Саната: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
A1 (гутаркі | унёсак)
Няма апісаньня зьменаў
A1 (гутаркі | унёсак)
дНяма апісаньня зьменаў
Радок 1:
'''Саната''' ({{lang-it|sonata}} ад лац. ''sonare'' - гучаць), музычны твор цыклічнай формы (звычайна 3 або 4 часткі) для аднаго або некалькіх інструмэнтаў.
 
Тэрмін «саната» вядомы з [[16 стагодзьдзе|16 стагодзьдзя]]. Першапачаткова гэтым тэрмінам называлі любы інструмэнтальны твор. у процівагу вакальных кантаты.
 
На пачатак [[17 стагодзьдзе|17 стагодзьдзя]] ўтварылася 2 тыпу санат: царкоўныя санаты (''sonata da chiesa'') і камэрная саната (''sonata da camera''). Для царкоўных санат характэрныя 4-прыватнае цыкл з пэўнай пасьлядоўнасьцю тэмпаў частак (павольна - хутка - павольна - хутка, альбо хутка - павольна - хутка - хутка), сур'ёзнасьць музыкі. Камэрная саната - свабодная пасьлядоўнасьць танцавальных нумароў. Грань паміж гэтымі відамі саната хутка сьціраецца.
 
У 17 ст. атрымалі распаўсюджваньне т.зв. трыо-санаты для 2 ці 3 выканаўцаў з суправаджэньнем генерал-басу. Найважнейшая становішча займалі таксама саната для адной скрыпкі і генерал баса, перш за ўсё ў кампазытараў т.зв. італьянскай скрыпічных школы - А. Вівальдзі, А. Карэлі і інш Саната для скрыпкі з цалкам выпісана шмат распрацаванай партыяй клавіра зьявіліся ў [[Ёган Бах|Ё. С. Баха]].
 
У раньнеклясычны пэрыяд (сярэдзіна [[18 ст.стагодзьдзе|18 стагодзьдзя]]) Інтэнсіўна фармаваўся тып клясычнай санаты (асабліва ў саната для фартэпіяна К. Ф. Э. Баха і Д. Скарлаці. Ён канчаткова сфарміраваўся ў пэрыяд венскага клясыцызму (канец 18 ст.) У творчасьці [[Гайдн|Ё. Гайдна]], [[Моцарт|В. А. Моцарта]] і інш Найбольшай вяршыняй у разьвіцьці жанру сталі санаты [[Бэтховэн|Л. ван Бэтховэна]] (32 для фартэпіяна, 10 для скрыпкі і фартэпіяна, 5 для віялянчэлі і фартэпіяна). Ім уласьціва глыбіня зьместу, шырата кола вобразаў, і напружаная канфліктнай вобразаў, часам блізкая да сымфанічных маштабаў. Шэраг санат Бэтховэна ўяўляе сабой 4-прыватнае цыкл, падобны пасьлядоўнасьці частак сымфоніі і квартэта.
 
У творчасьці кампазытараў-рамантыкаў адбывалася узбагачэньне і пераасэнсаваньне жанру клясычнай санаты (пераважна бэтховэнскага тыпу). Вялікі ўклад у разьвіцьцё санаты ўнесьлі [[Шапэн|Ф. Шапэн]], [[Робэрт Шуман|Р. Шуман]], [[Фэрэнц Ліст|Ф. Ліст]], І. Брамс, [[Гріг|Э. Гріг]] і інш У іх творчасьці ўзмацнілася тэндэнцыя да шырокага сымфанічнага трактоўкі жанру, паглыбіцца кантрастнасьць вобразаў. Імкненьне да адзінства цыкла прыводзіць да стварэньня адначасткавых санат (першы - у 2-й Санаце для фартэпіяна Ф. Ліста).