УНА-УНСО: розьніца паміж вэрсіямі

▲'''Штаб-кватэра''': Кіеў

▲'''Сайт''': http://www.una-unso.in.ua/

▲'''Украінская нацыянальная асамблея — Украінская народная самаабарона''' ('''УНА-УНСО'''; {{мова-uk|Українська національна асамблея — Українська народна самооборона}}) — украінская [[палітычная партыя]] праварадыкальнага толку.

▲Заснаваная [[30 чэрвеня]] [[1990]] году дысідэнтам [[Юры Шухевіч|Юрыем Шухевічем]] пад назовам Украінская міжпартыйная асамблея (УМА). У пачатку ўяўляла сабой добраахвотнае аб’яднаньне некалькіх украінскіх нацыяналістычных партыяў і грамадзкіх арганізацыяў таго жа толку.

▲Да вясны 1991 кіраўніцтва УМА усё больш і больш патрабавала пераўвасабленьні УМА у паўнавартасную палітычную партыю. З-за гэтага з аб’яднаньня вышлі Ўкраінская нацыянальная партыя і Ўкраінская народна-дэмакратычная партыя. Пасля гэтага (8 верасня) УМА была пераназваная ва Ўкраінскую нацыянальную асамблею (УНА) і абвясціла сябе партыяй. Афіцыйнай рэгістрацыі УНА, аднак, у часы СССР не атрымала.

▲Адразу пасля пачатку "жнівеньскага путчу" 19 жніўня 1991 партыйнае кіраўніцтва УНА заклікала ствараць украінскія ваенныя фармаванні з мэтай адбіць магчымае ваеннае ўмяшаньне ГКЧП. Пагадзіліся стварыць такія фармаваньні толькі тыя чальцы УНА, якія складаліся ў Савецкім войску. Дадзеныя полувоенные фармаваньні атрымалі назоў Украінская народная самаабарона (УНСО). Зараз УНА размяшчала ўласным ваенізаваным крылом.

▲Адразу пасля стварэньня атрадаў УНСО іх чальцы правялі шэраг гучных акцый, якія звярнулі на УНА — УНСО увагу шырокіх пластоў грамадзтва. Да іх ставяцца буйныя бойкі з расейскімі нацыяналістамі ў Кіеве, масавы выезд у Крым з мэтай запалохваньня сепаратыстаў і т. д. У 1992  г, падчас Прыднястроўскага канфлікту, УНСО стварыла добраахвотніцкі атрад і адправіла яго ў Прыднястроўе з мэтай дужаньня супраць малдаўскіх войскаў. У 1993 чарговы добраахвотніцкі атрад УНСО адпраўляецца ў Абхазію з мэтай дужаньня на боку [[Грузіі]]. 8 унсовскіх добраахвотнікаў атрымалі пашпарты ганаровага грамадзяніна Грузіі. Указам прэзідэнта Грузіі 14 добраахвотнікаў УНСО узнагароджаныя ордэнам Вахтанга Горгасала — узнагарода за воінскую доблесьць, 7 з іх — пасмяротна.

▲Па выніках якія прайшлі ў сакавіку 1994 выбараў у [[Вярхоўную раду Ўкраіны]] УНА — УНСО атрымалася правесьці ва ўкраінскі парлямент аднаго дэпутата па аднамандатнай выбарчай акрузе. У наступстве ў УНА — УНСО уступілі яшчэ два беспартыйных дэпутата.

▲Толькі 29 снежня 1994 УНА — УНСО была афіцыйна зарэгістраваная міністэрствам юстыцыі Ўкраіны. Улады адмовіліся, аднак, рэгістраваць партыю пад яе поўным назовам і з тых часоў УНА — УНСО афіцыйна завецца проста "Украінская нацыянальная асамблея".

▲Да таго часу састарэлы Юры Шухевіч ужо пакінуў пост раздьзела партыі і новым старшынёй УНА — УНСО быў абраны супрацоўнік газеты "Голас нацыі" Алег Вітовіч (жнівень 1994).

▲Падчас Першай чачэнскай вайны УНСО паслала добраахвотніцкі атрад для дужаньня на боку войска генерала [[Дудаева]] [крыніца?]. Яшчэ адной гучнай акцыяй партыі было спальваньне расейскага сьцяга на паседжанні Вярхоўнай рады Ўкраіны 5 красавіка 1995.[крыніца?] Падчас не санкцыянаванага ўладамі пахаваньня патрыярха Ўладзімера (УПЦ КП) на Сафіеўскам пляцу ў цэнтры Кіева, якое перарасло ў масавы мітынг 18 ліпеня таго жа году УНА — УНСО абараняла пахавальную працесію і дэманстрантаў ад украінскага спецпрызна.

▲Праводжаныя арганізацыяй акцыі прывялі да таго, што 6 верасня 1995 мінюст Украіны зняў УНА — УНСО з рэгістрацыі. Пасля гэтага УНА — УНСО перайшла на нелегальнае існаваньне. Нелегальны перыяд УНА — УНСО доўжыўся ледзь больш двух гадоў. 20 ліпеня 1996 мінуў Устаноўчы з’езд УНА — УНСО (да гэтага партыйныя з’езды зваліся сесіямі), на якім была прынятая новая праграма. Гэта павінна было паказаць украінскім уладам, што УНА — УНСО годная перарэгістрацыі. Аднак толькі 29 верасня 1997 году ўкраінскі мінюст зарэгістраваў гэтую партыю зноў. Парляменцкія выбары 1998, якія прайшлі ў сакавіку абгарнуліся для УНА — УНСО поўным правалам. За партыю падалі свае галасы толькі 105.977 выбарнікаў. Гэта азначала 0,37% падтрымкі (24-ое месца з 30). Бо і па аднамандатных акругах УНА — УНСО ні аднаго месца ў Вярхоўнай радзе не атрымала, яе парляменцкая дзейнасьць на гэтым скончылася.

▲У 1999 УНСО адправіла свой апошні добраахвотніцкі кантынгент, гэтым разам у Косава для падтрымкі сербаў супраць албанцаў. На чарговым партыйным з’ездзе які прайшоў у тым жа годзе, новым старшынёй партыі быў абраны Андрэй Шкіль.

▲Пасля вяртання унсоўцаў з Косава УНА — УНСО ўзяла актыўны ўдзел у акцыях "Украіна без Кучмы" (зіма 2000—2001). У выніку масавых сутыкненьняў перад будынкам адміністрацыі прэзідэнта Ўкраіны 9 сакавіка 2001 18 чальцоў УНА — УНСО былі арыштаваныя і адданыя суду. Усе яны атрымалі розныя (да пяці гадоў) тэрміны пазбаўлення волі. 18 лістапада 2001 раздзелам партыі быў абраны Мікалай Карпюк. Аднак ён быў разам з іншымі 17 унсоўцамі складзены ў турму, з якой выйшаў толькі ў кастрычніку 2004.

▲Парляменцкія выбары 31 сакавіка 2002 вырабілі УНА — УНСО яшчэ адзін моцны ўдар — толькі 11.839 выбарнікаў прагаласавалі за партыю. Гэта азначала 0,04 % падтрымкі або 31-ое месца з 33. Пасля гэтага партыя часова сышла на задні плян украінскага палітычнага жыцця.

▲2002 апынуўся годам расколаў. 30 чэрвеня 2002 у партыі адбыўся раскол — прыхільнікі Андрэя Шкіля правялі з’езд і абралі яго старшынёй УНА — УНСО. Скарыстаўшыся зняволеньнем Мікалая Карпюка, група унсоўцаў абрала сваім старшынёй партыйнага фунцыянера Эдуарда Коваленку. Былы дэпутат ад УНА — УНСО, Юры Тыма, гэтак жа арганізаваў сваю ўласную партыю, якую назваў "Украінскай нацыянальнай асамблеяй — Украінскай нацыянальнай салідарнай арганізацыяй".