153 215
зьменаў
д (→Біяграфія: выпраўленьне спасылак) |
|||
|Апісаньне = Франсыска Гоя (аўтапартрэт)
|Імя пры нараджэньні = Francisco José de Goya y Lucientes
|Псэўданімы =
|Дата нараджэньня =
|Месца нараджэньня = [[Фуэндэтодэс]], [[Гішпанія]]
|Дата сьмерці =
|Месца сьмерці = [[Бардо]], [[Францыя]]
|Нацыянальнасьць = [[гішпанцы|гішпанец]]
|Заняткі = [[жывапіс]]
|Пратэжаваньне =
|Вучоба =
|Плынь = [[партрэтызм]]
|Працы =
|Пад уплывам =
|Уплыў на =
}}
'''Франсы́ска Хасэ́ дэ Го́я і Люсье́нтэс''' ({{мова-es|Francisco José de Goya y Lucientes}}; [[30 красавіка]] [[1746]], [[Фуэндэтодэс]] каля [[Сарагоса|Сарагосы]] — [[15 красавіка]] [[1828]], [[Бардо]]) — каралеўскі мастак пры двары гішпанскіх каралёў [[Карл III Бурбон|Карла ІІІ Бурбона]], [[Карл IV Бурбон|Карла IV Бурбона]] і [[Фэрдынанд VII Бурбон|Фэрдынанда VII Бурбона]].
== Біяграфія ==
Нарадзіўся Франсыска Гоя ў невялікім паселішчы Фуэнтэтодэс у правінцыі [[Арагон]]. Быў сынам Хасэ Гоя і доньні Грацыі Вінцэнты Лусьентэс. Яго бацька ў гэты час кінуў працу майстра-пазалотніка (якой займаўся да гэтага ў [[Сарагоса|Сарагосе]]) і заняўся сельскай гаспадаркай. Маці паходзіла з абяднелага вядомага гішпанскага роду, якая мела невялікія кавалкі зямлі ў Фуэнтэтодэсе. З [[1760]] году сям’я перасялілася ў Сарагосу, а Хасэ Гоя зноў заняўся залачэньнем. Акрамя Франсыска ў сям’і было яшчэ пяцёра дзяцей.
Мясцовы ксёндз
У [[1763]] годзе Гоя
У [[1770]] годзе Гоя пераехаў у [[Італія|Італію]]. Там ён наведаў [[Мілан]], [[Балёньня|Балёньню]] і [[Нэапаль]], а потым надоўга затрымаўся ў [[Рым]]е. У Рыме вучыўся ў мастака ''Тадэа Палако''. У красавіку [[1771]] году
Франсыска Баю прывёў Гою ў каралеўскую мануфактуру [[арас]]аў ''Санта Барбара''. Мануфактурай кіраваў ''Мэнгз'', які даў заданьне новаму мастаку выканаць сэрыю твораў для [[габэлен]]аў. Гоя выканаў трыццаць праектаў на працягу чатырох гадоў і атрымаў значную грашовую ўзнагароду, а
[[Файл:Francisco de Goya y Lucientes 054.jpg|міні|200пкс|зьлева|Сям’я Карла IV]]
У [[1783]] годзе Гоя выехаў у [[Арэнас дэ Сан Пэдра]], дзе
Ашаламляльны посьпех скончыўся з хваробай у [[1792]] годзе. Мастак
У наступным годзе Франсыска Гоя напісаў партрэт ''Марыі дэль Піяр Тэрэсы Каетаны дэ Сыльва і Альварэз дэ Таледа'' (13 княгіні Альба), у якую закахаўся. Княгіня лічылася самай прыгожай жанчынай Гішпаніі. Пасьля сьмерці князя Альбы
У [[1797]] годзе Гоя вярнуўся ў Мадрыд і стварыў сэрыю з 80 карцінаў «''Капрызы''», скончаную ў [[1799]] годзе. У гэты час распачаўся новы этап у
У [[1800]]—[[1801]] гадах Гоя намаляваў партрэт каралеўскай сям’і (сям’я ''Карла IV''), які лічыцца шэдэўрам партрэтыстыкі ўсіх часоў. Адначасова ён маляваў партрэты шматлікіх арыстакратаў, іх жонак і дзяцей. У гэты пэрыяд узьніклі і два вядомых твора Гоі «''Маха распранутая''» і «''Маха апранутая''» намаляваныя ў [[1805]] годзе
У [[1808]] годзе пачалася акупацыя Гішпаніі [[Напалеон I Банапарт|напалеонаўскімі войскамі]], якія зьверглі гішпанскую манархію. У гэтым годзе ўзьнікла карціна «''Калос''» (ці ''Паніка''), але аўтарства Гоі аспрэчваецца. Іншай вядомай карцінай зьяўляецца «''Расстрэл мадрыдзкіх паўстанцаў''», які быў намаляваны толькі ў [[1814]] годзе пасьля заканчэньня францускай акупацыі і прыходу да ўлады ''Фэрдынанда VІІ''.
Пасьля адыходу французаў
У [[1824]] годзе 78-гадовы Гоя пакінуў Quinta del Sordo і Гішпанію і пераехаў у [[Бардо]]
Час паказаў, што Франсыска Гоя быў самым значным гішпанскім мастаком часоў так званага гішпанскага «залатога стагодзьдзя».
* П. дэ Маліна, 1828 (собрание О. Рэйнгарта, Ўінтэртур).
== Фільмаграфія ==▼
* «Гоя, ці Цяжкі шлях спазнаньня», 1970 год, [[СССР]]-[[НДР]]-[[Баўгарыя]]-[[Югаславія]]. Зьняты па аднайменным рамане [[Ліён Фэйхтванґер|Ліёна Фэйхтванґера]]. Рэжысэр Конрад Ўольф.▼
* Левіна І. М., Гоя, Л. — М., 1958;▼
* «Прывіды Гоі», 2006 год, [[Гішпанія]]-[[ЗША]]. Рэжысэр [[Мілаш Форман]].▼
* «Гоя» («Goya en Burdeos»), 1999 год, [[Італія]]-[[Гішпанія]]. Рэжысэр Карлас Саўра.▼
* «Аголеная [[Маха]]» («Volaverunt»), 1999 год, [[Францыя]]-[[Гішпанія]]. Рэжысэр Хасэ Хуан Бігас Луна.▼
== Літаратура ==
* Пракоф’еў В. Н., «Капрызы» Гойі, М., 1970;
* Cardera, Valentin. Biografia de D.Francisco Goya, pintor. El Artista, 2 1835
* Harris Т., Goya. Engravings and litographs, v. 1-2, Oxf., 1964:
* Wyndham Lewis D. B., The world of Goya. L., 1968:
* Gudiol J., Goya, L.
* Goya. Konigliche Gemaldegalerie «Mauritshuis». Katalog, Haag, 1970 (бібл.).
* [[Ліён Фэйхтванґер|Фэйхтванґер]] Л., Гоя.
▲== Фільмаграфія ==
▲* «Гоя, ці Цяжкі шлях спазнаньня», 1970 год, [[СССР]]-[[НДР]]-[[Баўгарыя]]-[[Югаславія]]. Зьняты па аднайменным рамане [[Ліён Фэйхтванґер|Ліёна Фэйхтванґера]]. Рэжысэр Конрад Ўольф.
▲* «Прывіды Гоі», 2006 год, [[Гішпанія]]-[[ЗША]]. Рэжысэр [[Мілаш Форман]].
▲* «Гоя» («Goya en Burdeos»), 1999 год, [[Італія]]-[[Гішпанія]]. Рэжысэр Карлас Саўра.
▲* «Аголеная [[Маха]]» («Volaverunt»), 1999 год, [[Францыя]]-[[Гішпанія]]. Рэжысэр Хасэ Хуан Бігас Луна.
== Вонкавыя спасылкі ==
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Гоя, Франсыска}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Гішпаніі]]
[[Катэгорыя:Гішпанскія мастакі і мастачкі]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]
|
зьменаў