Мікалай Судзілоўскі: розьніца паміж вэрсіямі

Падарожнік-географ, аўтар публіцыстычных твораў, спэцыяліст у галіне [[этнаграфія|этнаграфіі]], [[энтамалёгія|энтамалёгіі]], [[хімія|хіміі]], [[біялёгія|біялёгіі]], [[аграномія|аграноміі]]. Адкрыў шэраг астравоў цэнтральнай часткі [[Ціхі акіян|Ціхага акіяна]], пакінуў каштоўныя геаграфічныя апісаньні [[Гаваі|Гаваяў]] і [[Філіпіны|Філіпінаў]].

Доктар, зь імем якога зьвязаныя пэўныя дасягненьні ў [[хірургія|хірургіі]], тэорыі [[тубэркулёз|тубэркулёзу]] і іншых хваробаў. Яму належаць некалькі важных працаў па мэдыцыне.

Нарадзіўся 3 (15) сьнежня [[1850]] г. у [[Магілёў|Магілёве]] у беларускай шляхецкай сям’і, якая валодала маёнткам у в. Фастава Мсьціслаўскага павета. Яго бацька быў сакратаром МагілёўскаяМагілёўскай палаты цывільнага і крымінальнага суда. У сям’і было 8 дзяцей, сярод якіх Мікалай быў старэйшым.

Пасьля заканчэньня Магілёўскай мужчынскай гімназіі Судзілоўскі вучыўся на мэдыцынскім факультэце Кіеўскага ўнівэрсітэта. У [[Кіеў|Кіеве]] ён стварыў студэнцкі народніцкі гурток, потым выехаў ў ШвайцарыюШвэйцарыю, дзе пазнёміўся зь лідэрамі рэвалюцыйнай эміграцыі Лаўровым, Бакуніным ды інш.

Пасьля вяртаньня ў [[1873]] годзе Мікалай узначаліў Кіеўскую камуну студэнтаў. Захоплены народніцкай ідэяй “хаджэньня ў народ”, у лютым [[1874]] годзегода Судзілоўскі выехаў у Херсонскую, а потым у Самарскую губэрню з мэтай прапаганды сярод сялянства і наладжваньня работы прапагандыстаў.

Аднак у траўні [[1874]] года [[ахранка]] пачала арышты народнікаў. Цудам Мікалаю, які выдаў сябе за нямецкага каляніста, удалсяудалося пазьбегнуць арышту і эміграваць. У Расеі Судзілоўскі быў залічаны ў сьпіс небясьпечных дзяржаўных злачынцаў. Яго родная сястра Яўгенія за рэвалюцыйную прапаганду ў жніўні [[1874]] года была арыштаваная і каля двух гадоў знаходзілася ў [[Петрапаўлаўская крэпасьць|Петрапаўлаўскай крэпасьці]] ([[Санкт-Пецярбург|Пецярбург]]). Шлях на бацькаўшчыну быў закрыты. З [[1875]] года і да канца жыцьця Судзілоўскі пражыў у эміграцыі.

Але ўжо летам [[1875]] года Судзілоўскі накіроўваецца ў Румынію, а на шляху ў [[Бухарэст]] прыпыняецца ў [[Жэнэва|Жэнэве]], дзе піша тэзісы сваёй доктарскай дысэртацыі. У Румыніі Мікалай Судзілоўскі займаўся ўрачэбнай практыкай і рэвалюцыйнай дзейнасьцю. Наш суайчыньнік стаў адным з пачынальнікаў румынскага сацыял-дэмакратычнага руху, арганізоўваў сацыялістычныя гурткі. Актыўна ўдзельнічаў у падрыхоўцы антытурэцкага [[Красавіцкае паўстаньне|Красавіцкага паўстаньня]] ў Баўгарыі ў [[1876]] годзе. Бярэ псэўданім Ніколас Русэль і ў далейшым жыве пад гэтым прозьвішчам. У [[1877]] годзе Судзілоўскі скончыў унівэрсітэт у Бухарэсьце.

Вёў рэвалюцыйную прапаганду сярод параненых расейскіх салдат і афіцэраў падчас [[1877]]-[[1878]] гг., выдаваў у [[1879]] годзе газэту “Бесарабія”. Нягледзячы на тое, што за ўратаваньне сотняў хворых і параненых румынскі ўрад узнагародзіў Судзілоўскага залатым мэдалём, у [[1881]] годзе ўлады за рэвалюцыйную дзейнасьць выслалі яго, як і іншых расейскіх сацыялістаў, у Канстантынопаль. ???

У Жэнэве і [[Парыж|Парыжы]] Судзілоўскі аднавіў адносіны з расейскай палітычнай эміграцыяй, сустракаўся і спрачаўся з Пляханавым, Засуліч, АкскельродАксельрод. З [[1882]] годзе ён працуе ва Ўсходняй Румеліі (Баўгарыя), але з-за ганеньняў вымушаны пакінуць і гэтую краіну, а затым і кантынэнт.

Прыжыўшы 5 гадоў у [[Каліфорнія|Каліфорніі]], Судзілоўскі ў траўні [[1892]] года пераехаў на Гавайскія астравы, дзе займаўся ўрачэбнай практыкай. Пасьля захопу амэрыканцамі ў [[1898]] годзе астравоў доктар рашуча ўключыўся ў барацьбу за незалежнасьць мясцовых палінэзійцаў-канакоў. У [[1900]]-[[1901]] гг. пад імем Каўка Лукіні ([[ангельская мова|англ.]] ''Kauka Lukini'') ён быў сэнатарам, а потым і прэзідэнтам Сэната тэрыторыі Гаваі – калегіяльнай урадавай установы гэтай калёніі ЗША.

Пасьля выхаду ў адстаўку з паста сэнатара Гавайскага пармямэнта Судзілоўскі пераехаў у [[Шанхай]] (Кітай). У траўні [[1905]] года ён ужо знаходзіўся ў Японіі, дзе арганізаваў камітэт дапамогі расейскім ваеннапалонным [[расейска-японская вайна|расейска-японскай вайны]], стварыў для непісьменных салдат школы. Зь яго дапамогай у [[Нагасакі]] сацыялісты пачалі выпускаць рэвалюцыйную газэту “Воля”. У [[Токіё]] Судзілоўскі выпускаў газэту “Усходні агляд”, дапамагаў японскім дэмакратам выпускаць часопіс “Рэвалюцыйны весьнік”, актыўна праводзіў прапаганду сацыялістычных ідэяў.

У [[1921]] годзе Мікалай Канстанцінавіч пасяліўся зь сям’ёй у кітайскім горадзе [[Цяньцзынь]], дзе працаваў урачом. Адносіны да бальшавікоў сталі ў яго больш памяркоўныя. Ён арганізаваў першы ў Азіі “камітэт“Камітэт дапамогі галадаючым Расеі”. Напрыканцы жыцьця ён нават пачаў думаць пра вяртаньне на Бацькаўшчыну. Але яго намер ня зьдзейсьніўся.

КанстанцінМікалай Судзілоўскі памёр [[30 красавіка]] [[1930]] года ва ўзросьце 80 гадоў. Цела яго паводле ўсходняй традыцыі было спаленае.