Бастыён: розьніца паміж вэрсіямі

[[ВыяваФайл:Bastion (PSF).jpg|міні|250пкс|Мураваны бастыён новаітальянскай школы]]

'''Бастыён''' ([[Лацінская {{мова-la|лац.]] ''bastillio''}}; [[Француская {{мова-fr|анг.]] ''bastion''}}; [[Ангельская {{мова-en|анг.]] ''bastion''}}) — выступаючая частка [[вал (фартыфікацыя)|вала]]а абарончага збудаваньня паліганальнай формы (трохкутная, пяцікутная, серпавідная ці ромбавідная). На ''бастыёне'' разьмяшчалася абарончая артылерыя для абстрэлу ворага на далёкай адлегласьці і флянкаваньня сумежных [[курціна (фартыфікацыя)|курцінаў]]ў і ''бастыёнаў''.

Лічыцца, што першым вядомым архітэктарам, які распрацоўваў форму паліганальнага ''бастыёна'' і першы ўжыў яе на практыцы ў сваіх раньніх [[Кастэль|кастэлях]] у БроліоБроліё ([[1484]]) і Цівіта Кастэляна ([[1494]]) быў [[Флярэнцыя|флярэнцінец]] ДжуліанаДжуліяна да Сангала. Але першыя яго бастыёны заставаліся паліганальнымі па форме, тоеснымі цыліндрычным [[больвэрк]]ам ці [[бастэя]]м. Істотнай іх асаблівасьцю стаў караблепадобны вынас у бок знешнягазьнешняга вугла кастэлі. У [[1503]] годзе ў збудаванаязбудаванай ім цытадэлі АрэццоАрэца ''бастыёны'' набываюць больш выразную форму, сэрцападобную форму. Пачынаючы з [[1524]] годагоду бастыёны распаўсюдзіліся па ўсёй паўднёвай [[Італія|Італіі]] і [[Сіцылія|Сіцыліі]], якія знаходзіліся пад пагрозай турэцкага нападу.

Прыкладна зь сярэдзіны XVI стагодзьдзя італьянскія напрацоўкі ў фартыфікацыі пачынаюць актыўна распаўсюджвацца на астатняй тэрыторыі Эўропы. У [[1529]] годзе пачата ўзьвядзеньне сыстэмы якасна новых абарончых умацаваньняў вакол [[Дрэздэн]]ау. У [[1547]] годзе [[Вена]] ў стане надзвычай высокай небясьпекі турэцкага нападу атрымлівае ланцуг бастыённых умацаваньняў італьянскага ўзору.

[[ВыяваФайл:New_Castle_in_Sluck_Fuerstenhoff.jpg|міні|250пкс|[[Новы замак (Слуцак)|Новы замак]] у [[Слуцак|Слуцку]] з чатырма полымі землянымі бастыёнамі ў галяндзкай манеры]]

Бастыёны сталі галоўным элемэнтам ва ўзьніклай аднайменнай бастыённай сыстэме фартыфікацыі. Эвалюцыя бастыёнаў ішла адпаведна разьвіцьцю фартыфікацыйных школ:

* у новаітальянскайстараіталіянскай сыстэме — востракутныя абмураваныя, вузкія тупакутныя,

* у галяндзкай — пашыраныя земляныя тупакутныя і г. д.

Тыповы ''бастыён'' меў два бакі — [[фас]]ы, што былі зьвернутыя ў напульны бок, два больш вузкія [[флянк]]і былі скіраваныя ў бок сумежных [[курціна (фартыфікацыя)|курцінаў]]ў і ''бастыёнаў'', з асноўнай курцінай бастыён злучаўся шыяй або [[горжа]]й. Унутры уў італьянскіх школах ''бастыёны'' былі [[казэмат]]аваныя. Фасы двух бастыёнаў і [[курціна (фартыфікацыя)|курціна]] між імі старалі т. зв. [[бастыённы фронт]].

{{Commons|Category:Bastion|выгляд=міні}}