Нарвэжцы

Нарвэ́жцы — народ у Паўночнай Эўропе, асноўнае насельніцтва Нарвэгіі. Агульная колькасьць — больш 5 мільёнаў чалавек, у тым ліку ў Нарвэгіі — каля 4,3 мільёнаў, яшчэ больш 500 тыс. чалавек у ЗША, звыш 150 тыс. у Канадзе, па некалькі дзясяткаў тысяч ва усіх скандынаўскіх краінах-суседзях Нарвэгіі.

Мова і рэлігія

У нарвэскай мове, што належыць да скандынаўскай падгрупы германскай групы індаэўрапейскай моўнай сям’і, значны дыялектны падзел. Існуюць дзьве літаратурныя нормы.

Веравызнаньне нарвэжцаў пераважна лютэранскае, ёсьць прадстаўнікі іншых плыней пратэстантызму і католікі.

Гісторыя

Лічыцца, што нарвэжцы — патомкі германскіх плямёнаў жывёлаводаў і земляробаў, што пасяліліся ў Скандынавіі ў канцы 3-га тысячагодзьдзя да н. э. Даўнейшыя узоры нарвэскай пісьменнасьці — рунічныя надпісы (не пазьней за 8 ст.).

Тэрмін «нарвэжац», менавіта нордман («паўночны чалавек») упершыню фіксуецца ў стараангельскіх крыніцах 9 стагодзьдзя.

Стварэньне ў 10-11 стагодзьдзях раньнефэадальнай дзяржавы і хрысьціянізацыя (з канца 10 ст.) спрыялі фармаваньню нарвэскага народа.

У часы вікінгаў (9-11 ст.) нарвэскія перасяленцы заснавалі калёніі на астравах Паўночнай Атлянтыкі і Ісьляндыі, дзе зьмяшаліся з іншымі этнасамі, ствараючы новыя этнасы — ісьляндцы і фарэрцы.

У канцы 14 ст. нарвежцы трапляюць пад уладу Даніі і адбываюцца працэсы данізацыі, якія яшчэ узмацніліся пасьля Рэфармацыі 1536 году.

У 1814 годзе заключаная швэдзка-нарвэская унія. Зь яе разарваньнем у 1905 годзе Нарвэгія здабывае незалежнасьць.

Сёньня Нарвэгія — адна з найбольш разьвітых дзяржаў сьвету. Разам з нарвэжцамі ў Нарвэгіі зараз жыве і працуе шмат эмігрантаў з іншых краін сьвету.

Вядомыя нарвэжцы

Сярод выдатных нарвэжцаў былі:

• клясы нарвэскай літаратуры Б'ёрнсьцьернэ Б'ёрнсан
• матэматык Нільс Хенрык Абэль
• кампазытар Эдвард Грыг (Edvard Grieg)
• дасьледчыкі Руаль Амундсэн (Roald Amundsen)
• Фрыцьёф Нансэн (Fridtjof Nansen) і Тур Хеердал (Thor Heyerdahl)
• пісьменьнік, клясы нарвэскай літаратуры Кнут Гамсун (Knut Hamsun)
• паэт і драматург Генрык Ібсэн (Henrik Ibsen)
• мастак Эдвард Мунк
• шмат спартсмэнаў, ў прыватнасьці зімовых відаў спорту, і зорак шоў-бізнэс.