]] прызначаны кіраўнікомрэктарам Віленскае ўніяцкае сэмінарыі<ref name="evkl523">[[Уладзімер Кароткі|Уладзімір Кароткі]]. Руцкі (Велямін-Руцкі) Іосіф // {{Літаратура/ЭВКЛ|2}} С. 523.</ref>. У [[1605]] падрыхтаваў навукова-пэдагагічны трактат «Дыскурс», у якім абгрунтаваў неабходнасьць сур’ёзных рэформаў у галіне адукацыі й выхаваньня. Прапанаваў пераймаць досьвед замежных адукацыйных устаноўустановаў і імкнуцца стварыць магчымасьці для атрыманьня добрай адукацыі ў межах ВКЛ[[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], удасканальваючы свае адукацыйныя ўстановы. У [[1606]] выехаў у [[Масква|Маскву]] да цара [[Ілжэдзьмітры I|Дзьмітрыя]], прапаноўваў яму накіроўваць юнакоў у ВКЛ для навучаньня. Тады ж разам з [[кармэліты|кармэлітам]] Паўлам няўдала спрабаваў зьдзейсьніць падарожжа ў [[Пэрсія|Пэрсію]], пасьля чаго вярнуўся ў ВКЛ.
 
== Царкоўная дзейнасьць ==
{{Галерэя
[[6 верасьня]] [[1607]] пайшоў у ўніяцкі манастыр. [[1 студзеня]] [[1608]] Іван Руцкі прыняў манаскі пастрыг пад імем Язэп. У тым самым годзе высьвечаны на дыякана, пасьля на прэсьвітэра. Выдаў «Тэзісы», скіраваныя супраць [[пратэстанцтва]].▼
|Назва = <small>Патрэты Язэпа Руцкага</small>
|Памер =
|Пазыцыя = right
|Файл:Jazep Veljamin Rucki. Язэп Вельямін Руцкі.jpg|Гравюра [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]] з даўняга патрэта
|Файл:Jazep (Jocif) Rucki. Язэп (Ёсіф) Руцкі.jpeg|Невядомы мастак, [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]]
}}
 
▲[[6 верасьня]] [[1607]] пайшоў уува ўніяцкі манастыр. [[1 студзеня]] [[1608]] Іван Руцкі прыняў манаскі пастрыг пад імем Язэп. У тым самым годзе высьвечаны на дыякана, пасьля на прэсьвітэра. Выдаў «Тэзісы», скіраваныя супраць [[пратэстанцтва]].
У ліпені [[1608]] прызначаны заступнікам кіеўскага мітрапаліта [[Іпаці Пацей|Іпація Пацея]], што выклікала канфлікт з герархамі [[Віленскі Траецкі манастыр|Віленскага Траецкага манастыру]] — [[Самуль Сянчыла|Самулем Сянчылам]] і [[Баўтрамей Рашкоўскі|Баўтрамеем Рашкоўскім]]. У [[1609]] прызначаны архімандрытам Віленскага Траецкага манастыру, мусіў абараняць яго ад нападаў праваслаўных. За сваю дзейнасьць падвергся замаху віленскага месьціча [[Максім Шэмбель|Максіма Шэмбеля]].▼
 
▲У ліпені [[1608]] прызначаны заступнікам кіеўскага мітрапаліта [[Іпаці Пацей|Іпація Пацея]], што выклікала канфлікт з герархамі [[Віленскі Траецкі манастыр|Віленскага Траецкага манастыру]] — [[Самуль Сянчыла|Самулем Сянчылам]] і [[Баўтрамей Рашкоўскі|Баўтрамеем Рашкоўскім]]. У [[1609]] прызначаны архімандрытам Віленскага Траецкага манастыру, мусіў абараняць яго ад нападаў праваслаўных. За сваю дзейнасьць падвергсяЯ. замахуРуцкага віленскагавіленскі месьцічамесьціч [[Максім Шэмбель|Максіма Шэмбеля]] учыніў на яго замах.
 
Схіліў да ўніяцтва [[Рыгор Трызна|Рыгора Трызну]] й [[Ян Мялешка|Яна Мялешку]]. Разам зь імі ды [[Язафат Кунцэвіч|Язафатам Кунцэвічам]] заснаваў манастыры ў [[Быцень|Быцені]], [[Жыровічы|Жыровічах]], Наваградку. [[16 чэрвеня]] [[1612]] прызначаны галіцкім япіскапам. Далучыў да вуніі [[Менскі Ўзьнясенскі манастыр]].
 
Пасьля сьмерці Іпація Пацея ў [[1613]] прызначаны 3-м уніяцкім мітрапалітам Кіеўскім.
 
== Творы ==
Актыўна ўдзельнічаў у літаратурнай палеміцы зь [[Мялеці Сматрыцкі|Мялеціем Сматрыцкім]], у адказ на палемічныя трактаты якога выдаў «Двайную вайну» і «Экзамэн абароны» (абодва [[1621]]). Пісаў на [[Старабеларуская мова|старабеларускай]] і [[старапольская мова|старапольскай]] мовах<ref name="evkl523"/>.
 
Пакінуў багатую эпісталярную спадчыну, бараніў ідэі хрысьціняскага адзінства.
 
== Крыніцы і заўвагі ==
{{Зноскі}}
 
== Літаратура ==
* [[Іван Саверчанка]]. Апостал яднання і веры: Язэп Руцкі. — Мн.: «Навука і тэхніка», 1994. ISBN 5-343-1330-9.
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
 
{{Пачатак блёку}}
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Язэп_Руцкі»