Вікіпэдыя

Сяргей Заранка: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д робат: разьмяшчэньне шаблёну Накід
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
34 504 праўкі
стыль, артаграфія, вікіфікацыя, інтэрвікі, шаблён
Радок 1:
{{Мастак
'''Заранка, Сяргей''' мастак,(06.10. [[1818]] года, [[Ляды]] - 01.01.[[1871]] года., [[Масква]]).
| Імя = Сяргей Заранка
| Партрэт = Zaryanko.jpg
| Памер = 245пкс
| Апісаньне = Партрэт работы Аляксея Колесава
| Імя пры нараджэньні =
| Дата нараджэньня = 24 верасьня ([[6 кастрычніка]]) [[1818]]
| Месца нараджэньня = [[Ляды]], [[Магілёўская губэрня]]
| Дата сьмерці = 20 сьнежня ([[1 студзеня]]) [[1871]]
| Месца сьмерці = [[Масква]], [[Расейская імпэрыя]]
| Нацыянальнасьць =
| Грамадзянства =
| Заняткі = [[жывапіс]]
| Вучоба =
| Плынь =
| Працы =
| Узнагароды =
}}
'''Сяргей Канстантынавіч Заранка''' (24 верасьня ([[6 кастрычніка]]) [[1818]], [[Ляды]], зараз [[Дубровенскі раён|Дубровенскага раёна]], [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]] — 20 сьнежня ([[1 студзеня]]) [[1871]], [[Масква]], [[Расейская імпэрыя]]) — знакаміты жывапісец-партрэтыст.
 
== Біяграфія ==
 
=== Дзяцінства ===
Прозьвішча Заранка пайшло ад беларускага імя плянэты Венэры, якая з'яўляецца на небе, яшчэ да ўсходу сонца, на зары.
Нарадзіўся ў маёнтку князя Ксаверыя Любамірскага [[Ляды]] Магілёўскай губэрні (цяпер [[Дубровенскі раён]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]]). У сярэдзіне 1820 х гг. сям’я Заранкаў атрымала «вольную» і пераехала ў Пецярбург, дзе таленавіты хлопец ўладкаваўся на службу да князёў Галіцыных. Па адных зьвестках атрымаў папярэдняе мастацкае навучаньне у Аўрорына, дыякана Траецкага падворка, а па іншых ў сяле Сафонаўка, Вышневалоцкага павета, у школе Венецыянава, які дапамог яму ўладкавацца ў акадэмічную майстэрню пэйзажыста М. Вараб’ёва. Вучыўся ў 3-й Санкт-Пецярбурскай гімназіі і адначасова, як пабочны, ў Акадэміі Мастацтваў, дзе аказваў значныя посьпехі.
Такую мянушку давалі чалавеку за яго стараннасьць, працавітасьць — уставаў зараньня, на зары.
 
Нарадзіўся Сяргей у маёнтку князя [[Ксаверы Любамірскі|Ксаверыя Любамірскага]] [[Ляды]] Магілёўскай губерні (цяпер [[Дубровенскі раён]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]]). У сярэдзіне 1820 х гг. сям’я Заранкаў атрымала «вольную» і пераехала ў Пецярбург, дзе таленавіты хлопец ўладкаваўся на службу да князёў Галіцыных. Па адных зьвестках атрымаў папярэдняе мастацкае навучаньне у Аврорына, дыякана Траецкага падворка, а па іншых ў сяле Сафонаўка, Вышневалоцкага ўезда, у школе Венеціянава, які дапамог яму ўладкавацца ў акадэмічную майстэрню пейзажыста М. Вараб’ёва. Вучыўся ў 3-й С.-Пецярбургскай гімназіі і адначасова, як пабочны, ў Акадэміі Майстэрстваў, дзе аказваў значныя посьпехі. З раньняга дзяцінства Заранка адчуваў матэрыяльны прыгнёт і ўжо ў пятнаццаць гадоў павінен быў зарабляць грошы, каб падтрымліваць сям'юсям’ю. Тая жа матэрыяльная незабясьпечанасьць прымушала мастака прымаць месца настаўніка маляваньня перш у Дваранскім палку, а затым у Маскоўскай вучэльні жывапісу. Малодшыя браты: Мікалай – — мастак, Васіль – — мастак, Юзік – — архітэктар; вучыліся і скончылі Акадэмію, але заўчасна памёрлі маладымі. Заранка пакутаваў хваробай вачэй і адзінпэўны час быў амаль сьляпы. ПотымНеўзабаве зрок вярнуўся зроктолькі на адно вока, а ў другім зрабілася «цёмная вада», так што ён працаваў заўсёды з адным вокам, чытаў, пісаў і не ўжываў акуляраў да самой сьмерці.
 
=== Першыя ўзнагароды ===
[[16 траўня]] [[1836,]] 18 гадоў зроду,году атрымаў срэбны медаль 3-й ступені за перспектыўнуюпэрспэктыўную карціну "Фельдмаршальская«Фэльдмаршалская зала ў Зімовым Палацы"». У гэтым жа годзе яму былобыла дадзенаўручаная грашовая прэмія за партрэт з натуры.
 
Праз два годы, [[30 верасьня]] [[1838]] году, Заранка атрымоўвае званьне пазакляснага мастака. [[14 студзеня]] [[1842]] годагоду срэбны медаль 1-й ступені, а ў сакавіку таго жа года Акадэмія даручыла яму працу на званьне акадэміка: "Унутранасць«Унутранасьць ПецярбургскайПецярбурскай Мікольскай царквы ў верхнім паверсе"». Гэта вядомая карціна ў Рускім МузеіРасейскім Музэі напісаная ў 1842-1843 1842—1843 гг. Падаўшы у Акадэмію сваю карціну, Заранка зьвярнуўся з прашэньнем, просячы выдаць яму гэтую карціну, каб ён мог яе прадаць. Акадэмія карціны не вярнула, але прызначыла мастаку прэмію ў памеры 300 рублёў з "«сумы, прызначанай на ўхвалу мастакоў"».▼
Праз два годы, 30 верасня 1838 года, Заранка атрымоўвае званьне пазакласнага мастака.
 
У 1843 г. годзе Заранка ненадоўга пераязджае ў Маскву, дзе служыць настаўнікам маляваньня ў Аляксандраўскім сірочым інстытуце і ў Маскоўскай палацавай архітэктурнай вучэльні, малюе абразы для розных цэркваў.▼
▲14 студзеня 1842 года срэбны медаль 1-й ступені, а ў сакавіку таго жа года Акадэмія даручыла яму працу на званьне акадэміка: "Унутранасць Пецярбургскай Мікольскай царквы ў верхнім паверсе". Гэта вядомая карціна ў Рускім Музеі напісаная ў 1842-1843 гг. Падаўшы у Акадэмію сваю карціну, Заранка зьвярнуўся з прашэньнем, просячы выдаць яму гэтую карціну, каб ён мог яе прадаць. Акадэмія карціны не вярнула, але прызначыла мастаку прэмію ў памеры 300 рублёў з "сумы, прызначанай на ўхвалу мастакоў".
 
У восеньУвосені 1846  г. мастака пераводзяць у [[Санкт-Пецярбург]]. Тут ён сур'ёзнасур’ёзна прыняўся за партрэтны жывапіс, выкладае маляваньне ў Дваранскім палку (з 1851  г. КонстанцінаўскіКанстантынаўскі кадэцкі корпус). На акадэмічнай выставе 1849  г. з'явілісязьявіліся два пышныхстракатых партрэтапартрэты яго працыпэндзлю: генералагенэрала Ламноўскага і сьпевакасьпявака О. Пятрова (Рускі Музей ). ▼
▲У 1843 г. Заранка ненадоўга пераязджае ў Маскву, дзе служыць настаўнікам маляваньня ў Аляксандраўскім сірочым інстытуце і ў Маскоўскай палацавай архітэктурнай вучэльні, малюе абразы для розных цэркваў.
 
=== Ступень прафэсара ===
▲У восень 1846 г. мастака пераводзяць у Пецярбург. Тут ён сур'ёзна прыняўся за партрэтны жывапіс,выкладае маляваньне ў Дваранскім палку (з 1851 г. Констанцінаўскі кадэцкі корпус). На акадэмічнай выставе 1849 г. з'явіліся два пышных партрэта яго працы: генерала Ламноўскага і сьпевака О. Пятрова (Рускі Музей ).
У [[1850]] годзе Заранка хадайнічае аб заданьні Акадэміяй праграмы на званьне прафесарапрафэсара гістарычнага жывапісу. Акадэмія МайстэрстваўМастацтваў задавальняе жаданьне свайго таленавітага вучня, прызначыць яму праграму. Але Заранка не выканаў гэтай карціны і атрымаў званьне прафесарапрафэсара ў тым жа [[1850]] годзе за партрэт віцэ-прэзідэнта Акадэміі графа Ф. П. Талстога. Такім чынам мастак атрымаў званьне мастака і акадэміка "«па класеклясе жывапісу перспектыўнай"пэрспэктыўнай» і які жадаў стаць прафесарампрафэсарам "«гістарычнага жывапісу"», быў удастоены гэтага званьня за партрэт. З'яўленьнеЗьяўленьне партрэтаў Заранкі на выставе 1850 годагоду было выдатнай нечаканасьцю. Водгукі сучаснікаўсучасьнікаў аб партрэтах Заранкі дзівяць сваёю хвалою: "Дагэтуль мы не чулі аб Заранка, і раптам ён выставіў партрэты , засяродзіў на сабе ўвага ўсёй сталіцы і прымусіў гаварыць аб сабе", "Я гавару рашуча і сьцьвярджальна, што спадар Заранка геній, што лепшых партрэтаў не было са часу вынаходства партрэтнага жывапісу і быць не можа, таму што працы Заранкі дасканаласьць у поўным значэньні гэтагасваім словы"ухваленьнем. Далей, партрэты Заранкі характарызаваліся, як "«ажыўленьне натуры"», сьцьвярджалася, што ён "«даказаў паданьнем жывой натуры, што натура вышэй усяго"», і што ён "«стварыў цалкам новы род партрэтнага жывапісу, які можна назваць пластычнай рэчаіснасьцю. Партрэты Заранкі жывуць і дыхаюць. Ён паведамляе дзіўную жвавасьць вачам"». Такое захопленае дачыненьне да партрэтаў зьмянілася да канца 60-х і пачатку 70-х прама процілеглым. Даказвалася, што " перспектыўны«пэрспэктыўны жывапісец заставаўся і ў партрэтах перспектыўнымпэрспэктыўным жывапісцам, і можа быць менавіта гэтаму боку, гэтаму перспектыўнамупэрспэктыўнаму малюнку твараў, гэтай мундзірнасьці і безтыповасьці іх абавязаны быў Заранка ў 50-х гадах сваёю вядомасьцю"». ▼
 
У Пецярбурзе мастак пражыў дзесяць гадоў і напісаў свае лепшыя партрэты: Танеева (1853), пецярбургскагапецярбурскага "гарадскога«гарадзкога галовы"» І. П.  Лесьнікова, С. М.  Галіцына (1857), сям'ісям’і Турчанінавых,сям'і сям’і Латкіных (у інтэр'ерыінтэр’еры) і іншых. ▼
▲У 1850 годзе Заранка хадайнічае аб заданьні Акадэміяй праграмы на званьне прафесара гістарычнага жывапісу. Акадэмія Майстэрстваў задавальняе жаданьне свайго таленавітага вучня, прызначыць яму праграму. Але Заранка не выканаў гэтай карціны і атрымаў званьне прафесара ў тым жа 1850 годзе за партрэт віцэ-прэзідэнта Акадэміі графа Ф.П.Талстога. Такім чынам мастак атрымаў званьне мастака і акадэміка "па класе жывапісу перспектыўнай" і які жадаў стаць прафесарам "гістарычнага жывапісу", быў удастоены гэтага званьня за партрэт. З'яўленьне партрэтаў Заранкі на выставе 1850 года было выдатнай нечаканасьцю. Водгукі сучаснікаў аб партрэтах Заранкі дзівяць сваёю хвалою: "Дагэтуль мы не чулі аб Заранка, і раптам ён выставіў партрэты , засяродзіў на сабе ўвага ўсёй сталіцы і прымусіў гаварыць аб сабе", "Я гавару рашуча і сьцьвярджальна, што спадар Заранка геній, што лепшых партрэтаў не было са часу вынаходства партрэтнага жывапісу і быць не можа, таму што працы Заранкі дасканаласьць у поўным значэньні гэтага словы". Далей, партрэты Заранкі характарызаваліся, як "ажыўленьне натуры", сьцьвярджалася, што ён "даказаў паданьнем жывой натуры,што натура вышэй усяго", і што ён "стварыў цалкам новы род партрэтнага жывапісу,які можна назваць пластычнай рэчаіснасьцю. Партрэты Заранкі жывуць і дыхаюць. Ён паведамляе дзіўную жвавасьць вачам". Такое захопленае дачыненьне да партрэтаў зьмянілася да канца 60-х і пачатку 70-х прама процілеглым. Даказвалася, што " перспектыўны жывапісец заставаўся і ў партрэтах перспектыўным жывапісцам, і можа быць менавіта гэтаму боку, гэтаму перспектыўнаму малюнку твараў, гэтай мундзірнасьці і безтыповасьці іх абавязаны быў Заранка ў 50-х гадах сваёю вядомасьцю".
▲У Пецярбурзе мастак пражыў дзесяць гадоў і напісаў свае лепшыя партрэты: Танеева (1853), пецярбургскага "гарадскога галовы" І.П. Лесьнікова, С.М. Галіцына (1857), сям'і Турчанінавых,сям'і Латкіных (у інтэр'еры) і іншых.
 
У 1855 годзе ў Академіі Акадэміі адкрылася вакансія прафесарапрафэсара перспектыўнагапэрспэктыўнага жывапісу. У той жа час Заранка быў выкладчыкам маляваньня ў Дваранскім палку (КанстанцінаўскаяКанстантынаўская вучэльня) і ён пачаў хадайнічаць аб прызначэньні яго на гэту пасаду. Аднак, з'яўляючысязьяўляючыся выдатным майстрам, прызнаным лідэрам цэлага кірунку ў жывапісе, Заранка так і неня змогздолеў дамагчыся права выкладаць у Акадэміі. У студзені 1856  г. ён змушаны быў пагадзіцца прыняць пасаду старэйшага прафесарапрафэсара Маскоўскай вучэльні жывапісу і скульптуры, зрабіўшыся там з 1859 інсьпектарамінспэктарам вучэльні. Як педагог Заранка зрабіў значны ўклад ў фармаваньне расейскай школы жывапісу. Існавала "школа Заранкі" і яго методыка выкладаньня. Вядучыя маскоўскія мастакі 1860-1870-х гг. - жанрысты і партрэтысты - былі яго вучнямі: У. Е. Макоўскій, У. Г. Пяроў, У. У. Пукіраў, Л. І. Соламаткін і інш. У яго вучыліся і землякі — [[Міхал Эльвіра Андрыёлі]], Ф. Хадаровіч, В. Сляндзінскі.
 
У 1865 годзе Заранка быў выкліканы ў С.Санкт-Пецярбург, каб выконваць партрэты імператарскайімпэратарскай сям'ісям’і для Эрмітажа. Над гэтаю замоваю ён працаваў пяць гадоў.
 
У 1870 годзе зноў вярнуўся у Маскву, дзе раптоўна памёр ад разрыва сэрца, пакінуўшы сваю сям'юсям’ю ў вялікай патрэбе. Пахаваны на могілках найстаражытнага ў Маскве Аляксеяўскага жаночага манастыра, заснаванага ў 14 стагодзьдзі ў Красным Сяле.
 
== Творчасьць ==
Як пэдагог Заранка зрабіў значны ўклад ў фармаваньне расейскай школы жывапісу. Існавала «школа Заранкі» і яго мэтодыка выкладаньня. Вядучыя маскоўскія мастакі 1860—1870-х гг. — жанрысты і партрэтысты — былі яго вучнямі: У. Е. Макоўскій, У. Г. Пяроў, [[Васіль Пукіраў]], Л. І. Саламаткін і інш. У яго вучыліся і землякі — [[Міхал Эльвіра Андрыёлі]], Ф. Хадаровіч, В. Сляндзінскі.
 
==== Рукапісная спадчына ====
''РУКАПІСНАЯ СПАДЧЫНА:''
 
Арыгінальны мыслярмысьляр, Заранка пакінуў занатоўкі пад назовам "«Кіраўніцтва да жывапісу"» і шэраг артыкулаў, нататак і "«меркаваньняў"» па тэорыі мастацтва і мастацкай педагогіцы.
 
* «Ответ г. Погодину» - — «Современная летопись», 1864, №20, май, с. 14-15.
 
==== Партрэты ====
''ІНТЭР'ЕРЫ:''
 
Заранка напісаў каля 100 партрэтаў якія захоўваюцца ў музеяхмузэях Расеі і Беларусі. Сіла лепкі, падабенства, дбайная распрацоўка драбнюткіх падрабязнасьцяў, цудоўная перадача асвятленьняасьвятленьня дзівяць у партрэтах Заранкі .▼
''ПАРТРЭТЫ:''
 
▲Заранка напісаў каля 100 партрэтаў якія захоўваюцца ў музеях Расеі і Беларусі. Сіла лепкі, падабенства, дбайная распрацоўка драбнюткіх падрабязнасьцяў, цудоўная перадача асвятленьня дзівяць у партрэтах Заранкі .
* «М.  Ю.  Лермонтов в сюртуке Тенгинского пехотного полка.» Масло. 1842(?), музей ИРЛИ; // Лермонтовская энциклопедия / АН СССР. Ин-т рус. лит. (Пушкин. Дом); Науч.-ред. совет изд-ва "«Сов. Энцикл." » — М.: Сов. Энцикл., 1981.  — Паміж с. 592—593.
 
==== Абразы ====
 
* С.Санкт- Пецярбургскі 2-гі кадэцкі корпус (былы Артылерыйскі і Інжынерны шляхецкі кадэцкі корпус), "«Іканастас"».▼
''АБРАЗЫ:''
 
▲* С.- Пецярбургскі 2-гі кадэцкі корпус (былы Артылерыйскі і Інжынерны шляхецкі кадэцкі корпус), "Іканастас".
 
* Царскасельскі Сафійскі Сабор.
 
* Царква ў будынку вучэльні Лісінского Лісінскага лясьніцтва ў Лісіна-Корпус Тосьненскага раёна , 1846  г..
 
== Літаратура: ==
* В. Г. Перов. М., 1934. Наши учителя. с.176,181.▼
 
* Смирнов Г. Сергей Константинович Зарянко 1818-18701818—1870. М . Искусство. 1951.▼
▲* В.Г.Перов. М., 1934. Наши учителя. с.176,181.
* Марціновіч А. Акадэмік жывапісу з мястэчка Ляды / А. Марціновіч // Бел. мінуўшчына. – — 1997. - — №6. – — с. 47.▼
 
* Марціновіч А. Позірк праз смугу гадоў: Сяргей Заранка (1818 - 18711818—1871), мастак. / А. Марціновіч // 63.3(4Беи) Марціновіч А. У часе прасветленыя твары. – — Мн., 1999. – — с. 366–380366—380. ▼
▲* Смирнов Г. Сергей Константинович Зарянко 1818-1870. М . Искусство. 1951.
* Муратов А.  М.  Сергей Константинович Зарянко (1818—1870): Художник, педагог, теоретик искусства. СПб.: Дмитрий Буланин, 2003.▼
 
* Муратов А. М. С.  К.  Зарянко (1818-18701818—1870). Жизненный путь. СПб., 1995▼
▲* Марціновіч А. Акадэмік жывапісу з мястэчка Ляды / А. Марціновіч // Бел. мінуўшчына. – 1997. - №6. – с. 47.
* Муратов А.  М.  Теория искусства и педагогическая деятельность С.  К.  Зарянко. СПб., 1995▼
 
* Муратов А.  М.  Сергей Зарянко. М., 2004. Художники русского салона. СПб., 2004 (с соавт.)▼
▲* Марціновіч А. Позірк праз смугу гадоў: Сяргей Заранка (1818 - 1871), мастак. / А. Марціновіч // 63.3(4Беи) Марціновіч А. У часе прасветленыя твары. – Мн., 1999. – с. 366–380.
 
▲* Муратов А. М. Сергей Константинович Зарянко (1818—1870): Художник, педагог, теоретик искусства. СПб.: Дмитрий Буланин, 2003.
 
▲* Муратов А. М. С. К. Зарянко (1818-1870). Жизненный путь. СПб., 1995
 
▲* Муратов А. М. Теория искусства и педагогическая деятельность С. К. Зарянко. СПб., 1995
 
▲* Муратов А. М. Сергей Зарянко. М., 2004. Художники русского салона. СПб., 2004 (с соавт.)
 
==Спасылкі==
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Sergey Zaryanko}}
* [http://museum.bsu.by/main.asp?uid=74 Нацыянальны Мастацкі музей Рэспублікі Беларусь]
 
* [http://www.tretyakovgallery.ru/russian/exposit/index.php Третьяковская галерея в Лаврушинском переулке]
 
* [http://hermitagemuseum.org/html_Ru/05/hm5_1_17.html The State Hermitage Museum Hermitage History]
 
* [http://next.feb-web.ru/feb/lermenc/lre-vkl/Lre592-1.htm (ФЭБ)]
{{Накід}}
 
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Заранка, Сяргей}}
 
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 6 кастрычніка]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1818 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Дубровенскім раёне]]
[[Катэгорыя:Памерлі 1 студзеня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1871 годзе]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Маскве]]
[[Катэгорыя:БеларускіяРасейскія мастакі і мастачкі|Заранка, Сяргей]]▼
[[Катэгорыя:Расейцы беларускага паходжаньня]]
 
[[en:Sergey Zaryanko]]
▲[[Катэгорыя:Беларускія мастакі і мастачкі|Заранка, Сяргей]]
[[ru:Зарянко, Сергей Константинович]]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Сяргей_Заранка»