Альбэрт Гаштольд: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д робат: разьмяшчэньне шаблёну Накід |
дапаўненьне, выява |
||
Радок 4:
| Арыгінальнае імя =
| Жанчына =
| Партрэт = Albert Gaštold - Альбэрт Гаштольд.jpg
| Шырыня партрэту =
| Подпіс партрэту = Надмагільле А. Гаштольда зь літаграфіі Ю. Азямблоўскага, [[1840]]
| Герб = Herb Abdank.svg
| Шырыня гербу =
| Подпіс гербу = Герб «[[Абданк]]»
| Пасады =
| Пачатак пэрыяду =
Радок 18:
| Нарадзіўся =
| Месца нараджэньня =
| Памёр = [[1539]]
| Месца сьмерці =
| Род = [[Гаштольды]]
| Бацька =
| Маці =
| Жонка = Соф’яй зь Вярэйскіх
| Дзеці = [[Станіслаў Гаштольд|Станіслаў]]
| Рэгаліі =
| Колер =
Радок 30:
}}
'''Альбэрт Марцінавіч Гаштольд''' (? — [[сьнежань]] [[1539]]) — дзяржаўны дзяяч [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Намесьнік [[наваградак|наваградзкі]] ([[1503]]—[[1506]]), [[падчашы вялікі літоўскі]] ([[1505]]—[[1509]]), [[ваявода наваградзкі]] ([[1508]]—[[1513]]), [[ваявода полацкі|полацкі]] ([[1513]]—[[1519]]), [[ваявода троцкі|троцкі]] ([[1519]]—[[1522]]) і [[ваявода віленскі|віленскі]] (з [[1522]]), [[канцлер вялікі літоўскі]] (з [[1522]])<ref name="evkl">[[Валеры Пазднякоў|Валерый Пазднякоў]]. Гаштольд Альбрэхт Марцінавіч // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 517.</ref>.
У [[1529]] атрымаў графскі тытул ад Папа рымскага [[Клімэнт XVII|Клімэнта XVII]], а ў [[1530]] — тытул графа на [[Геранёны|Мураваных Геранёнах]] ад імпэратара [[Карл V (імпэратар Сьвяшчэннай Рымскай імпэрыі)|Карл V]].
{{Віленскія ваяводы}}▼
== Біяграфія ==
З [[1501]] пры двары вялікага князя [[Аляксандар Казімеравіч|Аляксандра]]. Каля [[1492]], відаць, навучаўся ў [[Кракаўскі ўнівэрсытэт|Кракаўскім унівэрсытэце]].
Браў удзел у вайне [[Вайна Маскоўскай дзяржавы зь Вялікім Княствам Літоўскім 1507-1508 гадоў|Маскоўскай дзяржавы зь Вялікім Княствам Літоўскім]] ([[1507]]—[[1508]]). Не падтрымаў бунт [[Міхал Глінскі|М. Глінскага]], але ў [[1509]]—[[1510]] быў зьняволены, напэўна, праз інтрыгі свайго супраціўніка [[Мікалай Радзівіл (1470–1521)|М. Радзівіла]].
У часе [[Вайна Маскоўскай дзяржавы зь Вялікім Княствам Літоўскім 1512-1522 гадоў|чарговай агрэсіі Маскоўскай дзяржавы]] ([[1512]]—[[1522]]) удзельнічаў у абароне [[Полацк]]у ([[1514]]). Патрабаваў выселіць зь Вялікага Княства польскіх каталіцкіх манахаў за няведаньне мовы народу і амаральныя паводзіны<ref name="ehb">[[Анатоль Грыцкевіч|А. П. Грыцкевіч]]. Гаштольды // {{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 500.</ref>.
Спрыяў абвяшчэньню ў [[1529]] [[Жыгімонт II Аўгуст|Жыгімонта ІІ Аўгуста]] вялікім князем літоўскім, што было спробай адасобіць Вялікае Княства ад [[Каралеўства Польскае (1385—1569)|Кароны]]. Усталяваў добрыя адносіны з прускім герцагам Альбрэхтам, перапісваўся зь ім наконт [[Францішак Скарына|Ф. Скарыны]]<ref name="evkl"/>.
Удзельнічаў у падрыхтоўцы [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1529 году|першага Статута Вялікага Княства Літоўскага]] ([[1529]]), зь ягонай ініцыятывы ў Статут ўлучылі прававыя нормы, паводле якіх чужынцы, што не зьяўляліся ўраджэнцамі Вялікага Княства, ня мелі права займаць тут урады і набываць нерухомую маёмасьць<ref name="ehb"/>.
Сабраў вялікую бібліятэку, дзе акрамя кірылычных славянскіх рукапісаў былі кнігі на лацінскай, польскай і чэскай мовах. Імаверна, быў ініцыятарам першай разгорнутай рэдакцыі беларуска-літоўскіх летапісаў, якая ўлучала паданьне пра паходжаньне літоўскай знаці ад рымскіх патрыцыяў, а таксама пра [[Пётар Гаштольд|Пятра Гаштольда]], які нібыта ў часы [[Альгерд]]а спрыяў пашырэньню каталіцтва ў Літве.
Напярэдадні [[1495]] атрымаў ад бабулі па маці княгіні Марыны, удавы князя [[Сямён Гальшанскі|С. Гальшанскага-Трабскага]] і дачкі князя [[Дзьмітры Зубравіцкі|Дзьмітрыя «Сякіры» Друцкага-Зубравіцкага]], вялізную спадчыну апошняга: [[Быхаў]] і [[Тайманаў]] на Дняпры, [[Дабосьня|Дабосьню]] ў Бабруйскай воласьці, вялікія маёнткі на [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўшчыне]], імаверна таксама [[Шклоў]]<ref name="ehb"/>.
Шлюб з адзінай дачкой і спадкаемніцай князя В. Вярэйскага Соф’яй на пачатку [[XVI стагодзьдзе|XVI ст.]] прынёс яму замак [[Любеч]], [[Валожын]] у [[Ашмянскі павет|Ашмянскім павеце]], [[Койданаў]], [[Радашковічы]] і [[Уса|Усу]] ў [[Менскі павет|Менскім павеце]]. Купіў, вымяняў і атрымаў у спадчыну шмат іншых маёнткаў. Трымаў [[Бельскае староства|Бельскае]] (з [[1513]]), [[Мазырскае староства|Мазырскае]] (з [[1514]]) і [[Гарадзенскае староства|Гарадзенскае]] (з [[1533]]) староствы<ref name="evkl"/>.
Быў найбагацейшым магнатам таго часу, паводле попісу [[1528]] ставіў у войска Вялікага Княства 466 вершнікаў, г.зн. меў больш за 7 тыс. радзінаў падданых.
== Крыніцы ==
{{Зноскі}}
== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
{{Канцлеры вялікія літоўскія}}
▲{{Віленскія ваяводы}}
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Гаштольд, Альбэрт}}
[[Катэгорыя:Гаштольды|Альбэрт]]
[[Катэгорыя:Ваяводы полацкія]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1539 годзе]]
[[be:Альбрэхт Гаштольд]]
| |||