Ліга народаў: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
W (гутаркі | унёсак)
д пачатак карткі
W (гутаркі | унёсак)
д нутраныя спасылкі
Радок 51:
'''Ліга народаў''' (ЛН, {{мова-en|League of Nations}}) — [[міжнародная арганізацыя]], якая мела мэтай разьвіцьцё супрацоўніцтва паміж народамі і гарантыю міру і бясьпекі. Асноўныя органы Лігі Нацыяў знаходзіліся ў [[Жэнэва|Жэнэве]].
 
Дзейнічала ў [[1919]]—[[1939]] гадах. Статут Лігі Нацыяў, выпрацаваны адмысловай камісіяй, створанай на [[Парыская мірная канфэрэнцыя|Парыскай мірнай канфэрэнцыі]] ([[1919]]—[[1920]]), і ўключаны ў [[Вэрсальская мірная дамова|Вэрсальскую мірную дамову]] (1919) і іншыя мірныя дамовы, якія завяршылі [[Першая сусьветная вайна|Першую сусьветную вайну]] ([[1914]]—[[1918]]), быў першапачаткова падпісаны 44 дзяржавамі, у тым ліку 31 дзяржавай, што прымалі ўдзел у вайне на баку [[Антанта|Антанты]] або якія далучыліся да яе ([[Вялікабрытанія]]й, [[Францыя]]й, [[ЗША]], [[Італія]]й, [[Японія]]й, [[Канада]]й, [[Аўстралія]]й, [[Паўднёва-АфрыканскіАфрыканская СаюзРэспубліка|Паўднёва-Афрыканскім Саюзам]], [[Новая Зэляндыя|Новай Зэляндыяй]], [[Індыя]]й, [[Кітай|Кітаем]], [[Бэльгія]]й, [[Балівія]]й, [[Бразылія]]й, [[Куба]]й, [[Эквадор]]ам, [[Грэцыя]]й, [[Гаіці]], [[ХіджазСаудаўская Арабія|Хіджазам]]ам, [[Гандурас]]ам, [[Лібэрыя]]й, [[Нікарагуа]], [[Панама]]й, [[Пэру]], [[Польшча]]й, [[Партугалія]]й, [[Румынія]]й, [[Югаславія]]й, [[СіямСыям]]ам, [[Чэхаславакія]]й, [[Уругвай|Уругваем]]), і 13 дзяржавамі, што прытрымваліся нэўтралітэту падчас вайны ([[Аргентына]]й, [[Чылі]], [[Калюмбія]]й, [[Данія]]й, [[Нарвэгія]]й, [[Гішпанія]]й, [[Парагвай|Парагваем]], [[Нідэрлянды|Нідэрляндамі]], [[Іран]]ам, [[Сальвадор (краіна)|Сальвадорам]], [[Швэцыя]]й, [[Швайцарыя]]й, [[Вэнэсуэла]]й). [[ЗША]] не ратыфікавалі статут Лігі Нацыяў і не ўвайшлі ў лік яе чальцоў, хоць ініцыятарам яе стварэньня выступіў прэзыдэнт ЗША [[Томас Вудра Вільсан|Вудра Вільсан]].
 
У [[1934]] годзе [[СССР]] прыняў прапанову 30 дзяржаваў — чальцоў Лігі Нацыяўнародаў аб уступе ў гэтую арганізацыю. У сьнежні [[1939]] году, пасьля пачатку [[савецка-фінская вайна|савецка-фінскай вайны]] ([[1939]]—[[1940]]), Рада Лігі выключыла зь Лігі Нацыяўнародаў [[СССР]]. Таксама выйшлі зь Лігі Нацыяўнародаў Бразылія ([[1928]]), Японія, Нямеччына, Парагвай ([[1935]]), Чылі ([[1938]]) і іншыя; у [[1937]] выключаная Італія.
Асноўнымі органамі Лігі Нацыяў зьяўляліся: '''Асамблея''' (у яе працы ўдзельнічалі ўсе чальцы Лігі Нацыяў; сэсіі Асамблеі праходзілі штогод у верасьні), '''Рада Лігі Нацыяў''' (першапачаткова складалася з 4 сталых чальцоў-прадстаўнікоў Вялікабрытаніі, Францыі, Італіі і Японіі і 4 нясталых чальцоў; пасьля склад і лік чальцоў Рады мяняліся) і сталы '''сакратарыят''' на чале з генэральным сакратаром. Усё рашэньні Асамблеі і Рады, за выключэньнем рашэньняў па працэдурных пытаньнях, павінны былі прымацца аднагалосна. Пры Лізе Нацыяў на правах аўтаномных арганізацыяў былі створаныя Сталая палата міжнароднага правасудзьдзя, [[Міжнародная арганізацыя працы]] і іншыя арганізацыі.
 
У [[1934]] годзе [[СССР]] прыняў прапанову 30 дзяржаваў — чальцоў Лігі Нацыяў аб уступе ў гэтую арганізацыю. У сьнежні [[1939]] году, пасьля пачатку [[савецка-фінская вайна|савецка-фінскай вайны]] ([[1939]]—[[1940]]), Рада Лігі выключыла зь Лігі Нацыяў [[СССР]]. Таксама выйшлі зь Лігі Нацыяў Бразылія ([[1928]]), Японія, Нямеччына, Парагвай ([[1935]]), Чылі ([[1938]]) і іншыя; у [[1937]] выключаная Італія.
 
Фармальна распушчаная ў [[1946]] годзе, перадаўшы свае паўнамоцтвы [[ААН]].
 
== Установы ==
*'''Сход'''. Складаўся з прадстаўнікоў усіх чальцоў Лігі. Пасяджэньні праходзілі штогод у верасьні.
*'''Рада'''. Першапачаткова складалася з 4 сталых чальцоў-прадстаўнікоў Вялікабрытаніі, Францыі, Італіі і Японіі і 4 нясталых чальцоў. Пасьля склад і лік чальцоў Рады мяняліся.
*'''Сакратарыят''' на чале з генэральным сакратаром.
 
Усё рашэньні Сходу і Рады, за выключэньнем рашэньняў па працэдурных пытаньнях, павінны былі прымацца аднагалосна. Пры Лізе народаў на правах аўтаномных арганізацыяў былі створаныя Сталая палата міжнароднага правасудзьдзя, [[Міжнародная арганізацыя працы]] і іншыя арганізацыі.
 
== Вонкавыя спасылкі ==