Тэлеграф: розьніца паміж вэрсіямі

'''Тэлегра́ф''' ([[грэцкая мова|па-грэцку]]: ''tele'' –— “далёка” + ''grapho'' –— “пішу”) –— прыстасаваньне для перадачы інфармацыі, пераважна тэкставай на вялікія адлегласьці.

[[ImageВыява:OptischerTelegraf.jpg|rightміні|133px133пкс|thumb|Аптычны тэлеграф]]

У [[1792]] годзе ў [[Францыя|Францыі]] [[Клод Шап]] стварыў сыстэму перадачы бачнай інфармацыі, якая атрымала назву “Аптычны тэлеграф”. У звыклым выглядзе гэта быў ланцуг аднолькавых будынкаў, з разьмешчанымі на дахах тычкамі з рухомымі папярочкамі, якія будавалісьбудаваліся уў межах бачнасьці адно ад другога. Тычкі з рухомымі папярочкамі –— сэмафор –— кіраваліськіраваліся пры дапамозе тросаў апэратарамі ў будынках. Шап стварыў табліцу кодаў, дзе кожнаўкожнай літары алфавіта адпавядала вызначаная фігура, утвараемаяякая ўтваралася сэмафорам, у залежнасьці ад становішча папярочак адносна тычкі. Сыстэма Шаппа дазваляла перадаваць паведамленьні на хуткасьці два словы за хвіліну і хутка распаўсюдзіласьраспаўсюдзілася па [[Эўропа|Эўропе]]. У [[Швэцыя|Швэцыі]] ланцуг станцый аптычнага тэлеграфа дзейнічаў да [[1880]] года.

Адна зь першых спроб стварыць сродак сувязі з выкарыстаньнем электрычнасьці адносіцца да другой паловы [[XVIII стагодзьдзе|XVIII стагодзьдзя]], калі Лесаж у [[1774]] годзе пабудаваў у [[Жэнева|Жэневе]] электрастатычны тэлеграф. У [[1798]] годзе [[Гішпанія|гішпанскі]] вынаходнік [[Фрасіска дэ Сальва]] стварыў уласную канструкцыю электрастатычнага тэлеграфа. Потым, у [[1809]] годзе [[Германія|нямецкі]] вучоны [[Самуіл Томас Земерынг]] пабудаваў электрахімічны тэлеграф.

Першы электрамагнітны тэлеграф стварыў [[Расея|расейскі]] вучоны [[Павел Шылінг]] у [[1832]] годзе. Ён распрацаваў код, у якім кожнай літары алфавіта адпавядала камбінацыя сымбаляў, якая магла праяўляцца чорнымі і белымі кругамі на тэлеграфным апараце. Пазьней электрамагнітны тэлеграф быў пабудаваны ў Германіі [[Карл Гаўс|Карлям Гаўсам]] і [[Вільгельм Вэбер|Вільгельмам Вэберам]] ([[1833]] год), у Вялікабрытаніі –— Кукам і Ўітсанам ([[1837]] год), а ў [[ЗША]] электрамагнітны тэлеграф быў запатэнтаваны Морзэ ў [[1837]] годзе. Тэлеграфныя апараты Шылінга, Гаўса –Вэбера-Вэбера, Кука – -Уітсана адносяцца да электрамагнітных апаратаў стрэлачнага тыпа, а апарат Морзэ да электрамэханічных. Вялікай заслугай Морзэ зьяўляецца вынаходніцтва тэлеграфнага кода, дзе літары алфавіта прадстаўлены камбінацыяй кропак і ціры ([[код Морзэ]]). Камэрцыйнае выкарыстаньне электрычнага тэлеграфа было пачата ў [[Лёндан]]е ў [[1837]] годзе.

У [[1843]] годзе брытанскі фізык [[Аляксандар Бэйн]] запатэнтаваў сваю канструкцыю электрычнага тэлеграфа, якая дазваляла перадаваць выявы па дроце. Апарат Бэйна лічыцца першай факс-машынай. У [[1855]] годзе італьянскі вынаходнік [[Джавані Казэлі]] стварыў аналягічную прыладу, якое назваў “пантэлеграф” і прапанаваў яго для камэрцыйнага выкарыстаньня.

[[7 траўня]] [[1895]] года расейскі навукоўца [[Аляксандар Папоў]] на паседжаньні Расейскага Фізыка-Хімічнага Таварыства прадэманстраваў прыладу, якую ён назваў “навальніцаадметчык”, які рэгістраваў [[электрамагнітныя хвалі]]. Гэта прылада лічыцца першым радыёпрыймальнікам. У [[1897]] годзе пры дапамозе апаратаў бяздротавай тэлеграфіі Папоў ажыцьцявіў прыём і перадачу паведамленьняў паміж берагам і вайсковым караблём. У [[1899]] годзе Папоў мадэрнізаваў свой апарат, цяпер прыём сыгналаў (кодам Морзэ), ажыцьцяўляўся на слухаўкі апэратара.

У [[1872]] годзе францускі вынаходнік [[Жан Бадо]] стварыў тэлеграфны апарат шматразовага дзеяньня, які мог перадаваць па аднаму дроту два і болей паведамленьня ў адзін бок. Акрамя таго ён стварыў тэлеграфны код ([[код Бадо]]), які потым атрымаў сусьветнае распаўсюджваньне і атрымаў назву Міжнародны Тэлеграфны Код №1 (ІТА1). Мадыфікаваная вэрсія МТК№1 атрымала назву МТК№2 (ІТА2). Далейшае разьвіцьцё тэлеграфнага апарата Бардо прывяло да ўзьнікненьня [[тэлепрынтар]]аў ([[тэлетайп]]аў). У гонар Бадо атрымала назву адзінка хуткасьці перадачы інфармацыі –— [[Бод]].