Быдгашч: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д робат дадаў: vi:Bydgoszcz
стыль, артаграфія, пунктуацыя, выпраўленьне спасылак
Радок 51:
| Колер = {{Колер|Польшча}}
}}
'''Бы́дгашч''' ({{мова-pl|Bydgoszcz}}, {{мова-de|Bromberg}}) — горад у цэнтральнай [[Польшча|Польшчы]], над ракой [[Брда]] і [[Вісла]]й. Быгдашч зьяўляецца адміністрацыйным цэнтрам [[Куяўска-Паморскае ваяводзтва|Куяўска-Паморскага ваяводзтва]], і зьяўляецца самым буйным горадам ваяводзтва.
 
Быдгашч зьяўляецца адным з самых вялікіх гарадоў Польшчы (8 па колькасьцьколькасьці насельніцтва, 10 па плошчы паверхні). Горад зьяўляецца эканамічным, культурным і навуковым цэнтрам краіны: тут знаходзяцца [[Унівэрсытэт Казіміра Вялікага|Ўнівэрсытэт Казіміра Вялікага]], [[Унівэрсытэт Тэхналягічна-Прыродныпрыродны ўнівэрсытэт імя Яна і Ежы Сьнядэцкіх]], [[Музычная Акадэміяакадэмія (БыдгошчБыдгашч)|Музычная Акадэміяакадэмія]] і некалькі вышэйшых школаў, а так саматаксама [[КаледжКоледж Унівэрсытэтаунівэрсытэта Мікалая Каперніка]]. У горадзе знаходзіцца сядзіба старасты [[Быдгашцкі павет|Бышгашцкага павету]], а так саматаксама гарадзкога павету. Тут, так сама,таксама знаходзіцца ''Куяўска-Паморскі Ўрад''. З [[2004]] годагоду горад стаў сталіцай ''Быдгашчскай дыяцэзіі''. Акрамя гэтага тут знаходзіцца ''ваяводзкі адміністрацыйны суд''.
 
Быдгашч уваходзіць у [[Зьвяз Польскіхпольскіх Мэтраполіймэтраполій]] і [[Зьвяз Польскіхпольскіх Гарадоўгарадоў]].
 
Рэгіён, у якім знаходзіцца Быдгашч, называецца «''паўночныяПаўночныя куявыКуявы''» і гістарычна зьвязаны з [[Вялікапольска]]й.
 
== Прырода ==
Праз горад цячэ рака Брда, якая ўпадае ў Віслу ў Быдгашчы, так саматаксама тут цячэ невялікая рака ''Фліс'', якая перасякае ''Грунвальдзкую вуліцу''. З усіх бакоў горад абкружаны [[Лес|лясамі]], большасьць зь якіх зьяўляецца сасновымі, але на паўночным усходзе сустракаюцца ліставыя лясы.
 
БыдгошчБыдгашч адносіцца да польскіх гарадоў з самай вялікай колькасьцю паркаў у Польшчы (874 га, другое места пасьля [[Варшава|Варшавы]]). Тут знаходзіцца самы вялікі гарадзкі парк у Польшчы (''Мысьляцінак'', 830 га).
 
== Дэмаграфія ==
Насельніцтва гораду налічвае 350 315 чалавек ([[жнівень]] [[2008]] годагоду), але гэта лічба ўтрымлівае толькі людзей якія жывуць тут пастаянна, іншыя падлікі даюць лічбу 361 222 чалавек (з якіх 191 983 жанчыны). Насельніцтва працаздольнага ўзросту складае 235 572 чалавекі, дапрацаздольнага ўзросту 61 118 чалавек, пэнсійнага ўзросту – 64 532 чалавекі. У [[2007]] годзе колькасьць насельніцтва амаль не зьмянілася (натуральны прырост склаў -102 чалавекі). Але ў апошнія гары вызначылася тэндэнцыя зьмяншэньня колькасьць насельніцтва горада, якая выклікана старэньнем насельніцтва Быдгашча, а так сама паступовым перасяленьнем у прыгарады, а так сама ў іншыя рэгіёны краіны і [[Эўрапейскі Зьвяз|Эўрапейскага Зьвязу]].
 
== Гісторыя ==
Паводле навуковых дасьледаваньняў, першыя чалавечыя паселішчы на тэрыторыі Быдгашчу ўзьніклі [[1038]] годзе. Першая гістарычная згадка аб быдгашцкім кашталяне ''Suzzlaus de Budegac'' датуецца [[1238]] годам. У [[12 стагодзьдзе|ХІІ]] стагодзьдзі тут быў пабудаваны касьцёл. Горад стаяў на важным гандлёвым шляху, што выклікала яго разьвіцьцё.
 
У раньнім [[Сярэднявечча|Сярэднявеччы]] каля Быдгашча прайшла мяжа ''Куяваў'', і ў [[13 стагодзьдзе|ХІІІ]] стагодзьдзі горад быў часткова заселены крыжакамі. [[19 красавіка]] [[1346]] годагоду [[КазімірКазімер ІІІIII Вялікі]] дае гораду гарадзкія правы. У [[16 стагодзьдзе|XVI стагодзьдзі]] горад багацеў на гандлі збожжам і сольлю, а колькасьць насельніцтва ў [[17 стагодзьдзе|XVIІ стагодзьдзі]] дасягнула 5 000 чалавек. У [[1555]] годзе Быдгашч атрымаў прывілей на пасяленьне габрэяў.
 
У [[1772]]—[[1806]] і [[1815]]—[[1920]] г.г. Быдгашч належыў [[Прусія|Прусіі]] ( з [[1807]] да [[1815]] г.г. , быў сталіцай дэпартамэнта ''Познанскага княства'').
 
У [[1773]] годзе быў пабудаваны ''Быдгашцкі канал'', які злучыў рэкі Брда і ''Натэца'' (у выніку злучыў Віслу і [[Одра|Одру]]). З [[19 стагодзьдзе|ХІХ стагодзьдзя]] праз горад прайшла [[чыгунка]] да [[Піла (Польшча)|Пілы]] і далей да [[Бэрлін]]а, [[Гданьск]]а, [[Торунь|Торуня]] і [[Інавроцлаў|Інавроцлава]]. У [[19 стагодзьдзе|ХІХ стагодзьдзі]] Быдгашч стаў практычна поўнасьцю нямецкім горадам, і пасьля [[1920]] году тут была буйная нацыянальная нямецкая абшчына.
Радок 77 ⟶ 78:
У межах Польшчы Быдгашч апынуўся пасьля [[20 студзеня]] [[1920]] году, калі ў горад увайшлі польскія войскі згодна з [[Вэрсальская дамова|Вэрсальскай дамовай]]. Існаваньне ў Быдгашчы моцнага нямецкага гарнізона, вымусіла польскія войскі спыніцца ў 3 км ад горада. Аднак хутка горад быў заняты палякамі. У складзе Польшчы Быдгашч уваходзіў ў склад ''Познанскага ваяводзтва'', а потым ''Торунскага'' (да [[1939]] году).
 
[[3 верасьня]] 1939 году ў горадзе пачаліся баі польскіх войскаў з нямецкімі дывэрсантамі, якіх падтрымлівала нямецкае насельніцтва. Пасьля ўваходу ў горад нямецкіх войскаў, горад, пад назваў ''Бромберг'', быў далучаны да [[РайхТрэці райх|Райху]]у. Пад час [[Другая Сусьветная вайна|Другой Сусьветнай вайны]] было забіта 37 тыс. жыхароў горада.
 
У [[1945]] годзе Быдгашч стаў сталіцай ''Паморскага ваяводзтва''. З [[1 студзеня]] [[1999]] году Быдгашч стаў адміністрацыйным цэнтрам [[Куяўска-Паморскае ваяводзтва|Куяўска-Паморскага ваяводзтва]].