Дэні Дыдро: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Xqbot (гутаркі | унёсак)
д робат дадаў: ga:Denis Diderot
Няма апісаньня зьменаў
Радок 2:
'''Дэні́ Дыдро́''' ({{мова-fr|Denis Diderot}}; [[5 кастрычніка]] [[1713]], [[Лангр]] — [[31 ліпеня]] [[1784]], [[Парыж]]) — [[Францыя|францускі]] [[пісьменьнік]], філёзаф-асьветнік, які заснаваў [[Энцыкляпэдыя, альбо Тлумачальны слоўнік навук, мастацтваў і рамёстваў|«Энцыкляпэдыю, альбо Тлумачальны слоўнік навук, мастацтваў і рамёстваў»]] ([[1751]]).
 
Разам з [[Вальтэр]]ам, [[Жан Жак Русо|Русо]], [[Шарль Луі дэ Мантэск'ё|Мантэск'ё]], [[Жан ля Рон д'Аламбэр|Д'Аламбэрам]] і інш. энцыкляпэдыстамі, Дыдро быў ідэолягам трэцьцягатрэцяга саслоўя ій аўтарам тых ідэяў [[Асьветніцтва|Асьветнага веку]], якія падтрыхтаваліпадрыхтавалі розумы да [[Француская рэвалюцыя|Францускай рэвалюцыі]].
 
== Біяграфія ==
Радок 9:
Зблізіўшыся з мысліцелямі тагачаснай Францыі ([[Вальтэр]]ам, [[Поль Анры Гольбах|П. Гольбахам]], [[Клёд Адрыян Гельвэцы|К. Гельвэцыям]], [[Жан Жак Русо|Ж.-Ж. Русо]]), Д. Дыдро разам з [[Жан ля Рон д'Аламбэр|Д'Аламбэрам]] на працягу многіх год займаўся выданьнем «Энцыкляпэдыі, альбо Тлумачальнага слоўніка навук, мастацтваў і рамёстваў» ([[1751]]-[[1780]]). У гэтым зборы дасягненьняў эўрапейскае культуры знайшоў адлюстраваньне яго асьветніцкі сьветапогляд, які адхіляў коснасьць, руціну, невуцтва дзяржаўнае ўлады і царквы. Некаторыя тамы «Энцыкляпэдыі» падвяргаліся забароне, выходзілі паўлегальна, аднак у той жа час перакладаліся на розныя эўрапейскія мовы. Нягледзячы на цяжкасьці, Д. Дыдро выдаў 35 тамоў «Энцыкляпэдыі». Матэрыяльная нястача прымусілі Дыдро прыняць запрашэньне расейскай імпэратрыцы [[Кацярына II|Кацярыны II]], якая хацела купіць яго бібліятэку. Жыцьцё ў [[Пецярбург]]у ([[1773]]-[[1774]]) адкрыла Дыдро крывадушнасьць «асьветленага манарха», і ён вярнуўся ў Францыю.
 
Апроч артыкулаў для «Энцыкляпэдыі», ён пісаў мастацкія творы напісаныя ў традыцыях рэалістычна-бытавога рамана («Манашка», «Пляменьнік Рамо», «Жак-фаталіст і яго гаспадар»), філязофскія трактаты («Думкі пра тлумачэннетлумачэньне прыроды», «Размова Д'Аламбера з Дзідро», «ФіласофскіяФілязофскія прынцыпы матэрыі ій руху»), мастацтвазнаўчыя і эстэтычныя дасьледаваньні, атэістычныя памфлеты і інш.
Сродак сацыяльнага прагрэсу Дыдро бачыў у свабоднай творчасцітворчасьці, лічыў, што ганеньні на вольную думку і культуру разбураюць грамадзстваграмадзтва, таму вялікае значэньне надаваў асьвеце. Пісьменьнік сцьвярджаўсьцьвярджаў, што людзі перастаюць думаць, разважаць, калі перастаюць чытаць.
 
== Крыніцы ==
1. Дэні Дыдро. Манахіня; Пляменьнік Рамо; Жак-фаталіст і яго Гаспадар. - М.:Праўда, 1984.-554 с.
 
== Вонкавыя спасылкі ==